Wikipedia

Szprotawa

miasto w województwie lubuskim
Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Szprotawa (ujednoznacznienie).

Szprotawa (łac. Sprottavia, niem. Sprottau) – miasto w województwie lubuskim, w powiecie żagańskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Szprotawa. Położone nad Bobrem i Szprotawą.

Szprotawa
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Plac ewangelicki
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 lubuskie

Powiat

żagański

Gmina

Szprotawa

Prawa miejskie

przed 1260[1]

Burmistrz

Mirosław Gąsik

Powierzchnia

10,95 km²

Populacja (2021)
• liczba ludności
• gęstość


10 954[2]
1000 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 68

Kod pocztowy

67-300

Tablice rejestracyjne

FZG

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Szprotawa”
Położenie na mapie województwa lubuskiego
Mapa konturowa województwa lubuskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Szprotawa”
Położenie na mapie powiatu żagańskiego
Mapa konturowa powiatu żagańskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Szprotawa”
Położenie na mapie gminy Szprotawa
Mapa konturowa gminy Szprotawa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Szprotawa”
Ziemia51°34′00″N 15°32′12″E/51,566667 15,536667
TERC (TERYT)

0810074

SIMC

0988603

Urząd miejski
ul. Rynek 45
67-300 Szprotawa
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Według danych GUS z 31 grudnia 2021 r. Szprotawa liczyła 10 954 mieszkańców[2].

Miasto jest ośrodkiem przemysłowo-usługowym. Zlokalizowany jest tu m.in. przemysł betoniarski, metalowy i spożywczy.

Położenie

edytuj

Szprotawa leży w południowej części województwa lubuskiego. Miasto usytuowane jest w odległości 50 km od Zielonej Góry, 26 km od autostrady A4, 60 km od granicy polsko-niemieckiej, 140 km od Wrocławia i 160 km od Poznania.

Pod względem historycznym Szprotawa leży na Dolnym Śląsku[3].

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 10,95 km²[4].

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. zielonogórskiego.

Nazwa

edytuj
 
Szprotawa wśród innych nazw śląskich miejscowości w urzędowym pruskim dokumencie z 1750 roku wydanym w języku polskim w Berlinie[5]

W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Sprotavia[6][7]. Nazwa miejscowości w zlatynizowanej formie Sprotavia wymieniona jest w łacińskim dokumencie z 1312 roku wydanym w Głogowie[8].

W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińskie nazwy: Sprotta, Sprottavia[9]. Szwajcarski kartograf i geograf Mateusz Merian w swoim dziele „Topographia” wydanym w roku 1650 podaje zgermanizowaną formę nazwy miejscowości: „Sprottau” z informacją, że „jej nazwa jest polska, a oznacza miejsce, na którym wiele pniaków i krzaków wykarczowano, by mieszkania na nich pobudować”, (niem. „Ihr Nam ist Polnisch und bedeutet einen Ort da man viel Dörner und Gesträuch außgerottet und Wohnungen darauf gebauet hat.”)[10][11]

W pruskim urzędowym dokumencie z 1750 roku wydanym języku polskim w Berlinie przez Fryderyka Wielkiego miasto wymienione jest pośród innych śląskich miejscowości jako Szprotawa[5]. Nazwę Sprotawa w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa[12]. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany pod koniec wieku XIX podaje polską nazwę miejscowości Szprotawa, zlatynizowaną Sprottavia oraz dwie niemieckie – Sprotaw i Sprottau[13].

Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 7 maja 1946[14].

