Wikipedia

Województwo opolskie

województwo w Polsce
Ten artykuł dotyczy współczesnego województwa. Zobacz też: inne znaczenia.

Województwo opolskie – jedno z 16 województw w Polsce leżące w południowej części kraju. Obejmując obszar o powierzchni 9412 km² jest obecnie najmniejszym województwem w Polsce. Według danych z 30 czerwca 2020 r. było też województwem z najmniejszą liczbą mieszkańców – 980 771 mieszkańców[3]. Siedzibą władz województwa jest Opole[4].

województwo opolskie
— województwo —
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Kod ISO 3166-2

PL-OP

TERYT

16

Siedziba wojewody i sejmiku

Opole

Wojewoda

Monika Jurek[1]

Marszałek

Szymon Ogłaza

Powierzchnia (31 grudnia 2017)

9411,87 km²

Populacja (30.06.2024)
• liczba ludności


933 349[2]

• gęstość

99,2 os./km²

Urbanizacja

52,8[2]

Tablice rejestracyjne

O

Adres Urzędu Wojewódzkiego:
ul. Piastowska 14
45-082 Opole
Adres Urzędu Marszałkowskiego:
ul. Piastowska 14
45-082 Opole
Podział administracyjny
Plan województwa opolskiego
Liczba miast na prawach powiatu

1

Liczba powiatów

11

Liczba gmin miejskich

3

Liczba gmin miejsko-wiejskich

34

Liczba gmin wiejskich

34

Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie Polski
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona Urzędu Wojewódzkiego
Strona Urzędu Marszałkowskiego

Historia

edytuj
Osobne artykuły: Województwo opolskie (1950–1975) i Województwo opolskie (1975–1998).
 
Województwa z lat 1975–1998 z granicą obecnego województwa opolskiego
 
Województwo w latach 1950–1975

Pierwsze województwo opolskie zostało utworzone w 1950 r., w 1975 odłączone od niego zostały powiat raciborski i powiat oleski; ten ostatni, powiększony terytorialnie[5], powrócił w granice województwa w wyniku reformy administracyjnej w 1999 r.

Województwo opolskie utworzono w 1950 roku na mocy ustawy z dnia 28 czerwca 1950 roku[6], w wyniku podziału województwa śląsko-dąbrowskiego na województwo katowickie i opolskie. Do województwa opolskiego dołączono powiat brzeski i powiat namysłowski z województwa wrocławskiego. Nowe województwo, liczące 9506 km², było najmniejszym w ówczesnej Polsce. Według danych z 1950 ponad 50% ówczesnych mieszkańców stanowili autochtoni, około 25% mieszkańców województwa stanowili Kresowianie[7][8]. W 1975 roku w wyniku reformy administracyjnej[9] powstało nowe województwo opolskie: powiat raciborski przyłączono do województwa katowickiego, a niemal cały powiat oleski do nowo utworzonego województwa częstochowskiego (2 z 8 jednostek pozostały w województwie opolskim). Od 1999 roku, wobec likwidacji województwa częstochowskiego, powiat oleski jest ponownie częścią woj. opolskiego.

 
Krainy historyczne woj. opolskiego i Polski na tle współczesnych granic administracyjnych

Geografia

edytuj
 
Mapa fizyczna województwa
 
Flaga urzędowa województwa z herbem

Według danych z 1 stycznia 2014 powierzchnia województwa wynosi 9411,87 km²[10].

Według danych z 31 grudnia 2012 r. w woj. opolskim lasy obejmowały powierzchnię 249,8 tys. ha, co stanowiło 26,5% jego powierzchni[11].

Położenie administracyjne

edytuj

Województwo jest położone w południowo-zachodniej Polsce i graniczy z[12]:

oraz z województwami:

Położenie historyczne

edytuj

Większość obszarów województwa stanowi zachodnią część Górnego Śląska, natomiast cały region jest często określany Śląskiem Opolskim, nie do końca poprawnie, gdyż północno-wschodnie skrawki województwa (gmina Praszka i gmina Rudniki)[13][14] nie leżą na historycznym Śląsku, lecz w Wielkopolsce (ziemia wieluńska). Zachodnia część obecnego województwa (ponad 20% powierzchni)[potrzebny przypis] obejmują tereny historycznego Dolnego Śląska: większa część ziemi brzeskiej oraz ziemię namysłowską, które do 1950 roku należały do województwa wrocławskiego. Również takie miasta jak Nysa, Grodków, Otmuchów, Paczków i Głuchołazy położone są na terenach historycznego Dolnego Śląska (dawne księstwo nyskie)[15][16]. Prudnik i jego najbliższe okolice w średniowieczu stanowiły część Moraw (do 1337 roku)[17]. W południowej części województwa, w okolicy Kietrza znajduje się enklawa morawska[18].

Topografia

edytuj

W wymiarze północ-południe województwo rozciąga się na długości 136 km, to jest 1°13′20″. W wymiarze wschód-zachód rozpiętość województwa wynosi 127 km, co w mierze kątowej daje 1°47′15″.

Współrzędne geograficzne skrajnych punktów:

Najwyższym punktem jest wierzchołek Biskupiej Kopy – 889 m n.p.m. Najwyżej położonymi miastami województwa są Głuchołazy i Prudnik[19].

Stosunki wodne

edytuj

Główną rzeką województwa jest Odra. Pozostałe większe rzeki województwa to Mała Panew oraz Nysa Kłodzka. Największymi jeziorami są zbiorniki sztuczne, tj. Jeziora Nyskie, Otmuchowskie i Turawskie.

Podział administracyjny

edytuj
Osobny artykuł: Podział administracyjny województwa opolskiego.

Województwo opolskie jest podzielone na z 11 powiatów oraz 1 miasto na prawach powiatu (Opole).

