Order Narodowy Zasługi
Order Narodowy Zasługi[1][2] (fr. Ordre national du Mérite)[1] – francuski order ustanowiony 3 grudnia 1963 przez prezydenta Charles’a de Gaulle’a[3].
 Awers I klasy | |
 Awers V klasy | |
 Rewers V klasy | |
 Baretka V klasy | |
| Ustanowiono |
3 grudnia 1963 |
|---|---|
| Powyżej | |
| Poniżej | |
| Projektant | |
Historia
edytujUstanowienie orderu nastąpiło w wyniku zmiany systemu francuskich odznaczeń państwowych. Ordre national du Mérite zastąpił szesnaście odznaczeń resortowych i kolonialnych, jako wyższe od nich rangą odznaczenie państwowe[4][a], jako czwarte w kolejności starszeństwa spośród wszystkich francuskich odznaczeń, za Medalem Wojskowym (w kategorii cywilnej niższy rangą jedynie od Orderu Legii Honorowej), a przed Krzyżem Wojennym (w kategorii cywilnej – przed resortowym Orderem Palm Akademickich)[5].
Order Narodowy Zasługi jest nadawany zarówno obywatelom Francji, jak innych państw za wybitne zasługi (mérites distingués) cywilne i wojskowe[6], mające jednak mniejszą rangę niż zasługi znamienite (mérites éminents), za które przyznawana jest Legia Honorowa[7].
Prezydent Republiki Francuskiej, będący z urzędu jego wielkim mistrzem i odznaczonym Krzyżem Wielkim, na posiedzeniu kapituły orderu (kapituła powoływana jest na dwuletnie kadencje z możliwością przedłużenia w składzie: przewodniczący–kanclerz, dziewięciu członków minimum w randze Komandora, jeden Oficer i jeden Kawaler) nadaje order na wniosek rady ministrów. Każdy premier Francji jest odznaczany od 24 grudnia 1974 Krzyżem Wielkim po sześciu miesiącach sprawowania urzędu. Kanclerz Orderu Legii Honorowej jest z urzędu Kanclerzem Orderu Narodowego Zasługi odznaczonym Krzyżem Wielkim[3].
Dotychczas odznaczono ponad 300 tysięcy osób (średnia wieku: 54 lata), z czego 187 tysięcy obecnie żyje. Orderem nagradza się 4800 osób rocznie, 80% odznaczonych jest V klasą[6].
Projektantem insygniów orderu był rzeźbiarz i medalier – Max Leognany[3].
Klasy orderu
edytujOrdre national du Mérite dzieli się na pięć klas[3]:
- I klasa – Krzyż Wielki (Grand-croix) – order zawieszony jest na wielkiej wstędze, noszonej na prawym ramieniu, oraz gwiazda na lewej stronie piersi
- II klasa – Wielki Oficer (Grand officier) – order zawieszony jest na wstążce z rozetką, noszony na lewej stronie piersi wraz z gwiazdą na prawej stronie piersi
- III klasa – Komandor (Commandeur) – order zawieszony jest na wstędze, noszonej na szyi
- IV klasa – Oficer (Officier) – order zawieszony jest na wstążce z rozetką, noszony na lewej stronie piersi
- V klasa – Kawaler (Chevalier) – order zwieszony jest na wstążce, noszony na lewej stronie piersi
Insygnia
edytujOznakę orderu stanowi pozłacana (srebrna w stopniu kawalerskim) gwiazda o sześciu maltańskich ramionach, emaliowanych na niebiesko i połączonych liśćmi laurowymi. Na środku awersu gwiazdy umieszczony jest okrągły medalion z profilem Marianny, otoczonym napisem: „République Française”. Na rewersie medalionu znajdują się skrzyżowane flagi Francji oraz nazwa orderu i data jego ustanowienia. Oznaka jest zawieszona na owalnej zawieszce w kształcie wieńca laurowego[3].
