Wikipedia

Marceli Chlamtacz

polski prawnik

Marceli Chlamtacz (ur. 26 kwietnia 1865 w Szarpańcach, zm. 7 stycznia 1947 we Lwowie) – polski prawnik, specjalista prawa rzymskiego i cywilnego, profesor Uniwersytetu Lwowskiego.

Marceli Chlamtacz
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

26 kwietnia 1865
Szarpańce

Data i miejsce śmierci

7 stycznia 1947
Lwów

profesor nauk prawnych
Specjalność: prawo rzymskie
Alma Mater

Uniwersytet Lwowski

Doktorat

1891

Habilitacja

1898

Profesura

1900

Uczelnia

Uniwersytet Lwowski

Rektor
Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, dwukrotnie)
Grób prof. Chlamtacza na Cmentarzu Łyczakowskim

Życiorys

edytuj

Kształcił się w C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie, gdzie w 1885 ukończył VIII klasę i zdał egzamin dojrzałości (w jego klasie był m.in. Wacław Borzemski)[1]. Studiował prawo na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego. Na studiach nieprzerwanie związany był z seminarium Oswalda Balzera. Po ukończeniu studiów odbył praktykę sądowo-karną w C.K. Sądzie Krajowym, przy Trybunale I Instancji we Lwowie. W międzyczasie zdał na uniwersytecie macierzystym rygoroza ścisłe i w 1891 r. został wypromowany na doktora praw. Następnie na krótko podjął praktykę adwokacką w kancelarii adwokata Pawła Dąbrowskiego, aby pod koniec 1891 r. wyjechać na studia do Wiednia (1891–1892), a następnie Berlina (1892–1894). Po powrocie do Lwowa ponownie podjął pracę jako kancelarzysta adwokacki, tym razem u adwokata Tadeusza Skałkowskiego[2]. Pracował także na Uniwersytecie Lwowskim, początkowo w charakterze notariusza, a od 1898 także wykładowcy.

Był od 1898 docentem w II Katedrze Prawa Rzymskiego, w 1900 został profesorem nadzwyczajnym, w 1904 profesorem zwyczajnym. W latach 1904–1935 kierował II Katedrą Prawa Rzymskiego. W roku akademickim 1905/1906 pełnił funkcję dziekana Wydziału Prawa, a w 1907 także prodziekana. W 1908 r. wybrany został do Lwowskiej Rady Miejskiej. Do 1914 r. pozostawał członkiem ówczesnego Narodowo-Demokratycznego Klubu Radnych pod nazwą Klubu Obywatelskiego. W 1912 r. wykonywał obowiązki prezesa Miejskiego Komitetu Polskiego Stronnictwa Demokratycznego we Lwowie. W 1913 r. ponownie wybrany został radnym na sześcioletnią kadencję[3]. 24 maja 1933 został wybrany przez Senat Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie na urząd rektora tej uczelni, zaś wybór wymagał zatwierdzenia przez Prezydenta RP[4]. W 1937 został członkiem korespondentem PAU, należał także do Towarzystwa Naukowego we Lwowie.

W związku z wybuchem I wojny światowej, wyjazdem do Wiednia prezydenta Lwowa Józefa Neumanna i aresztowaniami wiceprezydentów po rozpoczęciu okupacji Lwowa przez armię rosyjską Marceli Chlamtacz tymczasowo objął ster władzy miejskiej[3]. 20 czerwca 1915 został przymusowo wywieziony przez władze rosyjskie do Kijowa w grupie zakładników[5]. W lutym 1918 został jednym ze stu członków Tymczasowej Rady Miejskiej we Lwowie[6]. W latach 1918–1927 pełnił funkcję wiceprezydenta Lwowa. W czasie obrony Lwowa w listopadzie 1918 był członkiem polskiego Komitetu Obywatelskiego i powołanego 23 listopada 1918 Tymczasowego Komitetu Rządzącego we Lwowie[7].

Członek zarządu Związku Miast Polskich w 1932 roku[8].

W okresie okupacji niemieckiej Lwowa (czerwiec 1941 – lipiec 1944) brał udział w tajnym nauczaniu na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza, gdzie wykładał i egzaminował z prawa rzymskiego. W sierpniu 1943 członek Rady Przybocznej powołanej przez okupacyjnego niemieckiego starostę miejskiego Lwowa[9].

Po wojnie wraz z dwoma innymi polskimi profesorami prawa UJK Przemysławem Dąbkowskim i Juliuszem Makarewiczem nie wyjechał ze Lwowa. Nie podjął też pracy na Uniwersytecie Iwana Franki.

Zmarł we Lwowie 7 stycznia 1947 i pochowany został w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Łyczakowskim.

Publikacje

edytuj

Marcelego Chlamtacza interesowało zarówno klasyczne, jak i justyniańskie prawo rzymskie. Szczególnie znaczenie miała dla niego możliwość wykorzystania dziedzictwa prawa rzymskiego w prawodawstwie mu współczesnym. W dorobku naukowym Marcelego Chlamtacza można wyróżnić trzy zasadnicze grupy prac. Były to prace dotyczące prawa rzeczowego, prawa zobowiązań oraz prace krytyczne (artykuły recenzyjne i recenzje)[10]. Publikował również prace związane z samorządem terytorialnym[10]. Jego prace naukowe to przykłady solidnych naukowych studiów, choć pisane są językiem charakterystycznym dla epoki, w której przyszło mu tworzyć[10]. Wśród jego prac wyróżnić można przede wszystkim:

  • Die rechtliche Natur der Uebereinigungsart durch Tradition im roemischen Recht (1897)
  • Kara konwencjonalna w stosunku do interesse z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy (1898)
  • Posiadanie w świetle teoryi Wróblewskiego (1901)
  • O nabyciu owoców w klasycznym prawie rzymskim z uwzględnieniem prawa cywilnego austriackiego i niemieckiego[11] (1903)
  • O extensyi prawa zastawu na owoce rzeczy w prawie rzymskiem i cywilnem w prawie austriackiem[12] (1910)
  • Kontrakty realne w prawie rzymskim, w teorii cywilistycznej i w projekcie polskiego kodeksu cywilnego (1930)
  • Zagadnienie posiłkowej poręki w prawie rzymskim i w prawach nowożytnych[13] (1932)
  • O kontraktach nienazwanych w prawie rzymskim[14] (1933)
  • Sposób wynagrodzenia szkody w polskim kodeksie zobowiązań i w prawodawstwach nowożytnych[15] (1936)

Ordery i odznaczenia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1885. Lwów: 1885, s. 95.
  2. ↑ Renata Wiaderna-Kuśnierz: Prawo rzymskie na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie w okresie międzywojennym (1918-1939). Toruń: 2015, s. 180-183. ISBN 978-83-8019-230-0.
  3. ↑ a b Renata Wiaderna-Kuśnierz: Prawo rzymskie na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie w okresie międzywojennym (1918-1939). Toruń: 2015, s. 188. ISBN 978-83-8019-230-0.
  4. ↑ Z kraju. Lwów – prof. Chlamtacz rektorem. „Kurier Warszawski”, s. 4, Nr 142 z 24 maja 1933. 
  5. ↑ Wspomnienia b. zakładników rosyjskich. „Nowości Illustrowane”. Nr 27, s. 5, 4 lipca 1925. 
  6. ↑ Tymczasowa Rada Miejska we Lwowie. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 31 z 7 lutego 1918. 
  7. ↑ Agnieszka Biedrzycka: Kalendarium Lwowa 1918–1939. Kraków: 2012, s. 1-2. ISBN 97883-242-1542-3.
  8. ↑ Samorząd Miejski : organ Związku Miast Polskich 1932 z. 8, s. 475.
  9. ↑ Obok Aleksandra Czołowskiego, Leopolda Tesznara, Dominika Moszoro i Hipolita Łukasiewicza – ze strony polskiej i Juliana Pawłykowskiego, Stepana Bilaka, Iwana Giży, Osypa Holinatego i Jurija Polanskiego – ze strony ukraińskiej. Grzegorz Mazur, Jerzy Skwara, Jerzy Węgierski, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa 1 IX 1939 – 5 II 1946, Katowice 2007, Wyd. Unia Katowice, ISBN 978-83-86250-49-3. s. 361.
  10. ↑ a b c Grzegorz Nancka, Prawo rzymskie w pracach Marcelego Chlamtacza, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2019, ISBN 978-83-226-3645-9, OCLC 1111754289 [dostęp 2019-10-18].
  11. ↑ Marceli Chlamtacz, O nabyciu owoców przez posiadacza w dobrej wierze w klasycznem prawie rzymskiem z uwzględnieniem prawa cywilnego austryackiego i niemieckiego [online], polona.pl [dostęp 2019-03-21].
  12. ↑ Marceli Chlamtacz, O extensyi prawa zastawu na owoce rzeczy w prawie rzymskiem i cywilnem prawie niemieckiem [online], polona.pl [dostęp 2019-03-21].
  13. ↑ Marceli Chlamtacz, Zagadnienie posiłkowej poręki w prawie rzymskiem i w prawach nowożytnych : studyum historyczno-dogmatyczne, wyd. 1932 [online], polona.pl [dostęp 2018-06-01].
  14. ↑ Marceli Chlamtacz, O kontraktach nienazwanych w prawie rzymskiem : (uwagi na marginesie pracy Dra Wacława Osuchowskiego p.t. "O nieoznaczonych prawnie stosunkach kontraktowych w klasycznem prawie rzymskiem" (Tow. Naukowe we Lwowie, 1933, str. 238) [online], polona.pl [dostęp 2019-03-21].
  15. ↑ Marceli Chlamtacz, Sposoby wynagrodzenia szkody w polskim kodeksie zobowiązań i w prawodawstwach nowożytnych [online], polona.pl [dostęp 2019-03-21].
  16. ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 17.
  17. ↑ Rozporządzenie Kierownika MSWojsk. L. 6285/22 G.M.I. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 11, s. 347)

Bibliografia

edytuj
  • Grzegorz Nancka, Prawo rzymskie w pracach Marcelego Chlamtacza, Katowice 2019;
  • Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J, Wrocław 1983;
  • Adam Redzik, Wydział Prawa Uniwersytetu Lwowskiego w latach 1939-1946, Lublin 2006;
  • Renata Wiaderna-Kuśnierz, Prawo rzymskie na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, w okresie międzywojennym (1918-1939), Wydawnictwo Adam Marszałek, I wyd. Toruń 2015, II wyd. Toruń 2017, ss 516;
  • Renata Wiaderna-Kuśnierz, Wybory rektora na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, w 1933, w świetle nowej ustawy o szkołach akademickich, w: Społeczeństwo, a władza. Ustrój. Prawo. Idee, pod red. Jacka Przygockiego i Mariana Ptaka, Wrocław 2010, s. 727-736;
  • Renata Wiaderna-Kuśnierz, Marceli Chlamtacz (1865–1947) – profesor prawa rzymskiego i samorządowiec. Zarys biografii w 150-lecie urodzin, w: Stefan Ehrenkreutz i historycy prawa okresu dwudziestolecia międzywojennego w 70. rocznicę śmierci ostatniego Rektora Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, red. P. Dąbrowski, D. Szpoper, Gdańsk-Olsztyn 2016, s. 167-187.

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Marceli_Chlamtacz&oldid=70973870”