Powierzchnia stan na 31 grudnia 2017[3], liczba ludności stan na 30 czerwca 2020[3].

Herb Flaga Powiat Powierzchnia
[km²] 		Ludność Gęstość zaludnienia
[osób/km²] 		Lokata w Polsce według powierzchni Lokata w Polsce według ludności Przeciętna stopa bezrobocia
(30 czerwca 2014)[20] 		Zadłużenie samorządu względem dochodów
(2014)[21] 		Stopa urbanizacji
    brzeski 875,96 89 632 102 158 139 20,5% 5,6% 56,5%
    głubczycki 672,63 45 291 67 231 323 17,7% 22,1% 45,77%
    kędzierzyńsko-kozielski 625,13 93 544 150 243 129 12,9% 15,8% 64,19%
    kluczborski 851,91 65 266 77 164 228 13,2% 52,3% 51,05%
    krapkowicki 441,80 63 580 144 296 238 8,8% 20,6% 55,1%
    namysłowski 748,18 42 680 57 194 338 17,5% 15,6% 37,67%
    nyski 1223,88 135 524 111 79 56 18,0% 7,3% 52,70%
    oleski 973,38 64 167 66 132 234 8,9% 15,1% 36,78%
    opolski 1534,30 123 813 81 29 62 12,8% 6,2% 14,52%
    prudnicki 571,55 55 091 96 268 281 17,4% 38,4% 52,76%
    strzelecki 744,27 74 171 100 195 196 8,9% 16,1% 45,19%
    Opole (m.n.p.p.) 148,88 128 012 860 341 82 6,3% 35,8% 100%

Podregiony statystyczne

edytuj

Województwo opolskie składa się z 2 podregionów statystycznych (GUS)[22] – zgodnych ze standardem NUTS Unii Europejskiej:

Urbanizacja

edytuj
 
Miasta województwa opolskiego w granicach administracyjnych

W województwie opolskim jest 37 miast, w tym jedno na prawach powiatu.

Zestawienie na podstawie publikacji GUS z 30 czerwca 2020 roku[3].

Podkreślone zostały siedziby powiatów, a wytłuszczone miasta na prawach powiatu.

Największym miastem jest Opole.

 
Stare Miasto w Opolu
 
Ratusz w Kędzierzynie-Koźlu
 
Stare Miasto w Nysie
 
Zamek Piastów Śląskich w Brzegu
 
Rynek w Kluczborku
 
Rynek w Prudniku
 
Ruiny zamku w Strzelcach Opolskich
 
Rynek w Krapkowicach
 
Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Namysłowie
 
Rynek w Głuchołazach
Lp. Herb Miasto Powiat Ludność
(30 czerwca 2020)		 Powierzchnia
31 grudnia 2017 (km²)		 Gęstość zaludnienia
(os./km²)
1.   Opole m.n.p.p. Opole 128 012 148,88 860
2.   Kędzierzyn-Koźle kędzierzyńsko-kozielski 60 383 123,71 488
3.   Nysa nyski 43 580 27,51 1584
4.   Brzeg brzeski 35 491 14,61 2429
5.   Kluczbork kluczborski 23 396 12,35 1894
6.   Prudnik prudnicki 20 887 20,50 1019
7.   Strzelce Opolskie strzelecki 17 766 29,97 593
8.   Namysłów namysłowski 16 650 22,61 736
9.   Krapkowice krapkowicki 16 105 21,01 767
10.   Głuchołazy nyski 13 435 6,83 1967
11.   Głubczyce głubczycki 12 468 12,54 994
12.   Zdzieszowice krapkowicki 11 370 12,35 921
13.   Olesno oleski 9374 15,08 622
14.   Ozimek opolski 8524 3,25 2623
15.   Grodków brzeski 8520 9,88 862
16.   Praszka oleski 7585 9,35 811
17.   Paczków nyski 7424 6,60 1125
18.   Zawadzkie strzelecki 7073 16,46 430
19.   Gogolin krapkowicki 6776 20,35 333
20.   Otmuchów nyski 6506 27,82 234
21.   Niemodlin opolski 6265 13,11 478
22.   Kietrz głubczycki 5914 18,74 316
23.   Wołczyn kluczborski 5852 7,47 783
24.   Lewin Brzeski brzeski 5728 11,64 492
25.   Głogówek prudnicki 5569 22,06 252
26.   Tułowice opolski 4022 9,23 436
27.   Dobrodzień oleski 3682 19,53 189
28.   Byczyna kluczborski 3546 5,79 612
29.   Kolonowskie strzelecki 3294 55,70 59
30.   Baborów głubczycki 2903 11,86 245
31.   Prószków opolski 2595 16,22 160
32.   Leśnica strzelecki 2566 14,50 177
33.   Gorzów Śląski oleski 2454 18,54 132
34.   Biała prudnicki 2399 14,72 163
35.   Korfantów nyski 1783 10,23 174
36.   Ujazd strzelecki 1735 14,76 118
37.   Strzeleczki krapkowicki 1539 27,74 55
Zobacz też: Dane statystyczne o miastach w Polsce.
 
 
Rozmieszczenie miast w województwie opolskim

Demografia

edytuj

Dane z 30 czerwca 2020 r.[3]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 980 771 100 506 593 52 474 178 48
powierzchnia 9 411,87 km²
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)		 104 54 50

Województwo zamieszkuje w centrum i na wschodzie ludność autochtoniczna, identyfikująca się głównie jako Niemcy oraz Ślązacy. Obecnie większość mieszkańców województwa (ok. 2/3) stanowi ludność napływowa (oraz ich potomkowie), która przybyła na ten teren po roku 1945, w związku z przekazaniem przez Związek Sowiecki oraz Aliantów Zachodnich wcześniej niemieckiej części Górnego Śląska Polsce[23]. Językiem dnia codziennego ludności niemieckiej i śląskiej jest dialekt śląski[24]. Etnicznie polska ludność składa się ze Ślązaków i osadników z międzywojennej Polski centralnej oraz (tzw. Kresowiaków) ze wschodnich terenów II Rzeczypospolitej (tzw. Kresów) zagarniętych przez Związek Sowiecki, a obecnie leżących w granicach Litwy, Białorusi i Ukrainy. Duża grupa etnograficzna Opolan, dzieląca się także na mniejsze, nie stanowi obecnie odnośnika identyfikacyjnego dla współczesnych mieszkańców województwa opolskiego. Owi Opolanie to dzisiejsi Niemcy i Ślązacy.

