Wikipedia

Lądek (powiat słupecki)

wieś w województwie wielkopolskim
Zobacz też: inne znaczenia nazwy Lądek.

Lądek – wieś (miasto w latach 1418-1870) gminna w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie słupeckim, w gminie Lądek przy drodze wojewódzkiej 467. Wieś jest siedzibą sołectwa Lądek. Miejscowość położona na wysokiej skarpie pradoliny Warty, na obrzeżach Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego.

Lądek
wieś
ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

słupecki

Gmina

Lądek

Liczba ludności (2022)

856[2]

Strefa numeracyjna

63

Kod pocztowy

62-406[3]

Tablice rejestracyjne

PSL

SIMC

0289615

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Lądek”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Lądek”
Położenie na mapie powiatu słupeckiego
Mapa konturowa powiatu słupeckiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Lądek”
Położenie na mapie gminy Lądek
Mapa konturowa gminy Lądek, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Lądek”
Ziemia52°12′32″N 17°55′49″E/52,208889 17,930278[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Rynek
Historyczny herb Lądka

Prawa miejskie

edytuj

Siedziba gminy Lądek. Dawniej miasto; uzyskał lokację miejską w 1250 roku, jednak nie została ona zrealizowana, ponowna lokacja w 1269 roku, zdegradowany w 1870 roku[4]. Pod koniec XVI wieku jako prywatne miasto duchowne, własność opata cystersów w Lądzie, leżało w powiecie konińskim województwa kaliskiego[5].

Charakterystyka

edytuj

W miejscowości znajduje się między innymi ośrodek zdrowia i apteka, remiza Ochotniczej Straży Pożarnej, przedszkole, Szkoła Podstawowa im. Wojska Polskiego, urząd pocztowy, Gminny Ośrodek Kultury, oddział Banku spółdzielczego w Słupcy, stadion sportowy. Dawniej istniało Gimnazjum im. Polskiej Organizacji Wojskowej. Na terenie Lądku działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej, która została założona w 1908 roku. Jednostka ta działa w ramach Krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego.