Historia

edytuj
 
Pomnik spotkania Ottona III z Bolesławem Chrobrym w Iławie – Szprotawie

Najwcześniejsze dzieje Szprotawy owiane są tajemnicą. Przekaz kronikarza Thietmara pod datą 1000 wymienia osadę plemienia Dziadoszyców zwaną Ilva bądź Ilua. Niektórzy widzą w nim dzisiejszą Iławę, dzielnicę Szprotawy[15][16][17][18][19][20][21], inni – Iłowę (niem. Halbau)[22][23][24]. To w tym miejscu doszło w roku 1000 do spotkania Bolesława Chrobrego z cesarzem Ottonem III, który podążał na zjazd w Gnieźnie. Spotkanie władców upamiętnia pomnik usytuowany na rogatkach miasta. W grudniu 2008 przeprowadzono sondażowe prace archeologiczne na wzgórzu w centrum tamtejszego parku pod kierunkiem Mariusza Łesiuka, jednakże jednoznacznie nie potwierdziły one, by znajdowało się tam średniowieczne grodzisko z X wieku[25]. Przywilej lokacyjny na prawie średzkim otrzymała Szprotawa ok. 1260 roku z rąk księcia Konrada Głogowskiego, który otoczył również miasto murami miejskimi[11]. Gród leżał na skrzyżowaniu szlaków komunikacyjnych m.in. przy tzw. Niskim Trakcie, szybko otrzymał liczne przywileje m.in. prawo mili i wolny targ solą[26], co sprzyjało szybkiemu rozwojowi osady. Najprężniej rozwijało się sukiennictwo, miejscowe sukno eksportowano do Frankfurtu, Szczecina i do Polski. Znacznych dochodów przysparzało cło pobierane od bydła pędzonego z Polski do Niemiec oraz handel żelazem wytapianym w miejskich kuźnicach[26]. W czasach największej świetności Szprotawa była siedzibą Piastów głogowskich, a od 1331 pod zwierzchnictwem Czech, w 1407 zyskała prawo bicia własnej monety. W 1473 spłonęła cała zabudowa miejska razem z zamkiem, od listopada 1488 do stycznia 1489 miasto było oblegane przez wojska węgierskie Macieja Korwina[26]. W II połowie XV wieku stanowiła lenno węgierskie, zaś na przełomie XV i XVI wieku zarządzali tymi terenami polscy królewicze Jan I Olbracht i Zygmunt. W 1506 miasto ponownie dostało się pod zwierzchnictwo czeskie, od 1526 do 1724 było we władaniu Habsburgów, a następnie Prus. W 1552 w wyniku epidemii zmarło 1400 z 2000 mieszkańców. Wojna trzydziestoletnia doprowadziła miejskie finanse do ruiny. Na początku XVIII w. kondycja kasy miejskiej znacznie się poprawiła, w 1732 rada miasta nabyła nowe majątki rycerskie. Szprotawa posiadała 10 290 ha ziemi, w tym 7500 ha terenów leśnych[26]. W 1746 miasto znalazło się w rękach królów czeskich pochodzących z dynastii Jagiellonów[27]. Od początku XVIII nastąpił znaczny rozwój manufaktur, a w kolejnym stuleciu przemysłu m.in. metalurgicznego. W 1846 uruchomiono linię kolejową łączącą Szprotawę z Głogowem i Żaganiem, co przyniosło poniesienie rangi miasta oraz otwarcie drogi zbytu towarów. W 1897 rozpoczęła pracę gazownia miejska, a do 1936 większą część miasta objęto siecią wodociągów i kanalizacji. W 1932 do powiatu szprotawskiego przyłączono znaczną część powiatu żagańskiego, nowy powiat zajmował obszar 1464 km i był największy w rejencji legnickiej, miało to niebagatelny wpływ na wzrost znaczenie miasta[26].

Podczas II wojny światowej istniały tu dwa obozy robocze dla jeńców radzieckich, podlegały one obozowi w Żaganiu. W 1945 w ramach ofensywa dolnośląskiej wojska Armii Czerwonej dotarły do Szprotawy. Po walkach z oddziałami niemieckimi miasto zdobył 13 lutego 1945 10 Gwardyjski Korpus Pancerny z 4 Gwardyjskiej Armii Pancernej oraz wojska 13 Armii należące do 1 Frontu Ukraińskiego[28]. Po wojnie w al. Niepodległości wzniesiono Pomnik Braterstwa Broni[29]. Substancja miejska została zniszczona w 50-55%. Do 1947 wysiedlono za Odrę przedwojennych mieszkańców pochodzenia niemieckiego. Powstały Dolnośląskie Zakłady Odlewnicze, fabryka mebli, zakłady dziewiarskie, garbarskie i wytwórnia świec[30]. W latach 1946–1975 Szprotawa była stolicą powiatu[26].