  • Piramida wieku mieszkańców W. opolskiego w 2014


 

Skład narodowościowy i etniczny województwa opolskiego według spis z 2021 roku

     Polacy (86.68%)

     Ślązacy (6.29%)

     Niemcy (6.28%)

     Ukraińcy (0.23%)

     Anglicy (0.11%)

     Inni (0.41%)

[25]
Liczba Udział
Polacy

(Bez innych deklaracji)

837 343 87,76%
Inna niż polska 116 790 12,24%
Ślązacy

(polska grupa etnograficzna)

60 049 6,29%
Niemcy 59 911 6,28%
Ukraińcy 2 191 0,23%
Anglicy 1 061 0,11%
Romowie 887 0,09%
Holendrzy 582 0,06%
Białorusini 486 0,05%
Amerykanie 390 0,04%
Włosi 344 0,04%
Irlandczycy 337 0,04%
Żydzi 310 0,03%
Rosjanie 306 0,03%
Czesi 305 0,03%
Ludność ogółem 954 133 100%

[25]

Religia

edytuj
Osobny artykuł: Religia w województwie opolskim.

Na terenie województwa działalność prowadzą: Kościół rzymskokatolicki, Kościół greckokatolicki w Polsce, Kościół Polskokatolicki, Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny, Kościół Ewangelicko-Augsburski, Kościół Chrześcijan Baptystów, Kościół Ewangelicznych Chrześcijan w RP, Kościół Chrystusowy w Polsce, Kościół Zielonoświątkowy, Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa, Kościół Boży w Chrystusie, Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, Świadkowie Jehowy, Świecki Ruch Misyjny „Epifania”, Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego, Opolski Ośrodek Zen, Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu, Stolica Boża i Barankowa, Unitarianie i Raelianie[26].

Administracja i polityka

edytuj
Siedziba urzędu wojewódzkiego i sejmiku
 
Siedziba urzędu wojewódzkiego i sejmiku
 
Logo Województwa Opolskiego

Samorząd województwa

edytuj

Organem stanowiącym samorządu jest Sejmik Województwa Opolskiego, składający się z 30 radnych. Siedzibą sejmiku województwa jest Opole. Sejmik wybiera organ wykonawczy samorządu, którym jest zarząd województwa, składający się z 5 członków z przewodniczącym mu marszałkiem.

Marszałkowie województwa opolskiego:

Administracja rządowa

edytuj

Terenowym organem administracji rządowej jest Wojewoda Opolski, wyznaczany przez Prezesa Rady Ministrów. Siedzibą wojewody jest Opole[27], gdzie znajduje się Opolski Urząd Wojewódzki w Opolu.

Gospodarka

edytuj
 
Koksownia Zdzieszowice
 
Spółdzielnia „Pionier” w Prudniku

W 2012 r. produkt krajowy brutto woj. opolskiego wynosił 34,3 mld zł, co stanowiło 2,1% PKB Polski. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosił 33,9 tys. zł (80,8% średniej krajowej), co plasowało opolskie na 11. miejscu względem innych województw[28].

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie mieszkańca woj. opolskiego w 3. kwartale 2011 r. wynosiło 3335,29 zł, co lokowało je na 8. miejscu względem wszystkich województw[29].

We wrześniu 2019 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w województwie obejmowała ok. 20 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 5,5% do aktywnych zawodowo[30].

Według danych z 2011 r. 4,7% mieszkańców w gospodarstwach domowych woj. opolskiego miało wydatki poniżej granicy ubóstwa skrajnego (tzn. znajdowało się poniżej minimum egzystencji)[31].

W 2010 r. produkcja sprzedana przemysłu w woj. opolskim wynosiła 18,7 mld zł, co stanowiło 1,9% produkcji przemysłu Polski. Sprzedaż produkcji budowlano-montażowej w opolskim wynosiła 3,2 mld zł, co stanowiło 2,0% tej sprzedaży Polski[32].

Województwo opolskie posiada wysoko rozwinięty przemysł rolniczy, z szybko rosnącym udziałem usług. Najlepiej rozwinięte są środkowe i wschodnie części województwa. Na jego terenie działa Euroregion Pradziad z siedzibą w Prudniku. Posiada różnorodny przemysł, m.in. paliwowo-energetyczny (Opole, Kędzierzyn-Koźle, Zdzieszowice), chemiczny (Kędzierzyn-Koźle, Opole, Grodków), elektromaszynowy, w tym metalowy (Ozimek, Zawadzkie, Prudnik), maszynowy (Opole, Brzeg, Praszka, Kędzierzyn-Koźle, Nysa, Krapkowice, Kluczbork, Bodzanów), środków transportu (Praszka), metalurgiczny (Ozimek, Zawadzkie), mineralny, w tym cementowo-wapienniczy (Chorula, Strzelce Opolskie, Opole, Tarnów Opolski), spożywczy (Opole, Kędzierzyn-Koźle, Brzeg, Namysłów), meblarski (Kluczbork, Opole, Prudnik, Głuchołazy, Dobrodzień, Pludry, Paczków), skórzano-obuwniczy (Krapkowice, Strzelce Opolskie, Prudnik, Korfantów, Nysa, Głuchołazy), celulozowo-papierniczy (Krapkowice, Bodzanów, Głuchołazy, Kolonowskie), odzieżowy i dziewiarski[33].

