Sława (miasto)
Sława (dawniej[a] też Sława Śląska[2]; niem. Schlawa) – miasto w województwie lubuskim, w powiecie wschowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Sława. Położone jest na Pojezierzu Leszczyńskim, nad Jeziorem Sławskim.
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Rynek w Sławie | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Prawa miejskie |
ok. 1310 | ||||
| Burmistrz |
Cezary Sadrakuła | ||||
| Powierzchnia |
14,9 km² | ||||
| Populacja (31.12.2019) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
+48 68 | ||||
| Kod pocztowy |
67-410 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
FWS | ||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu wschowskiego  | |||||
Położenie na mapie gminy Sława  | |||||
 51°52′33″N 16°04′18″E/51,875833 16,071667
| |||||
| TERC (TERYT) |
0812014 | ||||
| SIMC |
0988589 | ||||
Urząd miejski ul. Henryka Pobożnego 1067-410 Sława | |||||
| Strona internetowa | |||||
Pod względem historycznym Sława leży na Dolnym Śląsku[3]. Miasto dzieli się na dwie części: miejską oraz wypoczynkową (z plażą, ośrodkami wypoczynkowymi i polem namiotowym). W Sławie corocznie w lipcu odbywa się Międzynarodowy Kongres Brydża Sportowego.
Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto miało 4290 mieszkańców[1], a jego powierzchnia wynosiła 14,9 km²[4].
Nazwa
edytuj„Sława” jest słowem spotykanym wyłącznie u narodów słowiańskich i ma korzenie przedchrześcijańskie. Według jednej z teorii pierwotnie nazwa wywodzi się od mokradeł, gdyż w języku staropolskim slava, slova oznaczały rzekę, zaś slovo – błoto[5]. Niemiecki językoznawca Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia pierwotną nazwę miasta jako „Sława”, podając jej znaczenie Ehrenheim, Ruhmvoller Ort, czyli „szanowany dom, miejscowość pełna sławy”[6]. Nazwa została później fonetycznie zgermanizowana na Schlawa[6] i utraciła swoje pierwotne znaczenie. W 1937 roku nazwę niemiecką zmieniono na Schlesiersee.
Polską nazwę „Sława” w książce Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej, wydanej w Głogówku w 1847, wymienił śląski pisarz Józef Lompa[7].
W 1946 miastu nadano nazwę Sława[8].
Historia
edytuj
Początki miasta nie są znane, wzmiankowane po raz pierwszy było w 1312. Założone zostało prawdopodobnie przez pierwszego księcia głogowskiego, Konrada (1251–1273), lub jego syna Henryka III (1273–1309). W roku 1312 była już znaczącym miastem i siedzibą dystryktu. Potwierdzone jest to dokumentem dotyczącym podziału terytorialnego księstwa między synów Henryka III. Slave cum suo districtu (Sława z jej okręgiem) przypadła Henrykowi IV. W roku 1468 Henryk XI głogowski sprzedaje miasto rodowi Rechenbergów z Borowa Polskiego. W latach 1655–1887 miasto należało do Barwitzów hrabiów von Fernemont. Oni to w latach 1732–1735 zbudowali barokowy pałac, wykorzystując częściowo mury dawnego zamku z XV wieku.
W 1834 istniała tu komora celna. W 1937 administracja nazistowska zastąpiła słowiańsko brzmiącą nazwę Schlawa ahistoryczną formą Schlesiersee. W czasie II wojny światowej w mieście znajdowała się filia niemieckiego obozu koncentracyjnego Groß-Rosen[9].
W 1945 miasto włączono do Polski, a jego dotychczasową ludność wkrótce wysiedlono do Niemiec. Do 1946 roku Sława była siedzibą powiatu i Państwowego Urzędu Repatriacyjnego, które przeniesiono później do Głogowa. W mieście uruchomiono, jako pierwszy na zachodnich Ziemiach Odzyskanych, urząd pocztowy (założycielem był Jan Grellus z Kościana). Wymiana poczty odbywała się początkowo dwa razy w tygodniu za pomocą posłańca rowerowego do Kaszczoru[10]. 1 stycznia 1955 Sławę przeniesiono do powiatu wschowskiego[2]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa zielonogórskiego.
Demografia
edytuj
- Piramida wieku mieszkańców Sławy w 2014 roku[4].