Demografia

edytuj

Liczba ludności

edytuj

Źródła[31][32][33][34][2]

Piramida wieku

edytuj

 
Źródła[34]

Zabytki

edytuj

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[35]:

  • miasto
  • kościół parafialny pod wezwaniem pw. Wniebowzięcia NMP, XIII/XIV wieku, XV-XVII wieku
  • kościół ewangelicki pod wezwaniem Zbawiciela, z 1747 roku, 1825 roku, powstały na fundamentach średniowiecznego zamku książęcego
  • klasztor magdalenek, pl. Kościelny 2, z XVII wieku
  • cmentarz żydowski, ul. Kraszewskiego, z połowy XIX wieku
  • mury obronne, z XIV wieku
  • ratusz, z lat 1583-1586, w XVII-XIX wieku
  • dom, pl. Ewangelicki 1, z XVI/XVII wieku, w 1840 roku
  • szkoła ewangelicka, pl. Ewangelicki 2, z 1773 roku
  • dom, pl. Ewangelicki 3
  • dom, ul. Konopnickiej 13, z 1899 roku, w 1904 roku
  • szkoła katolicka, pl. Kościelny 4, z 1598 roku, XVIII wieku /XIX wieku
  • dom, ul. Kościuszki 9, z XVIII wieku
  • dom, obecnie Biblioteka Miejska, ul. Niepodległości 16, z końca XIX wieku
  • domy, ul. Odrodzenia 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13
  • dom, ul. Muzealna 2/3, z XVIII wieku -XIX wieku
  • budynki w zespole rzeźni, ul. Sobieskiego
  • ubojnia, z lat 1888-89
  • chłodnia i aparatownia, z 1909 roku
  • budynek administracyjno-mieszkalny, z lat 1888-89

Szprotawa – Iława

  • kościół filialny pod wezwaniem św. Andrzeja, z połowy XIII wieku, XVI-XIX wieku
  • dzwonnica-brama

Szprotawa – Puszczyków

Dzielnice i osiedla Szprotawy

edytuj
 
Osiedle mieszkaniowe powstałe na terenie szprotawskich koszar (2007 r.)

Terytorium miasta Szprotawa nie jest prawnie podzielone na dzielnice i osiedla (art. 5 ustawy o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 roku). Jednak mimo to w mieście istnieje podział poszczególnych jego części ze względów historycznych i położenia geograficznego. Nazwy dzielnic i osiedli są nazwami zwyczajowymi, które używane są powszechnie przez mieszkańców.

Dzielnice:

  • Śródmieście (Centrum)
  • Zabobrze (Os. Piastowskie, Puszczyków, Komarów)
  • Iława (Sowiny)

Osiedla mieszkaniowe:

  • Osiedle Słoneczne (dzielnica Śródmieście)
  • Osiedle B. Chrobrego (dzielnica Śródmieście)
  • Osiedle T. Kościuszki (dzielnica Śródmieście)
  • Osiedle Piastowskie (osiedle domków jednorodzinnych na Zabobrzu)
  • Osiedle Koszary (dzielnica Śródmieście)

Rozwój i przyszłość

edytuj

W przyszłości planuje się przyłączenie pobliskich wsi (m.in. Henryków, Nowa Kopernia, Wiechlice-Lotnisko, Dziećmiarowice) do miasta.

Szprotawa posiada strefę inwestycyjną o powierzchni 200 ha, w tym część należy do Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej Invest-Park w ramach podstrefy Szprotawa. Znajduje się ona w większości na terenie dawnego radzieckiego lotniska wojskowego Szprotawa-Wiechlice. Dzięki utworzeniu strefy miasto ma szansę na nowe miejsca pracy i dalszy rozwój.