Na terenie województwa brak większych złóż surowców mineralnych, z wyjątkiem skalnych, do których należą wapienie, margle, granity, bazalty. Eksploatowane są w większych ilościach w środkowej części województwa, Kotlarni i Górach Opawskich (kopalnia szarogłazu w Dębowcu koło Prudnika)[33].

Na liście produktów tradycyjnych znajdują się 74 produkty z województwa opolskiego[34].

Przedsiębiorstwa

edytuj
Z tym tematem związana jest kategoria: Przedsiębiorstwa w województwie opolskim.

Obecnie najważniejszymi przedsiębiorstwami w województwie opolskim są: Grupa Azoty ZAK w Kędzierzynie-Koźlu, ArcelorMittal Poland Oddział w Zdzieszowicach (największy producent koksu w Polsce), Huta Małapanew w Ozimku (najstarsza huta działająca w Polsce), Kler w Dobrodzieniu, Przedsiębiorstwo Wyrobów Cukierniczych „Odra” w Brzegu (jedno z największych polskich przedsiębiorstw cukierniczych), biuro podróży Itaka w Opolu, Spółdzielnia „Pionier” w Prudniku i Elektrownia Opole.

Nieistniejące już przedsiębiorstwa, które działały na terenie województwa to między innymi Zakłady Przemysłu Bawełnianego „Frotex” w Prudniku (największy producent wyrobów włókienniczych w Europie), Zakład Samochodów Dostawczych w Nysie, Śląskie Zakłady Przemysłu Skórzanego „Otmęt” w Krapkowicach i Agromet-Pionier w Strzelcach Opolskich.

Bezpieczeństwo publiczne

edytuj

W województwie opolskim działa centrum powiadamiania ratunkowego, które znajduje się w Opolu i które obsługuje zgłoszenia alarmowe kierowane do numerów alarmowych 112, 997, 998 i 999[35].

Ochrona przyrody

edytuj

Na terenie województwa opolskiego znajduje się 36 rezerwatów przyrody.

Poza tym istnieją 4 parki krajobrazowe:

Turystyka i wypoczynek

edytuj
 
Pałac w Mosznej

Za miejscowości województwa o największych walorach turystycznych uznaje się miasta: Otmuchów, Prudnik, Byczyna, Nysa, Kluczbork, Paczków, Opole, Kędzierzyn-Koźle, Głuchołazy i Brzeg, oraz wsie: Biskupice, Jarnołtówek, Pokrzywna, Łambinowice, Jemielnica, Turawa, Kamień Śląski, Góra Świętej Anny, Ścibórz, Rogów Opolski, Moszna i Krasiejów[36].

 
Góra Świętej Anny

Popularnymi wśród turystów obiektami kultury i historii są np. pałac w Mosznej, JuraPark Krasiejów, gród rycerski w Biskupicach, sanktuarium św. Anny na Górze św. Anny, Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu-Bierkowicach[37]. Jako dziedzictwo polskiej historii prezentowana jest Góra Świętej Anny jako miejsce zaciętych walk III powstania śląskiego, renesansowy zamek w Głogówku, w którym podczas potopu szwedzkiego przebywał król Polski Jan Kazimierz, a także sanktuarium św. Józefa w Prudniku, w którym więziony był kardynał Stefan Wyszyński[38]. Głównym nurtem turystyki w województwie opolskim jest turystyka „do korzeni”, skupiająca się na turystach z Niemiec, którzy odwiedzają swoich krewnych lub tereny, z których pochodzi ich rodzina, a także miejsca związane z biografiami sławnych Niemców[39].

 
Sanktuarium św. Józefa w Prudniku

Za pomniki historii zostały uznane: Zamek Piastów Śląskich w Brzegu z renesansową bramą i kaplicą zamkową pod wezwaniem św. Jadwigi, zespół kościoła farnego pod wezwaniem św. Jakuba Starszego Apostoła i św. Agnieszki Dziewicy i Męczennicy w Nysie, kościół odpustowy pod wezwaniem św. Anny w Oleśnie, zespół staromiejski ze średniowiecznym systemem fortyfikacji w Paczkowie i komponowany krajobraz kulturowo-przyrodniczy Góry Świętej Anny[40]. W Brzegu powołany został Park Kulturowy „Książęce Miasto Brzeg”[41].

 
Zamek Piastów Śląskich w Brzegu

Na obszarze województwa znajdują się liczne zamki – w Brzegu, Głogówku, Namysłowie, Kędzierzynie-Koźlu, Otmuchowie, Niemodlinie, Białej Prudnickiej, Korfantowie, Karłowicach i Łące Prudnickiej. Są tu również ruiny zamków, m.in. w Trzebinie, Strzelcach Opolskich, Ujeździe, Chrzelicach. Znajdują się tu jedne z najstarszych w Polsce wież zamkowych – Wieża Piastowska w Opolu i Wieża Woka w Prudniku (najstarsza prywatna budowla obronna na terenie Polski)[42]. Województwo opolskie posiada też wiele okazałych pałaców – np. w Mosznej, Nysie, Kopicach, Dobrej, Naroku, Rozkochowie.

Wielokulturowość regionu jest powodem różnorodności opolskiej tradycyjnej kuchni. Na turystycznym szlaku kulinarnym „Opolski Bifyj” znalazły się obiekty z powiatów: kluczborskiego, prudnickiego, opolskiego, krapkowickiego, kędzierzyńsko-kozielskiego, oleskiego, brzeskiego, nyskiego i strzeleckiego[43].

