U-183 (1942)
U-183 – niemiecki oceaniczny U-Boot typu IXC/40, zwodowany 9 stycznia 1942 roku w Bremie i przyjęty do służby w Kriegsmarine 1 kwietnia 1942 roku. Podczas II wojny światowej U-183 odbył sześć patroli, w tym dwa na Atlantyku, pozostałe zaś na Oceanie Indyjskim oraz Pacyfiku. Podczas służby operacyjnej zatopił 4 jednostki przeciwnika o łącznym tonażu 19 260 BRT, jedną też – o pojemności 6993 BRT – zniszczył. Okręt został zatopiony 23 kwietnia 1945 roku na Morzu Jawajskim przez amerykański okręt podwodny USS „Besugo” (SS-321), który przechwycił go dzięki wskazaniom amerykańskiej Ultry.
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
28 maja 1941 |
| Wodowanie |
9 stycznia 1942 |
 Kriegsmarine
| |
| Wejście do służby |
1 kwietnia 1942 |
| Zatopiony |
23 kwietnia 1945 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Długość |
76,8 metra |
| Szerokość |
6,8 metra |
| Zanurzenie testowe |
100 metrów |
| Zanurzenie maksymalne |
250 metrów |
| Rodzaj kadłuba | |
| Napęd | |
| 2 silniki wysokoprężne 4400 KM (3300 kW) 2 silniki elektryczne 1000 KM (735 kW) | |
| Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Zasięg | |
| Uzbrojenie | |
| 22 torpedy, 1 działo 10,5 cm L/45 | |
| Wyrzutnie torpedowe |
dziób: 4 x 533 mm, rufa: 2 x 533 mm |
| Załoga |
48 |
Dwukadłubowa jednostka wypierała 1144 tony na powierzchni oraz 1257 ton w zanurzeniu, a jej podstawowe uzbrojenie stanowiły 22 torpedy kalibru 533 mm przenoszone w sześciu wyrzutniach torpedowych na dziobie i rufie, oraz jako zapas w przedziale torpedowym. Napęd U-183 na powierzchni zapewniały dwa silniki Diesla, w zanurzeniu zaś dwa silniki elektryczne, które pozwalały mu na rozwinięcie prędkości odpowiednio 18,2 węzła na powierzchni oraz 7,3 węzła w zanurzeniu. Nominalnie załoga okrętu składała się z 48 osób.
Budowa i konstrukcja
edytujStępkę pod okręt położono 28 maja 1941 roku w stoczni AG Weser w Bremie, gdzie został zwodowany 9 stycznia 1942 roku, po czym przyjęty do służby w Kriegsmarine 1 kwietnia 1942 roku[1]. Jednostka należała konstrukcyjnie do typu IXC/40[1].
Okręt wypierał 1144 tony na powierzchni oraz 1257 ton w zanurzeniu[2]. Uzbrojenie jednostki stanowiły 22 torpedy wystrzeliwane z 4 wyrzutni kalibru 533 mm na dziobie oraz 2 wyrzutni tego samego kalibru na rufie. Kosztem torped okręt mógł zabrać 66 min[2]. Wyposażony był w jedno działo kalibru 10,5 cm L/45[1]. Otrzymał także działo przeciwlotnicze kal. 3,7 cm oraz jedno działko kal. 2 cm. W późniejszym okresie działo zostało usunięte, zastąpiono je bowiem dodatkowym działkiem przeciwlotniczym[2]. Okręt napędzany był dwoma 9-cylindrowymi czterosuwowymi silnikami wysokoprężnymi MAN M9V40/46 z turbodoładowaniem o łącznej mocy 4400 KM (3300 kW) oraz dwoma silnikami elektrycznymi SSW GU345/34 o łącznej mocy 735 kW[1]. Mógł dzięki temu rozwijać prędkość 18,2 węzła na powierzchni oraz 7,3 węzła w zanurzeniu[1]. Ekonomiczność napędu oraz zapas paliwa pozwalały mu na przebycie 13 850 mil przy prędkości 10 węzłów na powierzchni oraz 63 mil w zanurzeniu przy prędkości 4 węzłów[1]. Załogę okrętu stanowiło zwykle 4 oficerów oraz 44 innych członków personelu[1].