Ludzie związani ze Sławą
edytujZabytki
edytuj
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[11]:
- kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła, wybudowany w 1604 roku, zniszczony w XVIII wieku, następnie odrestaurowany w 1830 r. W kościele znajduje się kamienna ambona z XVII wieku oraz rzeźba Jezusa Frasobliwego z XVI wieku
- kościół ewangelicki, obecnie noszący wezwanie Miłosierdzia Bożego z lat 1834–1836, z 46-metrową wieżą
- zespół pałacowy, XVII-XIX wieku, przebudowany w początku XX wieku:
- domy, ul. Chopina 7, 9, 20, z XVIII wieku/XIX wieku
- dom, ul. Powstańców Śląskich 5, murowano-szachulcowy, z XVIII wieku/XIX wieku
- domy, ul. Reja 1 murowano-szachulcowy; nr 2, 3, 5, 6, 7, z XVIII wieku, XIX wieku
- domy, Rynek 1, 2, 3, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 20, 23, 27, 29, z XVIII wieku/XIX wieku, XX wieku
- domy, ul. Waryńskiego 1, 3, 5, 7, 9, 11, 15, 17, z połowy XIX wieku, XX wieku
- domy, ul. Wschowska 5, 8, z początku XIX wieku
inne zabytki:
- wiele pomników przyrody, w tym najgrubszy okaz sosny czarnej na terenie Polski – 3,7 m obwodu.
Gospodarka
edytuj
Nad Jeziorem Sławskim znajduje się wiele ośrodków turystyczno-wypoczynkowych i sportowych (pole namiotowe, baza gastronomiczna). Przemysł spożywczy to przede wszystkim duża liczba zakładów mięsnych.
Co środę i sobotę jest organizowany targ miejski znajdujący się obok cmentarza.
Transport
edytujNa przedmieściach jest stacja kolejowa Sława Śląska. Dworzec i linia kolejowa są nieczynne.
Lokalne stowarzyszenia
edytuj- Cantate Deo – chór kościelny założony 29 listopada 2008
- Koło Łowieckie „Ryś” – założone w 1946
- Stowarzyszenie Witosława
Wspólnoty wyznaniowe
edytuj- zbór Sława (Sala Królestwa ul. Topolowa 24)[12]
Sport
edytujW mieście funkcjonuje klub piłkarski Miejski Klub Sportowy „Sparta” Sława, który został założony w 1945 i występuje w klasie B. Zespół domowe mecze rozgrywa na Stadionie Miejskim w Sławie. Na tym stadionie również swoje mecze rozgrywa III-ligowy Klub Sportowy „Dąb” Przybyszów.
Współpraca międzynarodowa
edytujMiasta i gminy partnerskie[13]:
Uwagi
edytuj- ↑ Od końca wojny do połowy lat sześćdziesiątych.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-19].
- ↑ a b Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 października 1954 r. (Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 252).
- ↑ Marian Biskup, „Wojna Pruska”, czyli wojna Polski z zakonem krzyżackim z lat 1519–1521. U źródeł sekularyzacji Prus Krzyżackich, część II, Wydawnictwo Pojezierze, Olsztyn 1991, ISBN 83-7002-361-4, s. 173.
- ↑ a b Sława w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Tadeusz Lehr-Spławiński: O pochodzeniu i praojczyźnie Słowian. Poznań 1946, s. 79, 80.
- ↑ a b Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 86, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Józef Lompa: Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej. Głogówek 1847, s. 13.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości. (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ Abraham Kajzer, Za drutami śmierci, Wałbrzych: Muzeum Gross-Rosen, 2013, ISBN 978-83-89824-09-7.
- ↑ Hieronim Szczegóła, Początki władzy ludowej w powiecie głogowskim, w: Zeszyty Lubuskie, nr 6/1969, Lubuskie Towarzystwo Kultury, Zielona Góra, 1969, s. 77.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego – stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 81–82. [dostęp 2013-02-21].
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-14].
- ↑ Sława.pl. slawa.pl. [dostęp 2011-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-12-27)].
Bibliografia
edytuj- Sława. Zarys dziejów, Wojciech Strzyżewski (red.), Katarzyna Adamek-Pujszo, Sława: Urząd Miasta i Gminy, 2004, ISBN 83-920100-0-0, OCLC 69610469.
Linki zewnętrzne
edytuj- Serwis internetowy Urzędu Miejskiego w Sławie
- Sława, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 772.