Ruś Biała

Ruś Biała – kraina historyczna na terenie dzisiejszej Białorusi i częściowo Rosji, położona w dorzeczu górnego Dniepru, między Ptyczem i Desną oraz w górnej części dorzecza Dźwiny, główne miasta: Mińsk, Mohylew, Smoleńsk, Połock, Witebsk i Mścisław. W historiografii polskiej definiowana jako obszar województw mińskiego (bez południowych powiatów rzeczyckiego i mozyrskiego, przynależących do Rusi Czarnej), mścisławskiego, połockiego, witebskiego i smoleńskiego (bez części południowej).

Mapa Henri Chatelain’a z 1712 roku, na której kolorem białym zaznaczono Białą albo Polską Ruś (Russie blanche ou polonoise)

Wielkie Księstwo Litewskie francuskiej mapie z 1700 roku. Źmudź (Samogitia), Litwa Prawdziwa (Vraye Lithuanie) i Ruś Biała lub Litewska (Russie Blanche ou Lituanique)

Polska w granicach z 1660 roku z zaznaczoną Białą Rusią (jako Weissreussen) na niemieckiej mapie z 1892 roku

Do 1084 r. część Rusi Kijowskiej, potem jej księstwo zależne. Od XIII-XIV wieku pod panowaniem Wielkiego Księstwa Litewskiego, od 1569 aż do rozbiorów w składzie Rzeczypospolitej, potem część Imperium Rosyjskiego.

Nazwa

Północna Eurazja	Północ	Wschód	Południe	Zachód	Centrum
Słowianie^[1]					–
Chiny^[2]^[3]
Ainu^[4]
Tureckie^{[potrzebny przypis]}
Kałmucy^[5]					–
Tybet^{[potrzebny przypis]}

Niektórzy uczeni przypuszczają, że „kolorowe” nazwy Rusi powstały w XIII wieku i były zapożyczeniem od ludów ałtajsko-tureckich, które używały kolorów do oznaczenia kierunków geograficznych (czerwień = południe, biel=zachód, czerń=północ). Przykładowo tur., tuw., ałt. wyraz „kara”^[6] znaczy zarówno „czarny”, jak i „północ”^[7], a w chińskim 红 (hóng) oznacza czerwień, ogień i południe. Przyjmując słowiańską logikę kolorów biały to północ (Biała Ruś), czarny to południe (Czarna Ruś), a czerwony to zachód (Czerwona Ruś, najbardziej na zachodzie położona część Rusi).

Ruś Biała dała nazwę współczesnej Białorusi.

Zobacz też

Przypisy

↑ Український Радянський Енциклопедичний Словник (1966) [online], irbis-nbuv.gov.ua [dostęp 2021-10-08] .
↑ Chinese Tradition [online], web.archive.org, 21 lutego 2007 [dostęp 2021-10-08] [zarchiwizowane z adresu 2007-02-21] .
↑ Chinese Cosmogony Man-Nature Synthesis [online], web.archive.org, 18 grudnia 2010 [dostęp 2021-10-08] [zarchiwizowane z adresu 2010-12-18] .
↑ Nobuko B.N.B. McNeill Nobuko B.N.B., Review of „Two Studies of Color: Implications for Cross-Cultural Comparability of Semantic Categories”, „International Journal of American Linguistics”, 48 (3), 1982, s. 339–342, ISSN 0020-7071, JSTOR: 1264798 [dostęp 2021-10-08] .
↑ E.C.E.C. Krupp E.C.E.C., Beyond the blue horizon: myths and legends of the sun, moon ..., Oxford University Press, 1992 .
↑ Azer., baszk. kazach. qara, turkm. gara, uzb. qora. Grzegorz Jagodziński, Ałtajska rodzina językowa.
↑ Oleg Łatyszonek, Od Rusinów Białych do Białorusinów, Białystok 2006, s. 18 i n., ISBN 978-83-7431-120-5.

Bibliografia

Feliks Wrotnowski Powstanie na Wołyniu, Podolu i Ukrainie w roku 1831, podług podań..., Tom 1

[1] Український Радянський Енциклопедичний Словник (1966) [online], irbis-nbuv.gov.ua [dostęp 2021-10-08] .

[2] Chinese Tradition [online], web.archive.org, 21 lutego 2007 [dostęp 2021-10-08] [zarchiwizowane z adresu 2007-02-21] .

[3] Chinese Cosmogony Man-Nature Synthesis [online], web.archive.org, 18 grudnia 2010 [dostęp 2021-10-08] [zarchiwizowane z adresu 2010-12-18] .

[4] Nobuko B.N.B. McNeill Nobuko B.N.B., Review of „Two Studies of Color: Implications for Cross-Cultural Comparability of Semantic Categories”, „International Journal of American Linguistics”, 48 (3), 1982, s. 339–342, ISSN 0020-7071, JSTOR: 1264798 [dostęp 2021-10-08] .

[5] E.C.E.C. Krupp E.C.E.C., Beyond the blue horizon: myths and legends of the sun, moon ..., Oxford University Press, 1992 .

[6] Azer., baszk. kazach. qara, turkm. gara, uzb. qora. Grzegorz Jagodziński, Ałtajska rodzina językowa.

[7] Oleg Łatyszonek, Od Rusinów Białych do Białorusinów, Białystok 2006, s. 18 i n., ISBN 978-83-7431-120-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]