Kalendarium historyczne

edytuj
  • 1173 – w podrobionym dokumencie Mieszka III Starego wzmianka o miejscowości Consale, Cossale, Cossal, znajdującej się w miejscu obecnego Lądku; była ona ośrodkiem lokalnego handlu solą, wydobywaną w okolicach Wrąbczyna;
  • 1213 – w dyplomie Henryka arcybiskupa gnieźnieńskiego, wystawionego dla cystersów w Lądzie, Lądek występuje jako Cossol;
  • 1238 – książę śląski Henryk Brodaty umierając przekazał kasztelanię lądzką z Lądkiem swojemu synowi Henrykowi Pobożnemu;
  • 1250 – należąca do cystersów z Lądu miejscowość otrzymuje prawa miejskie nadane przez księcia kujawskiego Kazimierza, przy czym cystersi zastrzegają prawo osiedlania się w mieście jedynie dla przybyszów z Zachodu (przede wszystkim niemieckojęzycznych)[6]; miasto otrzymuje nową, niemiecką nazwę Landeck[7]; ze względu na trudności ze sprowadzeniem osadników lokacja miejska kończy się jednak niepowodzeniem;
  • 1269 – ponowna lokacja miasta, tym razem z dopuszczeniem osadników polskich;
  • 1418 – miejscowość uzyskuje potwierdzenie praw miejskich, przy czym król Władysław Jagiełło zezwala klasztorowi cystersów na przeniesienie miasta z prawa polskiego na niemieckie;
  • 1458 – miasto miało obowiązek wysłać na wyprawę malborską dwóch zbrojnych piechurów;
  • 1579 - w mieście mieszkało 17 rzemieślników[8];
  • 1638 – pierwszy zachowany zapis spolszczonej formy Lądek (metryki zaślubionych parafii zagórowskiej z lat 1592–1662, pisane w języku łacińskim);
  • 1656 - szwedzkie wojska niszczą Lądek[8];
  • 1713 – w przywileju wydanym przez opata Antoniego Łukomskiego dla Lądku występuje zapis Miasteczko Lądkowskie;
  • 1793 - w Lądku mieszkały 324 osoby[8];
  • 1798 – rząd pruski rozwiązuje opactwo cysterskie w Lądzie i dokonuje sekularyzacji miasta;
  • 1808 – według spisu ludności Księstwa Warszawskiego Lądek miał 368 mieszkańców, dwa lata później – 426 mieszkańców i 72 domy;
  • 1827 - Lądek liczy 620 mieszkańców[8];
  • 1860 – miasto miało 76 domów (w tym 24 murowane) i 727 mieszkańców (w tym 19 Żydów)[7];
  • 1863 - w okolicach Lądku doszło do potyczki pomiędzy powstańcami styczniowymi z oddziału Kazimierza Mielęckiego a Rosjanami[9];
  • 1870 – wskutek reformy administracyjnej w Królestwie Polskim Lądek traci prawa miejskie;
  • 1902 - Lądek liczy 960 mieszkańców[8];
  • 1908 – druh Bronisław Gutowski zakłada jednostkę Ochotniczej Straży Pożarnej;
  • 1918 – wśród wydm śródlądowych (dawniejsza nazwa Białe Góry, dzisiaj ze względu na zalesienie Borek Lądkowski) miała miejsce przysięga członków słupeckiego obwodu Polskiej Organizacji Wojskowej;
  • 1938 – dzieci ze szkoły w Lądku, bawiące się na wydmie piaszczystej, zwanej Duży Borek, znalazły znaczną liczbę monet i fragmenty granulowanych ozdób, co może być świadectwem przebiegu przez Lądek szlaku rusko-pomorskiego;
  • 1939–1945 – miejscowość znajdowała się pod okupacją Niemiec hitlerowskich; miejscowość początkowo otrzymuje nazwę Landorf, a od 1943 Landeck; wobec ludności polskiej wprowadzony został terror, zaś ludność żydowska ulega wymordowaniu; posterunek SS wraz z urzędem gminy umieszczony został w budynku przy ul. Pyzderskiej, mieszczącym obecnie ośrodek zdrowia, pocztę i przedszkole; w 1944 r. rozpoczęto budowę baraków robotniczych (obecnie zaadaptowane na potrzeby biur GS-u), w których miała mieszkać garstka ocalałych mieszkańców Lądku przeznaczonych do pracy – pozostali mieszkańcy mieli zostać zgładzeni w miejscowości Golina (Niemcy nie zdążyli dokończyć budowy krematorium w Golinie, po wojnie budynek został zaadaptowany na zakłady utylizacji)[potrzebny przypis];
  • W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Lądek;
  • 1975–1998 – miejscowość należała administracyjnie do województwa konińskiego

Zabytki

edytuj

Zobacz też

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 66833
  2. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 650 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 44-45.
  5. ↑ Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 247.
  6. ↑ Zbyszko Górczak, Najstarsze lokacje miejskie w Wielkopolsce (do 1314 r.), Poznań 2002, s. 100.
  7. ↑ a b Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom V, Warszawa 1884, s. 108.
  8. ↑ a b c d e f Piotr Maluśkiewicz, Województwo konińskie : szkic monograficzny, wyd. 1, Warszawa: Państwowe Wydawn. Nauk, 1983, s. 221-222, ISBN 83-01-00534-3, OCLC 11783554
  9. ↑ Krzysztof Gorczyca, Michał Górny, Krzysztof Płachciński, Szlakiem partii Kazimierza Mielęckiego 1863 – Studium Historyczno-Archeologiczne, Muzeum Okręgowe w Koninie, Konin 2022, s. 259–261, ISBN 978-83-60168-34-9

Galeria

edytuj
  •  
    Widok na Lądek z południa, widoczne wieże kościoła św. Mikołaja.
  •  
    Kościół pw. św. Mikołaja Biskupa w Lądku. Widok od strony południowej.
  •  
    Kościół pw. św. Mikołaja Biskupa w Lądku. Widok od strony południowo-zachodniej.
  •  
  •  
  •  
  •  
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lądek_(powiat_słupecki)&oldid=74838228”