Na południu województwa, w powiatach prudnickim i nyskim znajdują się znane ośrodki wypoczynkowe położone w Górach Opawskich – miejscowości Pokrzywna, Moszczanka, Jarnołtówek, Dębowiec, Wieszczyna. W Prudniku zaczyna się, ciągnący się przez całe Sudety (do Świeradowa-Zdroju) Główny Szlak Sudecki im. Mieczysława Orłowicza – jedna z dwóch najważniejszych oznakowanych tras pieszych w polskich górach[44].

Najwięcej turystycznych obiektów noclegowych znajduje się w powiatach: nyskim, opolskim, brzeskim, oleskim, kluczborskim, prudnickim i kędzierzyńsko-kozielskim[45].

Nauka

edytuj
 
Siedziba rektoratu UO
 
PANS w Nysie
Opole
Brzeg
Nysa

Honorowi Obywatele Województwa Opolskiego

edytuj

Lista osób którym nadano tytuł Honorowy Obywatel Województwa Opolskiego[46]:

Transport

edytuj

Transport drogowy

edytuj
 
Droga krajowa nr 40 w Głuchołazach
 
Droga krajowa nr 41 w Prudniku
 
Droga krajowa nr 94 w Skorogoszczy

Według danych na dzień 31 grudnia 2018, na terenie województwa opolskiego było 10 504,8 km dróg publicznych, w tym: 779,5 km dróg krajowych (z czego 88,1 km autostrad), 995,5 km dróg wojewódzkich, 3 890,0 km powiatowych i 4 839,8 km gminnych[47].

Drogi krajowe w województwie opolskim
Droga Trasa Obecna długość w województwie
A4E40 granica państwa z Niemcami   – Zgorzelec – Węgliniec – Bolesławiec – Legnica – Wrocław – Brzeg – Opole – Prószków – Strzelce Opolskie – Gliwice – Chorzów – Katowice – Mysłowice – Jaworzno – Chrzanów – Kraków – Wieliczka – Gmina Kłaj – Bochnia – Brzesko – Tarnów – Dębica – Rzeszów – Jarosław – Przemyśl – granica państwa z Ukrainą   88 km
11 Kołobrzeg – Koszalin – Bobolice – Szczecinek – Podgaje – Piła – Ujście – Chodzież – Oborniki – Poznań – Kórnik – Jarocin – Pleszew – Ostrów Wielkopolski – Ostrzeszów – Kępno – Kluczbork – Lubliniec – Tworóg – Bytom 56 km
38 granica państwa z Czechami   – Pietrowice – Głubczyce – Kędzierzyn-Koźle 42 km
39 Łagiewniki – Strzelin – Biedrzychów – Owczary – Brzeg – Namysłów – Kępno 53 km
40 granica państwa z Czechami   – Głuchołazy – Prudnik – Kędzierzyn-Koźle – Ujazd – Pyskowice 82 km
41 Nysa – Prudnik – Trzebina – granica państwa z Czechami   33 km
42 Namysłów – Kluczbork – Praszka – Rudniki – Działoszyn – Pajęczno – Nowa Brzeźnica – Radomsko – Przedbórz – Ruda Maleniecka – Końskie – Skarżysko-Kamienna – Rudnik 76 km
45 Zabełków – Krzyżanowice – Racibórz – Krapkowice – Opole – Bierdzany – Kluczbork – Praszka – Wieluń – Złoczew 142 km
46 Kłodzko – Nysa – Pakosławice – Jaczowice – Niemodlin – Karczów – Opole – Ozimek – Lubliniec – Blachownia – Częstochowa – Janów – Szczekociny 131 km
88 Strzelce Opolskie – Nogowczyce – Gliwice – Bytom 10 km
94 Bolesławiec – Krzywa – Chojnów – Legnica – Prochowice – Wrocław – Brzeg – Opole – Strzelce Opolskie – Toszek – Pyskowice – Bytom – Będzin – Sosnowiec – Dąbrowa Górnicza – Olkusz – ... – Tarnów – Rzeszów – Jarosław – Radymno – droga 1698R 98 km

Transport kolejowy

edytuj
 
Dworzec Opole Główne

W województwie opolskim znajduje się 798 km eksploatowanych linii kolejowych (14. miejsce w kraju), z czego 362 km to linie jednotorowe, natomiast 436 km – dwu- i więcej torowe. 440 km linii kolejowych jest zelektryfikowanych (stan na dzień 31 grudnia 2013)[48]. W 2017 roku statystyczny mieszkaniec województwa opolskiego jechał 5,3 raza pociągiem[49].

W województwie znajduje się 30 czynnych dworców kolejowych, 3 z nich są wpisane do rejestru zabytków (stan na dzień 31 października 2014)[50].

 
SA137

Województwo opolskie jest właścicielem 22 pojazdów szynowych: 11 spalinowych i 11 elektrycznych.

Seria Typ Liczba Producent / Modernizator
EN57AL 5B/6B 4 Pafawag / Pesa i ZNTK MM [51]
EN63A Impuls 36WEa 7 Newag [52][53]
SA103 214Ma 3 Pesa [51]
SA109 212M 1 Kolzam [54]
SA134 218Md 5 Pesa [55]
SA137 220M 2 Newag [56]

Sport

edytuj

Hokej

edytuj
 
Hokeiści Orlika Opole

W rozgrywkach hokeja na lodzie uczestniczą kluby Opole HK i Orlik Opole. W przeszłości funkcjonowały też kluby Odra Opole, Pogoń Prudnik i Chemik Kędzierzyn-Koźle. Z Opola pochodził Rudolf Czech – dwukrotny olimpijczyk. W hokej na trawie gra klub Dwójka Nysa[57].

Kolarstwo

edytuj
 
Memoriał Stanisława Szozdy w Prudniku

Miastem o tradycjach kolarskich jest Prudnik – pochodzili stąd m.in. Stanisław Szozda, Franciszek Surmiński i Krzysztof Szafrański. Kolarze Zarzewia Prudnik i LZS Opole byli medalistami mistrzostw Polski. Każdego roku we wrześniu w Prudniku odbywa się Memoriał Stanisława Szozdy.