Gwiazda orderowa jest dwunastopromienna i pozłacana (Krzyż Wielki) lub srebrna (Wielki Oficer). Na centralnie umieszczonym medalionie znajduje się profil Marianny, otoczony emaliowanym na niebiesko pierścieniem (z francuską nazwą państwa i orderu), z wieńcem laurowym wokoło[3].
Wielkie wstęgi, wstęgi oraz wstążki orderowe są koloru niebieskiego. Wstążka klasy oficerskiej jest uzupełniona rozetką[3].
| Sposoby noszenia poszczególnych klas Orderu Narodowego Zasługi
| ||||
|---|---|---|---|---|
| 1 – Kawaler (Chevalier), 2 – Oficer (Officier), 3 – Komandor (Commandeur), 4 – Wielki Oficer (Grand Officier), 5 – Krzyż Wielki (Grand Croix) | ||||
| Baretki orderu | ||||
| |
 |
 |
 |
 |
Odznaczeni
edytuj- Premierzy Francji odznaczeni Krzyżem Wielkim[3]
Uwagi
edytuj- ↑ Odznaczenia zastąpione Narodowym Orderem Zasługi (z datami ustanowienia):
- Ordery resortowe
- Order Zasługi Społecznej – Ordre du Mérite social (1936)
- Order Zdrowia Publicznego – Ordre de la Santé publique (1938)
- Order Zasługi Handlowej i Przemysłowej – Ordre du Mérite commercial et industriel (1939)
- Order Zasługi Rzemieślniczej – Ordre du Mérite artisanal (1948)
- Order Zasługi Turystycznej – Ordre du Mérite touristique (1949)
- Order Zasługi Kombatanckiej – Ordre du Mérite combattant (1953)
- Order Zasługi Pocztowej – Ordre du Mérite postal (1953)
- Order Gospodarki Narodowej – Ordre de l'Économie nationale (1954)
- Order Zasługi Sportowej – Ordre du Mérite sportif (1956)
- Order Zasługi w Pracy – Ordre du Mérite du travail (1957)
- Order Zasługi Wojskowej – Ordre du Mérite militaire (1957)
- Order Zasługi Cywilnej – Ordre du Mérite civil (1957)
- Order Zasługi Saharyjskiej – Ordre du Mérite saharien (1958)
- Ordery kolonialne
- Order Gwiazdy Anżuanu Ordre de l'Étoile d'Anjouan (1874)
- Order Błyszczący Ordre du Nichan el Anouar (1887)
- Order Gwiazdy Czarnej Ordre de l'Étoile Noire (1889)
Przypisy
edytuj- ↑ a b Zasługi, Order Narodowy, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2018-07-26].
- ↑ Zasługi, Order Narodowy, [w:] Encyklopedia Gazety Wyborczej, t. 20, Wielk-Żyzno, Agora SA/Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 483, ISBN 83-89651-95-5, OCLC 909581546.
- ↑ a b c d e f g h Marc Champenois: L’Ordre national du Mérite. [w:] Les décorations Francaises [on-line]. france-phaleristique.com. [dostęp 2015-11-05]. (fr.).
- ↑ Décret n°63-1196 du 3 décembre 1963 portant création d'un ordre national du Mérite. legifrance.gouv.fr. [dostęp 2015-11-05]. (fr.).
- ↑ Liste des décorations officielles françaises susceptibles d'être portées. prestige-et-tradition.fr, 15 lipca 2010.
- ↑ a b L'ordre national du Mérite. [w:] Les décorations françaises [on-line]. legiondhonneur.fr. [dostęp 2016-11-17]. (fr.).
- ↑ Ordre de la Légion d'honneur. Critères d'attribution. [w:] Les décorations françaises [on-line]. legiondhonneur.fr. [dostęp 2016-11-17]. (fr.).
Bibliografia
edytuj- Association Nationale des membres de l'Ordre National du Mérite. anmonm.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-09-01)].