Vitas Gerulaitis

Vitas Kevin Gerulaitis (ur. 26 lipca 1954 w Nowym Jorku, zm. 17 września 1994 w Southampton) – amerykański tenisista pochodzenia litewskiego, zwycięzca Australian Open 1977 w grze pojedynczej oraz Wimbledonu 1975 w grze podwójnej, zdobywca Pucharu Davisa.

Vitas Gerulaitis

Państwo	Stany Zjednoczone
Data i miejsce urodzenia	26 lipca 1954 Nowy Jork
Data i miejsce śmierci	17 września 1994 Southampton
Wzrost	183 cm
Gra	praworęczny
Status profesjonalny	1971
Zakończenie kariery	1986
Gra pojedyncza
Wygrane turnieje	26
Najwyżej w rankingu	3 (27 lutego 1978)
Australian Open	W (1977)
Roland Garros	F (1980)
Wimbledon	SF (1977, 1978)
US Open	F (1979)
Gra podwójna
Wygrane turnieje	9
Najwyżej w rankingu	43 (20 maja 1985)
Australian Open	1R (1983)
Roland Garros	QF (1980)
Wimbledon	W (1975)
US Open	3R (1972)

Kariera tenisowa

Pochodził z rodziny litewskich emigrantów, wychowywał się w nowojorskiej dzielnicy Queens. Należał do czołówki juniorów amerykańskich (w 1971 klasyfikowany na pozycji nr 6. w rankingu krajowym), był finalistą nieoficjalnych mistrzostw świata juniorów Orange Bowl w 1972. W 1973 rozpoczął rywalizację w gronie seniorów, rok później wygrał pierwszy turniej (w Wiedniu). W 1975 awansował do czołowej piętnastki na świecie, w 1976 był w ćwierćfinale Wimbledonu (po pokonaniu m.in. Arthura Ashe). W 1977 na turnieju wimbledońskim dotarł do półfinału, przegrywając ze Szwedem Borgiem po pięciosetowym meczu, uważanym za jedno z najlepszych spotkań w historii tenisa. Gerulaitis wykazał się w tym meczu dużymi umiejętnościami przy siatce, ostatecznie nie wystarczyło to jednak na Borga (Szwed wygrał 6:4, 3:6, 6:3, 3:6, 8:6), który pozostawał w tym okresie na Wimbledonie niepokonany.

Jedyny tytuł wielkoszlemowy w grze pojedynczej zdobył w 1977 w Australian Open; turniej był wówczas rozgrywany na kortach trawiastych w grudniu, ale prestiż imprezy był wówczas nieco mniejszy niż w końcu XX wieku. W finale Gerulaitis pokonał Brytyjczyka Johna Lloyda (późniejszego męża Chris Evert) 6:3, 7:6, 5:7, 3:6, 6:2. Innym znaczącym osiągnięciem Gerulaitisa był finał turnieju ATP Finals w 1979, kiedy po raz pierwszy w karierze udało mu się pokonać Jimmy'ego Connorsa (po 16 porażkach z rzędu); wygrał w tym turnieju także z Johnem McEnroe, a dopiero w finale uległ Borgowi. W lutym 1978 osiągnął najwyższą pozycję w karierze w rankingu światowym – nr 3, ale udało mu się ją utrzymać na krótko. W odróżnieniu od swoich głównych rywali ze ścisłej czołówki ówczesnego tenisa – Borga, Connorsa, McEnroe – zdarzały mu się częste porażki z potencjalnie słabszymi przeciwnikami. Wygrał łącznie w karierze 26 turniejów, w 30 przegrywał w finałach. Wśród finałowych porażek były także wielkoszlemowe – w 1979 uległ w finale US Open Johnowi McEnroe (5:7, 3:6, 3:6), w 1980 przegrał finał French Open z Borgiem (4:6, 1:6, 2:6).