Funkcjonuje Opolski Związek Kolarski[58]. W województwie opolskim czterokrotnie odbyły się mistrzostwa Polski w kolarstwie przełajowym: 1954 (Nysa), 1957 (Niemodlin), 1968 (Prudnik), 1970 (Kędzierzyn). Przez województwo wielokrotnie przebiegała trasa wyścigu Tour de Pologne.

Koszykówka

edytuj
 
Koszykarze Pogoni Prudnik

Koszykówka cieszy się popularnością w Prudniku, który nazywany jest „koszykarską stolicą Opolszczyzny”[59]. Pogoń Prudnik – najwyżej utytułowany klub koszykarski – wielokrotnie uczestniczyła w rozgrywkach I ligi, a także zdobył tytuł mistrza Polski młodzików. W I lidze mecze rozgrywała również drużyna Weegree AZS Politechnika Opolska. W Basket Lidze Kobiet grała Odra Brzeg. Koszykarskie Ośrodki Sportowego Szkolenia Młodzieży PZKosz utworzono w Prudniku (oddział męski) i w Brzegu (oddział żeński)[60].

Opolski Związek Koszykówki (OZKosz) organizuje rozgrywki III ligi mężczyzn i II ligi kobiet, a także lig juniorów[61].

Łucznictwo

edytuj
 
Tor łuczniczy w Prudniku

Jednym z najlepszych klubów łuczniczych w Polsce jest Obuwnik Prudnik, którego zawodnicy zdobyli tytuły mistrzów Polski, Europy i świata[62]. Pozostałymi klubami łuczniczymi w województwie są Chrobry Głuchołazy i Apacz Prudnik[63].

Opolski Okręgowy Związek Łuczniczy ma siedzibę w Głuchołazach[64]. Mistrzostwa Polski w łucznictwie odbywały się w województwie opolskim w latach: 1955 (Opole), 1975 (Prudnik), 1982 (Prudnik), 1989 (Prudnik), 2004 (Prudnik), 2013 (Głuchołazy).

Piłka nożna

edytuj
 
Stadion Miejski w Opolu

Do najbardziej utytułowanych klubów piłkarskich należą: Odra Opole, Włókniarz Kietrz, Małapanew Ozimek, MKS Kluczbork, Start Namysłów oraz Chemik Kędzierzyn-Koźle. Kluby te zajmują najwyższe lokaty w tabeli wszech czasów I ligi[65], a opolska Odra grała ponadto w Ekstraklasie. Najstarszym zarejestrowanym klubem piłkarskim w województwie opolskim jest Pogoń Prudnik[66]. W rozgrywkach Ekstraligi kobiet występował Rolnik Biedrzychowice-Głogówek[67].

Pierwszym okręgowym związkiem sportowym na Opolszczyźnie był Podokręg Związku Piłki Nożnej w Prudniku[68]. Opolski Związek Piłki Nożnej organizuje rozgrywki IV ligi mężczyzn i IV ligi kobiet, klasy okręgowej (podzielona na grupy północną i południową), klas A i B, III ligi futsalu, rozgrywki juniorów, trampkarzy i młodzików, a także szczebel regionalny Pucharu Polski[69]. Opole gościło finał Pucharu Polski w 1987.

Siatkówka

edytuj
 
Siatkarze ZAKSY Kędzierzyn-Koźle

Jednym z najwyżej utytułowanych klubów siatkarskich w Polsce jest ZAKSA Kędzierzyn-Koźle – wielokrotny zwycięzca Ligi Mistrzów oraz mistrzostw Polski. W PlusLidze mecze rozgrywała również Stal Nysa (zdobywca Pucharu Polski). W rozgrywkach I ligi mężczyzn uczestniczyły kluby Mickiewicz Kluczbork, ZAKSA Strzelce Opolskie i AZS Politechnika Opolska. W Tauron Lidze (najwyższa klasa żeńska) gra UNI Opole.

Opolski Związek Piłki Siatkowej odpowiada za prowadzenie rozgrywek III ligi.

Wasserball

edytuj

Na południu województwa, w pobliżu Prudnika, odbywają się unikatowe zawody wodnej piłki prądowej Wasserball, organizowane przez lokalne jednostki ochotniczych straży pożarnych. We wsi Przechód corocznie odbywa się Międzynarodowy Turniej Piłki Prądowej Wasserball, natomiast w Kierpniu odbywają się zawody lokalne[70].

Żużel

edytuj

Sport żużlowy uprawiany jest w Opolu. W rozgrywkach I ligi uczestniczył klub Kolejarz Opole – medalista mistrzostw Polski. Z Opola pochodził Jerzy Szczakiel – pierwszy polski indywidualny mistrz świata na żużlu.

Obiekty sportowe

edytuj
 
Hala „Azoty” w Kędzierzynie-Koźlu

Największym stadionem w województwie jest Stadion Miejski „Odra” w Opolu[71]. Pozostałymi obiektami z dużą pojemnością są m.in.: Stadion Miejski w Ozimku, Stadion Polonii Nysa, Stadion Miejski w Kędzierzynie-Koźlu, Stadion Miejski w Zdzieszowicach, Stadion Miejski w Kluczborku, Stadion Sportowy w Namysłowie i Stadion Miejski w Prudniku.

W województwie funkcjonuje również wiele hal widowiskowo-sportowych z których największe są: Stegu Arena w Opolu, Hala „Azoty” w Kędzierzynie-Koźlu, Hala Nysa, Hala „Obuwnik” w Prudniku i Hala Gwardii im. Jerzego Klempela w Opolu.