Przyroda

edytuj
 
Park Göpperta
 
Ogród jordanowski – zabytkowy park w centrum miasta nad rzeką Szprotawa
 
Skwer Matuszkiewicza
 
Skwer Czytelników
 
Cypel miejski u ujścia Szprotawy (po prawej) do Bobru, teren spacerowy i kajakarski.
 
Paleopark Szprotawa przy ul. Niepodległości
 
Skrzydłorzech kaukaski w Szprotawie (pomnik przyrody) w 2021

Transport

edytuj

Drogi krajowe i wojewódzkie przebiegające przez Szprotawę

edytuj

Ważniejsze drogi krajowe przebiegające w pobliżu Szprotawy

edytuj

Linia kolejowa

edytuj

Przez miasto przebiega linia kolejowa nr 14 Łódź Kaliska – Forst (odcinek Żagań – Głogów). Obecnie ze względu na stan techniczny na wymienionym odcinku prowadzony jest wyłącznie sporadyczny ruch towarowy.

Transport publiczny

edytuj

Od 1 stycznia 2022 roku organizacją transportu publicznego na terenie Powiatu Żagańskiego (w tym również na terytorium Gminy Szprotawa) zajmuje się Związek Powiatowo-Gminny Powiatu Żagańskiego.

Przez Szprotawę przebiegają następujące linie komunikacyjne:

Komunikacja na liniach 1 oraz 18 prowadzona jest 7 dni w tygodniu, również w dni świąteczne, z wyjątkiem I dnia świąt Bożego Narodzenia oraz Niedzieli Wielkanocnej. Większość kursów linii 1 skomunikowana jest na stacji w Lesznie Górnym z pociągami Kolei Dolnośląskich do/z Legnicy i Wrocławia. W ramach promocji wypracowanej pomiędzy Organizatorem a Gminą Szprotawa, na podróże w obrębie miasta Szprotawa oraz Osiedla Wiechlice koszt biletu jednorazowego wynosi 2 zł, lub 64 zł w przypadku biletu miesięcznego. Operatorem wszystkich połączeń Związku Powiatowo-Gminnego Powiatu Żagańskiego jest Miejski Zakład Komunikacyjny w Żaganiu.

Od 1 stycznia 2023 roku organizacji dwóch wojewódzkich linii przebiegających przez Szprotawę podjął się Marszałek Województwa Lubuskiego:

  • 102 - ze Szprotawy do Nowej Soli przez Siecieborzyce, Kożuchów (autobusy skomunikowane z odjazdami/przyjazdami pociągów do/z Zielonej Góry);
  • 103 - ze Szprotawy do Nowej Soli przez Długie, Nowe Miasteczko (autobusy skomunikowane z odjazdami/przyjazdami pociągów do/z Zielonej Góry).

Klimat (1979–2013)

edytuj
Średnia temperatura i opady dla Szprotawy
Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Roczna
Rekordy maksymalnej temperatury [°C] 18,0 20,2 25,1 30,3 34,0 36,5 38,0 41,0 35,3 27,2 21,0 16,0 41,0
Średnie temperatury w dzień [°C] 1,9 3,3 8,1 14,1 19,6 22,1 24,2 24,0 19,0 13,6 6,9 3,2 13,3
Średnie dobowe temperatury [°C] -0,7 0,0 3,9 8,8 13,9 16,7 18,7 18,4 14,4 9,2 4,3 0,7 9,0
Średnie temperatury w nocy [°C] -3,6 -3,1 0,1 3,7 8,2 11,4 13,4 13,0 9,5 5,3 1,2 -1,9 4,8
Rekordy minimalnej temperatury [°C] -25,6 -22,9 -15,5 -6,2 -2,2 1,3 6,3 3,8 0,9 -4,4 -13,2 -20,9 −25,6
Opady [mm] 37 31 39 33 48 56 83 65 43 31 39 41 546
Średnia liczba dni z opadami 10 9 10 8 10 11 12 10 9 7 9 11 116
Źródło: Na podstawie 35-lecia 1979–2013[39]