Osiągał sukcesy także w grze podwójnej. W 1975 wygrał turniej wimbledoński w parze z Sandym Mayerem; Amerykanie przystąpili do rywalizacji jako para nierozstawiona i jako jedyni w historii zdobyli mistrzostwo, nie spotykając się po drodze z żadną parą rozstawioną. Gerulaitis triumfował łącznie w 9 turniejach deblowych, był także w 12 finałach. W maju 1985, krótko przed zakończeniem kariery, zajmował najwyższą pozycję w rankingu deblistów – nr 43. Jego zawodowe zarobki na korcie, zarówno w grze podwójnej jak i pojedynczej, wyniosły niemal trzy miliony dolarów.

Jako reprezentant USA występował w latach 1976–1980 w rozgrywkach Pucharu Davisa (wyłącznie jako singlista). Bilans jego występów wynosił 11 zwycięstw i 3 porażki. Miał znaczący udział w zdobyciu przez USA trofeum w 1979, kiedy w finale pokonał Włochów Panattę i Barazzuttiego; w drodze do finału wygrywał także z Australijczykami Edmondsonem i Alexandrem oraz Argentyńczykiem Clercem.

Gerulaitis był zawodnikiem praworęcznym. Dysponował dobrym wolejem (szczególnie bekhendowym) i refleksem przy siatce; kiedy czuł się optymalnie, potrafił grać w sposób widowiskowy. W gorsze dni wychodził na kort apatyczny i wtedy zazwyczaj zdarzały mu się niespodziewane porażki. Potrafił także zachowywać się na korcie w sposób niekulturalny, bywał karany finansowo za niesportowe zachowanie i kłótnie z sędziami. Anegdotyczne były jego stosunki z Wojciechem Fibakiem – po wygranym ćwierćfinale French Open 1980 odmówił podania ręki Fibakowi i podziękowania za grę, oświadczając, że zrobiłby to jedynie w przypadku porażki; faktycznie gest ten wykonał po miesiącu, kiedy Fibak pokonał go w 1/8 finału turnieju wimbledońskiego.

Amerykanin znany był z zamiłowania do rozrywkowego trybu życia. Długie godziny przed meczami spędzał w dyskotekach, kolekcjonował szybkie samochody. Z drugiej strony udzielał też chętnie lekcji tenisa młodzieży z ubogich dzielnic Nowego Jorku. Karierę sportową zakończył w 1986, ale występował nadal na korcie, chętnie uczestnicząc w pokazówkach (m.in. z Irańczykiem Mansurem Bahramim). W 1985 wspólnie z weteranem Bobbym Riggsem wyzwał czołowe deblistki świata Navrátilovą i Shriver na „wojnę płci”, co zakończyło się porażką duetu męskiego. Gerulaitis występował okazyjnie w grze mieszanej ze starszą siostrą Ruth (ur. 18 listopada 1955), klasyfikowaną w 1980 na 60. miejscu rankingu tenisistek.

Zmarł w wieku 40 lat w tragicznych okolicznościach, wskutek zatrucia tlenkiem węgla.

Finały w turniejach wielkoszlemowych

Gra pojedyncza (1–2)

Końcowy wynik	Nr	Data	Turniej	Nawierzchnia	Przeciwnik	Wynik finału
Zwycięzca	1.	31 grudnia 1977	Australian Open, Melbourne	Trawiasta	John Lloyd	6:3, 7:6, 5:7, 3:6, 6:2
Finalista	1.	9 września 1979	US Open, Nowy Jork	Twarda	John McEnroe	5:7, 3:6, 3:6
Finalista	2.	8 czerwca 1980	French Open, Paryż	Ceglana	Björn Borg	4:6, 1:6, 2:6

Gra podwójna (1–0)

Końcowy wynik	Nr	Data	Turniej	Nawierzchnia	Partner	Przeciwnicy	Wynik finału
Zwycięzca	1.	5 lipca 1975	Wimbledon, Londyn	Trawiasta	Sandy Mayer	Colin Dowdeswell Allan Stone	7:5, 8:6, 6:4

Bibliografia

• Profil na stronie ATP [online], Association of Tennis Professionals [dostęp 2013-08-20]  (ang.).
• Profil na stronie ITF [online], International Tennis Federation [dostęp 2013-08-20]  (ang.).
• Profil na stronie Pucharu Davisa [online], Davis Cup [dostęp 2013-08-20]  (ang.).
• Zbigniew Dutkowski, 150 rakiet. Najlepsi tenisiści świata, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1984