W Opolu znajduje się żużlowy Stadion im. Mariana Spychały.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Monika Jurek wojewodą opolskim. 2023-12-20. [dostęp 2023-12-20].
  2. ↑ a b Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2024 r. (stan w dniu 30.06) [online], Główny Urząd Statystyczny, 15 października 2024 [dostęp 2024-10-28] (pol.).
  3. ↑ a b c d e Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-11-25].
  4. ↑ Urząd Statystyczny w Opolu [online], opole.stat.gov.pl [dostęp 2019-11-21].
  5. ↑ Przyłączono do niego m.in. Dobrodzień, który w przeszłości znajdował się w powiecie lublinieckim.
  6. ↑ Ustawa z dnia 28 czerwca 1950 r. o zmianach podziału administracyjnego Państwa (Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255).
  7. ↑ Atlas historyczny Polski, Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, Warszawa-Wrocław 1985, tabl. 53., ISBN 83-7000-016-9.
  8. ↑ Stanisław Rospond, Polszczyzna Śląska, 1970, s. 160.
  9. ↑ Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych (Dz.U. z 1975 r. nr 16, poz. 91).
  10. ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2014 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 24 lipca 2014, ISSN 1505-5507.
  11. ↑ Raport o stanie lasów w Polsce 2012, Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 2013, s. 78, ISSN 1641-3229.
  12. ↑ geoportal.gov.pl. geoportal.gov.pl. [dostęp 2013-07-27].
  13. ↑ „Praszka jest jedną z najstarszych osad w dawnej ziemi wieluńskiej”, w: Miasto i Gmina Praszka – rys historyczny [online], Urząd Miejski w Praszce, 18 kwietnia 2006 [zarchiwizowane z adresu 2007-07-27].
  14. ↑ „Tereny gminy [Rudniki] historycznie wchodziły w skład ziemi wieluńskiej”, w: Gmina Rudniki [online], Starostwo Powiatowe w Oleśnie [zarchiwizowane z adresu 2007-10-26].
  15. ↑ Renata Pysiewicz-Jędrusik, Andrzej Pustelnik, Beata Konopska, Granice Śląska, Wrocław: Rzeka, 1998, ISBN 83-911532-0-7, OCLC 43216062.
  16. ↑ Tereny wchodzące w skład księstwa nyskiego w: Historia biskupiego księstwa nyskiego.
  17. ↑ Augustin Bogislaus Weltzel, Historia miasta Prudnika na Górnym Śląsku, Opole: Wydawnictwo MS, 2005, ISBN 83-8894-560-2.
  18. ↑ Mariusz Kowalski. Morawianie (Morawcy) w Polsce. „Studia z Geografii Politycznej i Historycznej”. 5, s. 115–131, 2016. 
  19. ↑ Andrzej Dereń, Prudnik ma nowy plan miasta [online], 20 czerwca 2018 [dostęp 2021-11-23] (pol.).
  20. ↑ Obwieszczenie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 24 września 2014 r. ws. przeciętnej stopy bezrobocia w kraju oraz na obszarze powiatów (M.P. z 2014 r. poz. 853).
  21. ↑ Ranking zadłużenia samorządów 2014 r.. wspolnota.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-10)]., wspolnota.org.pl.
  22. ↑ Klasyfikacja jednostek terytorialnych do celów statystycznych (NUTS).
  23. ↑ Danuta Berlińska. 1999. Mniejszość niemiecka na Śląsku Opolskim w poszukiwaniu tożsamości. Opole: Stowarzyszenie Instytut Śląski i Państwowy Instytut Naukowy-Instytut Śląski w Opolu; Tomasz Kamusella. 2001. Podstawowe parametry do konstrukcji historii regionu Śląsk Opolski (s 10-24). 2001. Śląsk Opolski. No 3.
  24. ↑ Niemcy w województwie opolskim w 2010 roku: pytania i odpowiedzi: badania socjologiczne członków Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim. 2011. Gliwice i Opole: Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej.
  25. ↑ a b GUS, Tablice z ostatecznymi danymi w zakresie przynależności narodowo-etnicznej, języka używanego w domu oraz przynależności do wyznania religijnego [online], stat.gov.pl [dostęp 2024-03-24] (pol.).
  26. ↑ Strona prudnickiej grupy raelian.
  27. ↑ (Art. 3.) Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. (Dz.U. z 1998 r. nr 96, poz. 603).
  28. ↑ Rocznik Statystyczny Województw 2014, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 12 stycznia 2015, s. 625, ISSN 1230-5820.
  29. ↑ Obwieszczenie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 28 listopada 2011 r. (M.P. z 2011 r. nr 108, poz. 1099).
  30. ↑ Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-02].
  31. ↑ Ubóstwo w Polsce w 2011r. Główny Urząd Statystyczny, 2012-05-31. s. 15. [dostęp 2012-06-08].
  32. ↑ Rocznik Statystyczny Województw 2011 (wybrane tablice), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 24 stycznia 2012, s. 58–59, ISSN 1230-5820.
  33. ↑ a b opolskie, województwo, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-12-15].
  34. ↑ Lista produktów tradycyjnych [online], Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi [dostęp 2021-11-23] (pol.).
  35. ↑ Wykaz NKA dla lokalizacji Ab. Służb Alarmowych 112. uke.gov.pl. [dostęp 2014-12-27].
  36. ↑ Drobek i Dawidejt-Drobek 2019 ↓, s. 28.
  37. ↑ Drobek i Dawidejt-Drobek 2019 ↓, s. 38.