Sport

edytuj

Kluby sportowe

  • Klub Sportowy „Sprotavia” Szprotawa – klub piłkarski założony w 1946 roku.
  • KS Szprotavia Szprotawa – sekcja koszykówki dziewcząt
  • Akayama Szprotawa – klub ju-jitsu
  • ULKS Uczniak Szprotawa – lekka atletyka, tenis stołowy
  • UKS Jedynka Szprotawa – sekcja siatkówki

Obiekty sportowe

Wspólnoty wyznaniowe

edytuj
 
Cerkiew greckokatolicka Przemienienia Pańskiego

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

Współpraca międzynarodowa

edytuj

Miasta i gminy partnerskie:

Ludzie związani ze Szprotawą

edytuj
Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani ze Szprotawą.
Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Szprotawie‎.

Lokalne produkty tradycyjne

edytuj
  • Ocet jabłkowo-miodowy, produkt wpisany na listę produktów tradycyjnych w dniu 2016-01-19 w kategorii Inne w woj. lubuskim[48]
  • Miodowa musztarda z dyni, produkt wpisany na listę produktów tradycyjnych w dniu 2016-11-04 w kategorii Warzywa i owoce w woj. lubuskim[49]
  • Ziołomiód pokrzywowy, produkt wpisany na listę produktów tradycyjnych w dniu 2015-01-26 w kategorii Inne w woj. lubuskim[50][51].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Szprotawa – Historia [online], szprotawa.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).
  2. ↑ a b c Rocznik Demograficzny [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-07-07].
  3. ↑ Władysław Jan Grabski, 200 miast wraca do Polski. Informator historyczny, Wydawnictwo Zachodnie, Poznań 1947, s. 334.
  4. ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2011 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2011-08-10. ISSN 1505-5507.
  5. ↑ a b Pruski dokument z roku 1750 ustalający urzędowe opłaty na Śląsku – „Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750”
  6. ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
  7. ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, „Codex Diplomaticus Silesiae T. 14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis”, Breslau 1889
  8. ↑ „Codex Diplomaticus Maioris Poloniae”, tomus II, Biblioteka Kórnicka, Poznań 1878, str. 292..
  9. ↑ Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 181. ISBN 978-83-910595-2-4.
  10. ↑ „Topographia Bohemiae, Moraviae et Silesiae”. Merian, Frankfurt am Main 1650, S. 181.
  11. ↑ a b Władysław Jan Grabski, „300 miast wróciło do Polski. Informator historyczny”, PAX, Warszawa 1960, hasło Szprotawa, str. 453.
  12. ↑ Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, str.11.
  13. ↑ Szprotawa – Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, Tom_XII, str.33.
  14. ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
  15. ↑ Hieronim Szczegóła, A jednak Iława szprotawska, Nadodrze 1960, nr 6, s.13
  16. ↑ Słownik starożytności słowiańskich, t. 2, Wrocław 1964
  17. ↑ Hieronim Szczegóła: Historyczna Ilua najstarszą częścią Szprotawy wSzprotawski epizod Zjazdu Gnieźnieńskiego, Szprotawa 2000 (ISBN 83-7268-002-7)
  18. ↑ Andrzej Wałkówski: Stosunki polsko-niemieckie do 1000 roku w Szprotawski epizod Zjazdu Gnieźnieńskiego, Szprotawa 2000 (ISBN 83-7268-002-7)
  19. ↑ Hieronim Szczegóła: Szprotawski epizod Zjazdu Gnieźnieńskiego w 1000 roku w Szprotawa 1000–2000. W kręgu europejskich idei zjednoczeniowych (ISBN 83-7268-003-5), Szprotawa 2000
  20. ↑ J.G.Worbs: Geschichte des Herzogthums Sagan, Züllichau 1795
  21. ↑ Felix Matuszkiewicz: Geschichte der Stadt Sprottau, Sprottau 1908
