Alban Berg

Alban Maria Johannes Berg

Alban Berg (1930)
Data i miejsce urodzenia	9 lutego 1885 Wiedeń
Data i miejsce śmierci	24 grudnia 1935 Wiedeń
Gatunki	muzyka poważna, muzyka współczesna
Zawód	kompozytor

Alban Maria Johannes Berg (ur. 9 lutego 1885 w Wiedniu, zm. 24 grudnia 1935 tamże) – austriacki kompozytor, jeden z prekursorów muzyki atonalnej. Jeden z trzech czołowych muzyków drugiej szkoły wiedeńskiej.

Życiorys

Urodził się w średniozamożnej rodzinie mieszczańskiej. Otrzymał typowe dla epoki domowe wykształcenie muzyczne. Komponować zaczął jako nastolatek, nie posiadając formalnej wiedzy kompozytorskiej. Po skończeniu (nie bez trudności) szkoły średniej, w 1904 został zaakceptowany jako student wiedeńskiego konserwatorium w klasie Arnolda Schönberga, który w ten czas rozpoczął eksperymenty z muzyką dodekafoniczną. Innym uczniem Schönberga studiującym w tym samym czasie był Anton Webern. W swej twórczości Berg wykorzystywał zasady atonalności i serializm, lecz także wiele z jego kompozycji jest muzyką tonalną lub mieszaną, osadzoną w estetyce późnego romantyzmu.

Po zakończeniu studiów Berg rozpoczął pracę kompozytorską jednocześnie pracując zawodowo jako księgowy. W 1911 poślubił znaną śpiewaczkę Helene Nahowski. W 1915 został powołany do służby wojskowej, z której został zwolniony w rok później z powodu słabego zdrowia (cierpiał na astmę). Jego wojskowe przeżycia skłoniły go do skomponowania opery Wozzeck bazującej na popularnym dramacie Büchnera (Woyzeck). Premiera opery miała miejsce w 1925 i spotkała się z dobrym przyjęciem. W 1918 wraz z Arnoldem Schönbergiem założył Verein für musikalische Privataufführungen, którego celem było wspieranie awangardowych eksperymentów muzycznych.

Do innych znanych dzieł Berga należą Koncert kameralny na fortepian, skrzypce i 13 instrumentów dętych (1925) oraz Suita liryczna na kwartet smyczkowy (1926). W obu Berg połączył tradycyjną tonalność z zasadami atonalności. Ostatnim dziełem opublikowanym za życia kompozytora był Koncert skrzypcowy „pamięci Anioła” dedykowany tragicznie zmarłej w wieku 19 lat Manon Gropius, córce Almy Mahler, wdowy po Gustavie Mahlerze i Waltera Gropiusa.

Zmarł w wieku 50 lat na skutek zakażenia po nieudolnej próbie oczyszczenia rany powstałej w miejscu użądlenia owada.

Umierając Berg pozostawił niedokończoną operę Lulu. Jest on także autorem libretta tego dzieła. Erotycznie skandalizująca opera opowiada o jego skrywanej miłości do Hanny Fuchs-Robettin. Opera, wystawiona po raz pierwszy w Zurychu w 1937, została ukończona przez Friedricha Cerhę i wystawiona po raz pierwszy w całości w 1979.

Twórczość

Dorobek kompozytorski

Rodzaj twórczości	Liczba utworów
Muzyka wokalna
Pieśni	83
Muzyka chóralna	—
Muzyka instrumentalna
Symfonie	—
Koncerty	2
Muzyka kameralna	6
Inne formy orkiestrowe	2
Opery	2
Balety	—
Utwory na fortepian	19
Razem	116

Najważniejsze utwory:

• opery Wozzeck, Lulu
• Koncert skrzypcowy „pamięci Anioła”
• Suita liryczna na kwartet smyczkowy
• Siedem wczesnych pieśni

Zobacz też

• Lista dzieł Albana Berga

Bibliografia

• Bogusław Schäffer: Berg Alban. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 1: AB część biograficzna. Kraków: PWM, 1979. ISBN 83-224-0113-2. (pol.).
• Bogusław Schaeffer: Klasycy dodekafonii. T. 1-2. Kraków: PWM, 1961-1964. Brak numerów stron w książce
• Bogusław Schaeffer: Kompozytorzy XX wieku. T. 1: Od Mahlera do Szostakowicza. Kraków: WL, 1990. ISBN 83-080-1836-X. Brak numerów stron w książce
• Luigi Rognoni: Wiedeńska szkoła muzyczna. Kraków: PWM, 1978, seria: Biblioteka Res Facta. Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• Teksty pieśni Berga. recmusic.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-19)].
• Alban Berg, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-10-03]  (ang.).
• Alban Berg w bazie AllMusic (ang.)
• Alban Berg – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
• Dyskografia Alban Berg w bazie MusicBrainz (ang.)
• Alban Berg w bazie Discogs.com (ang.)