  38. ↑ Drobek i Dawidejt-Drobek 2019 ↓, s. 41.
  39. ↑ Drobek i Dawidejt-Drobek 2019 ↓, s. 26.
  40. ↑ Obiekty wpisane na listę Pomników Historii [online], Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, 29 czerwca 2011 [dostęp 2022-07-20] (pol.).
  41. ↑ Tomasz Dragan, Książęce Miasto Brzeg. Radni miejscy podjęli uchwałę o utworzeniu Parku Kulturowego w Brzegu [online], Urząd Miasta w Brzegu, 31 października 2016 [dostęp 2022-07-20] (pol.).
  42. ↑ Wojciech Góra, Prudnik - Wieża Woka - Nasze Sudety [online], naszesudety.pl [dostęp 2021-11-24].
  43. ↑ Drobek i Dawidejt-Drobek 2019 ↓, s. 39.
  44. ↑ Prudnik – urokliwe miasto na pograniczu polsko-czeskim [online], Onet Podróże, 27 sierpnia 2020 [dostęp 2022-07-19] (pol.).
  45. ↑ Turystyka w województwie opolskim w 2019 r., opole.stat.gov.pl
  46. ↑ Honorowi Obywatele Województwa Opolskiego – oficjalna strona samorządu województwa opolskiego. umwo.opole.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-13)]..
  47. ↑ GUS, Transport – wyniki działalności w 2018 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2020-03-23] (pol.).
  48. ↑ Transport. Wyniki działalności w 2013 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2014, s. 94, ISSN 1506-7998.
  49. ↑ Mieszkańcy Pomorza najchętniej korzystają z kolei. inforail.pl, 2018-08-08. [dostęp 2018-10-22].
  50. ↑ Czynne dworce kolejowe. 2014-10-31. [dostęp 2014-12-30].
  51. ↑ a b Opole: Kolejny szynobus na torach. inforail.pl, 2009-09-07. [dostęp 2012-09-22].
  52. ↑ Martyn Janduła: Komplet Impulsów w Opolskiem. Są już starania o kolejne pojazdy. rynek-kolejowy.pl, 2017-04-04. [dostęp 2017-04-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-04)].
  53. ↑ Opolskie ma dwa kolejne Impulsy. inforail.pl, 2018-03-08. [dostęp 2018-03-11].
  54. ↑ Piotr Synowiec. Opolski SA109-008 wreszcie w ruchu planowym. „Świat Kolei”. 2/2005, s. 4. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  55. ↑ Opole: Pesa zakończyła dostawy nowych SZT. InfoRail. [dostęp 2012-04-23].
  56. ↑ SA137-004 dla województwa Opolskiego. inforail.pl, 2012-05-17. [dostęp 2012-09-10].
  57. ↑ Hokej na trawie. Zespół ULKS Dwójka zdominował mistrzostwa Polski [online], nto.pl, 19 lutego 2010 [dostęp 2024-08-06].
  58. ↑ Opo – Opolski Związek Kolarski [online], pzkol.pl [dostęp 2024-08-06].
  59. ↑ Grupa Azoty ZAK S.A. partnerem koszykówki. Podpisanie umowy z I-ligowym Klubem Sportowym Pogoń Prudnik [online], zak.grupaazoty.com, 16 września 2019 [dostęp 2024-08-06] (pol.).
  60. ↑ Lista ośrodków KOSSM PZKosz [online], mlodeasyparkietow.pl [zarchiwizowane z adresu 2024-08-06].
  61. ↑ Opolski Związek Koszykówki [online], ozkosz.pl [dostęp 2024-08-06].
  62. ↑ Łucznictwo [online], asipprudnik.pl, 31 sierpnia 2018 [dostęp 2024-08-06] (pol.).
  63. ↑ Sprawozdanie z działalności Polskiego Związku Łuczniczego za rok 2023 [online], archery.pl, s. 8 [dostęp 2024-08-06].
  64. ↑ Okręgowe Związki Łucznicze [online], archery.pl [dostęp 2024-08-06] (pol.).
  65. ↑ Tabela wszech czasow II ligi (zaplecza Ekstraklasy) [online], zawisza1946.pl [dostęp 2024-08-06].
  66. ↑ Jubileusz najstarszego klubu na Opolszczyźnie, „Głos Włókniarza”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 26 (549), Prudnik: Samorząd Robotniczego PZPB, 15 października 1985, s. 3.
  67. ↑ Damian Wicher-Sienkiewicz, Wyniki i tabele: 13–14 marca [online], Teraz Prudnik!, 14 marca 2021 [dostęp 2024-08-06] (pol.).
  68. ↑ Janusz Stefanko, Damian Wicher, Jubileusz Podokręgu, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 48 (783), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 30 listopada 2005, s. 19, ISSN 1231-904X.
  69. ↑ 4 Liga opolska [online], pilkaopolska.pl [dostęp 2024-08-06] (pol.).
  70. ↑ Andrzej Dereń, Wasserball. Będą lać wodę! Takiej gry już dawno nie widzieliście! [online], Teraz Prudnik!, 16 lipca 2024 [dostęp 2024-08-06] (pol.).
  71. ↑ Stadion Opolski już niedługo rusza z poszukiwaniami sponsora tytularnego [online], 24opole.pl, 27 czerwca 2024 [dostęp 2024-08-06] (pol.).

Bibliografia

edytuj
  • Danuta Berlińska. 1999. Mniejszość niemiecka na Śląsku Opolskim w poszukiwaniu tożsamości. Opole: Stowarzyszenie Instytut Śląski i Państwowy Instytut Naukowy-Instytut Śląski w Opolu.
  • Tomasz Kamusella. 2001. Podstawowe parametry do konstrukcji historii regionu Śląsk Opolski (s. 10–24). 2001. Śląsk Opolski. No 3.
  • Masnyk Marek. 1989. Ruch polski na Śląsku Opolskim w latach 1922–1939. Opole: Wydawnictwo Instytutu Śląskiego w Opolu.
  • Wiesław Drobek, Ewa Dawidejt-Drobek. Nowe turystyczne funkcje wsi na Śląsku Opolskim w kontekście pamięci przeszłości. „Studia Obszarów Wiejskich”. 54, 2019. Warszawa: PAN IGiPZ. ISSN 1642-4689. 

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Województwo_opolskie&oldid=75386221”