  22. ↑ Wacław Aleksander Maciejowski, Pierwotne dzieje Polski i Litwy (...), Tom 3 z Historya prawodawstw słowiańskich, s. 380; 1846
  23. ↑ Joachim Lelewel, Polska wieków średnich, czyli Joachima Lelewela w dziejach narodowych polskich postrzeżenia, t. II, s. 25; 1856
  24. ↑ Ilwa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 263.
  25. ↑ Nasz Dziennik Legendarny gród odnaleziony?, nr 49 (3370) z 27 lutego 2009
  26. ↑ a b c d e f Waldemar Bena opis do mapy „Bory Dolnośląskie, Przemkowski Park Krajobrazowy” Wydawnictwo Turystyczne Plan, Jelenia Góra 2004 ISBN 83-88049-83-6
  27. ↑ Gustaw Antonowicz „Województwo zielonogórskie” Wyd. Krajowa Agencja Wydawnicza 1981 s. 87
  28. ↑ Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga, Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939–1945. Wybrane miejsca bitew, walk i akcji bojowych. Warszawa 1971, s.615.
  29. ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945”, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 824
  30. ↑ Słownik geograficzno-krajoznawczy Polski, Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska (red.), Iwona Swenson (red.), Zofia Aleksandrowicz, Warszawa: PWN, 1998, s. 818, ISBN 83-01-12677-9, OCLC 830195866.
  31. ↑ Johann Georg Knie: Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht der Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien, mit Einschluß des jetzt ganz zur Provinz gehörenden Markgrafthums Ober-Lausitz und der Grafschaft Glatz; nebst beigefügter Nachweisung von der Eintheilung des Landes nach den verschiedenen Zweigen der Civil-Verwaltung. Breslau 1830, S. 1023–1024.
  32. ↑ Landkreis Sprottau (poln. Szprotawa). verwaltungsgeschichte.de. [dostęp 2018-11-25]. (niem.).
  33. ↑ Struktura ludności. szprotawa.org.pl. [dostęp 2018-11-25]. (pol.).
  34. ↑ a b Szprotawa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  35. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego – stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 121. [dostęp 2013-03-06].
  36. ↑ Kościół zbudowany na fundamentach zamku książęcego
  37. ↑ Kufer z XVIII w. w Muzeum Ziemi Szprotawskiej
  38. ↑ Pomnik 1000 rocznicy powitania Ottona III przez Bolesława Chrobrego w Iławie, na placu przed ratuszem
  39. ↑ European Climate Assessment & Dataset. [dostęp 2014-08-27].
  40. ↑ Szprotawa, pw. św. Andrzeja Apostoła [online], diecezjazg.pl [dostęp 2023-06-12].
  41. ↑ Szprotawa, pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny [online], diecezjazg.pl [dostęp 2023-06-12].
  42. ↑ Dekanat zielonogórski [online], cerkiew.net.pl [dostęp 2023-06-12].
  43. ↑ Diecezja wrocławska [online], polskokatolicki.pl [dostęp 2023-06-12].
  44. ↑ Znajdź Kościół [online] [dostęp 2023-06-12].
  45. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-14].
  46. ↑ Szprotawa – Miasta partnerskie
  47. ↑ Szprotawa – Umań [online], www.szprotawa.pl [dostęp 2016-11-10].
  48. ↑ Lista produktów tradycyjnych, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi [dostęp 2021-06-11]
  49. ↑ Lista produktów tradycyjnych, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi [dostęp 2021-06-11]
  50. ↑ Lista produktów tradycyjnych, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi [dostęp 2021-06-11]
  51. ↑ Szprotawa smakowana na słodko, [w:] Zwiedzamy Szprotawę [dostęp 2021-06-11]

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szprotawa&oldid=74783229”