Służba
edytujU-183 należał do tzw. Gruppe Monsun – grupy U-bootów, które dzięki ich dużemu zasięgowi od połowy 1943 roku były wykorzystywane do rejsów na Daleki Wschód w celu transportu strategicznie ważnych materiałów[3]. O ile jednak nowsze jednostki typu IX zdolne były do osiągnięcia Penang bez uzupełniania paliwa po drodze, starsze jednostki – jak U-183 – nie miały takich możliwości i wymagały uzupełnienia paliwa zanim minęły Kapsztad[3]. Tymczasem Brytyjczycy uczynili priorytetem zwalczanie niemieckiego systemu zaopatrzenia na morzu[3]. U-183 przeprowadził dotąd jeden patrol na Atlantyku oraz jeden na Karaibach, w każdej z tych misji zatapiając po jednym statku[3]. Na trzeci patrol U-183 został wybrany na jeden z ośmiu pierwszych „okrętów monsunowych”, które powinny zaopatrzyć się w paliwo z „mlecznej krowy” typu XIV w pobliżu Wysp Świętego Piotra i Pawła, po czym odbyć indywidualne patrole na Oceanie Indyjskim[3]. Plan udał się jedynie połowicznie, gdyż okręt zaopatrzeniowy nie dotarł na miejsce spotkania, podobnie jak cztery inne okręty transportowe[3]. Pod dowództwem korvettenkapitana Heinricha Schäfera U-183 spędził ponad miesiąc na Oceanie Indyjskim operując między Seszelami, a wschodnim wybrzeżem Afryki, jednak mimo napotkania w tym rejonie wielu statków, nie udało mu się zatopić żadnego celu[3]. Rozczarowany jego pasywnością – w misji, która kosztowała Rzeszę dużo zasobów i życie wielu ludzi – Karl Dönitz zastąpił go na stanowisku dowódcy okrętu korvettenkapitanem Fritzem Schneewindem, gdy tylko okręt dotarł na Malaje[3].
U-183 spędził następnie dwa miesiące w stoczni w Singapurze, gdzie rozmontowano jego kil, a wolne przestrzenie w nim zostały wypełnione cyną i wolframem, którego duży deficyt odczuwany był w Niemczech[3]. Wszystkie wolne przestrzenie wewnątrz kadłuba natomiast zostały wypełnione gumą, chininą i opium[3]. Okręt wyszedł ostatecznie z Penangu 10 lutego 1944 roku na patrol w pobliżu Cejlonu, po czym miał udać się do Francji. Spotkał tam brytyjski frachtowiec, który zatopił, podobnie jak uszkodzony wcześniej przez japońską miniaturową łódź podwodną zbiornikowiec, i pod koniec marca wrócił do Penangu[4][3]. Okręt trapiony był bowiem problemami technicznymi, które zmusiły go do przerwania patrolu[3]. Ponownie na patrol wyszedł w maju, który trwał do czerwca. Udało mu się w tym czasie zatopić jeden statek[3]. U-183 udał się następnie do Japonii, w celu wymiany akumulatorów[3]. Pod koniec lutego 1945 roku jednostka gotowa była do opuszczenia Kobe i udania się w drogę powrotną do Europy, nie była jednak w stanie osiągnąć jej bez tankowania w drodze, tymczasem niemiecki system zaopatrzenia w morzu nie istniał już w tym czasie[3]. Otrzymał wobec tego rozkaz udania się na patrol z Batawi, dokąd okręt przypłynął na początku marca. U-183 nie był jednak gotowy do wyjścia w morze aż do 21 kwietnia 1945 roku. U-Boot otrzymał rozkaz udania się do wschodniego wybrzeża Nowej Gwinei, prawdopodobnie z misją zaopatrzeniową, gdyż został maksymalnie zatankowany dodatkowym olejem napędowym – łącznie ze zbiornikami balastowymi, co w praktyce uniemożliwiało mu zanurzanie[3]. Na białym tle po obu stronach jego kiosku namalowano „Hinomaru”, okręt otrzymał także wielką japońską flagę – prawdopodobnie w celu uniknięcia ataków ze strony sił japońskich[3].
Nieszczęśliwie dla Niemców, podobnie jak miało to miejsce w przypadku U-537[3], amerykańska Ultra przechwyciła i odszyfrowała japońskie i niemieckie wiadomości radiowe, zgodnie z którymi U-183 miał wyjść 12 kwietnia z Surabai udając się do Nowej Gwinei[3][5]. W rzeczywistości niemiecki okręt wyszedł z portu dopiero 21 kwietnia udając się w drogę prosto do Europy[5]. Amerykanie mieli jednak wystarczająco dużo czasu na przygotowania zasadzki, do której zastawienia wyznaczony został USS „Besugo” (SS-321) typu Balao[5].
Zatopienie
edytuj23 kwietnia rano „Besugo” patrolował środkowe Morze Jawajskie w zanurzeniu. O godzinie 13:50 przez peryskop amerykańskiego okrętu dostrzeżono niemiecką jednostkę na kursie 262° mocno zygzakującą pod kątem 50° w każdym kierunku, z ogólnym kursem 85° przy prędkości 10 węzłów[3]. Jednostkę zidentyfikowano jako niemiecki okręt z bardzo dużą japońską flagą na kiosku[3]. O godzinie 14:27 z „Besugo” wystrzelonych zostało wachlarzem sześć torped Mark 18, nastawionych na przebieg na głębokości 2,43 metra (8 stóp) pod kątem 90° na bakburtę[3][a]. Z odległości 1370 metrów uzyskano jedno trafienie, a niemiecki okręt podwodny zatonął w ciągu 4 sekund[3].
Dowódca USS „Besugo” wynurzył swój okręt celem odnalezienia rozbitków, jednak w miejscu zatopienia U-Boota (04°34,2′S 112°31,2′E/-4,570000 112,520000) na powierzchni znajdowała się tylko jedna osoba – oficer nawigacyjny i kwatermistrz okrętu Karl Wisniewski, który w momencie trafienia torpedą wraz z 6 innymi osobami znajdował się na mostku[5]. Podjęty z wody rozbitek miał złamaną nogę, obojczyk i żebra[3]. Przeżył jednak, jako jedyny z 56 osób z załogi U-Boota w tym rejsie[3]. U-183 był trzecim U-Bootem zatopionym na Pacyfiku przez alianckie okręty podwodne[7].
Podczas sześciu odbytych patroli na trzech oceanach, U-183 zatopił cztery statki o łącznym tonażu 19 260 BRT, jeden zaś – o pojemności 6993 BRT – zniszczył[1].
Uwagi
edytuj- ↑ W przeciwieństwie do okrętów podwodnych budowanych przez większość krajów, amerykańskie okręty podwodne – dzięki wyposażeniu ich w elektromechaniczny Torpedo Data Computer – mogły strzelać z odchyleniem żyroskopowym pod dowolnym kątem w stosunku do celu. Amerykańscy dowódcy nie musieli w związku z tym celować całym okrętem, do czego zmuszeni byli na przykład dowódcy jednostek budowanych w Wielkiej Brytanii, w tym polskich okrętów ORP „Sokół” i „Dzik”[6].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h uboat.net: U-183, [online].
- ↑ a b c E. Möller, W. Brack: The Encyclopedia of U-Boats, s. 99.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y Robert Stern: The Hunter Hunted, s. 169-173.
- ↑ Clay Blair: Hitler's U-Boat War. T. 2, s. 528.
- ↑ a b c d Clay Blair: Hitler's U-Boat War. T. 2, s. 691.
- ↑ Peter Padfield: War Beneath The Sea, s. 28.
- ↑ Clay Blair: Silent victory, s. 853.
Bibliografia
edytuj- Clay Blair: Silent Victory: the U.S. Submarine War against Japan. Annapolis, Md.: Naval Institute Press, 2001. ISBN 1-55750-217-X.
- Clay Blair: Hitler's U-Boat War. T. 2: The Hunted, 1942-1945. Nowy Jork: Random House, 1998. ISBN 0-679-45742-9.
- Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). ABC-CLIO, marzec 2007. ISBN 1-8510-9563-2.
- Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats from 1904 to the Present Day. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3.
- Peter Padfield: War beneath the Sea: Submarine Conflict During World War II. New York: John Wiley, 1996. ISBN 0-471-14624-2.
- Robert Cecil Stern: The Hunter Hunted: Submarine Versus Submarine: Encounters from World War I to the Present. Annapolis, Md.: Naval Institute Press, 2007. ISBN 1-59114-379-9.
- U-183. uboat.net. [dostęp 2019-03-02].