Przejdź do zawartości

Białystok: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Koczisss (dyskusja | edycje)
11 edycji
Koczisss (dyskusja | edycje)
11 edycji
Linia 406: Linia 406:
Grafika:CerkiewStDuchaBialystok.JPG|[[Cerkiew św. Ducha w Białymstoku|Cerkiew św. Ducha]]
Grafika:CerkiewStDuchaBialystok.JPG|[[Cerkiew św. Ducha w Białymstoku|Cerkiew św. Ducha]]
Grafika:Kościół Św. Rocha.JPG|[[Kościół św. Rocha w Białymstoku|Kościół św. Rocha]] (1927-1946)
Grafika:Kościół Św. Rocha.JPG|[[Kościół św. Rocha w Białymstoku|Kościół św. Rocha]] (1927-1946)
Grafika:Marszałek_Józef_Piłsudski.JPG|Pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego
</gallery>
</gallery>
</center>
</center>

Wersja z 00:39, 18 gru 2005

Białystok
Herb Białegostoku
(Herb miasta)
Flaga Białegostoku
Flaga
 		Chorągiew Białegostoku
Chorągiew
(Flaga miasta)
Motto: brak
Białystok na mapie
Województwo Podlaskie
Organ samorządowy Rada miejska Białegostoku
Prezydent miasta Ryszard Tur
Prawa miejskie 1692 r.
Powierzchnia 104 km²
Długość
Szerokość 		53° 07'N
23° 10'E
Wysokość n.p.m. 120 - 160 metrów
Ludność
Gęstość
Aglomeracja 		292 150 (2004)
3108 os/km2
367 800 (2004)
Numer kierunkowy (+48) 85
Kod pocztowy 15-001
Tablice rejestracyjne BI
Miasta partnerskie Eindhoven, Kaliningrad, Kowno, Jełgawa, Grodno, Milwaukee, Dijon, Częstochowa
Strona internetowa miasta

Białystok to miasto wojewódzkie na Nizinie Podlaskiej, w zachodniej części makroregionu zwanego Wysoczyzną Białostocką, nad rzeką Białą (lewy dopływ Supraśli). Jest największym miastem północno-wschodniej Polski i stolicą województwa podlaskiego. Tworzy powiat grodzki Białystok.


Opis miasta

Wśród miast wojewódzkich Polski, Białystok jest drugim miastem pod względem gęstości zaludnienia, jedenastym pod względem ludności i trzynastym pod względem powierzchni.

Organizacje, do których należy Białystok: Unia Metropolii Polskich, Euroregion Niemen, Fundacja Zielone Płuca Polski (siedziba), Eurocities.

Białystok pełni funkcję administracyjnego, gospodarczego, naukowego i kulturalnego centrum regionu.

Miasto tworzy Białostocką Aglomeracje Miejską.

Uwarunkowania geograficzne (miasto leży w sąsiedztwie Białorusi, Litwy i Rosji) i historyczne sprawiły, że Białystok jest miejscem, gdzie od wieków żyli wspólnie ludzie różnych kultur, wyznań i narodowości. To właśnie ukształtowało specyficzny charakter miasta.

Miasto jest ośrodkiem handlu głównie ze wschodem. Działa tu Centrum Promocji Rynku Wschodniego. W Białymstoku odbywają się międzynarodowe Targi Tekstylno - Odzieżowe, Żywności i Przetwórstwa, Konsumpcyjne, Rolno - Spożywcze.

Plik:Bialystok Pieczec.PNG
Oficjalna pieczęć miasta

Białystok jest dużym ośrodkiem przemysłu włókienniczego, rozwinięty jest też przemysł elektroniczny, przemysł metalowy, drzewny, spożywczy, materiałów budowlanych, maszynowy, huta szkła, elektrociepłownia.

Znajduje się w obszarze funkcjonującym pod nazwą Zielone Płuca Polski (dawne tereny województw: białostockiego, łomżyńskiego, olsztyńskiego, ostrołęckiego i suwalskiego). Około 32% jego powierzchni zajmują tereny zielone. Parki i skwery oraz 1779 ha lasów znajdujących się w granicach miasta tworzą specyficzny i zdrowy mikroklimat. W obrębie Białegostoku znajdują się dwa rezerwaty przyrody o powierzchni łącznej 105 ha, będące pozostałościami Puszczy Knyszyńskiej. W granicach aglomeracji znalazł się również fragment Narwiańskiego Parku Narodowego. Takie usytuowanie rezerwatów przyrody w bezpośrednim sąsiedztwie miasta jest unikatowe. Ze względu na te walory w 1993 roku Białystok jako pierwszy w Polsce został przyjęty do międzynarodowego projektu Sieci Zdrowych Miast prowadzonego przez Światową Organizację Zdrowia.

W Białymstoku działa ponad 570 organizacji pozarządowych (w tym 56 towarzystw i związków m.in. Białostockie Towarzystwo Naukowe, Białoruskie Towarzystwo Społeczno - Kulturalne).

Stacjonuje tu 18. Brygada Obrony Terytorialnej (ul. Kawaleryjska).

Religia

Miasto jest stolicą metropolii białostockiej Kościoła rzymskokatolickiego (35 parafii) oraz diecezji białostocko - gdańskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Białystok jest największym skupiskiem wyznawców prawosławia w Polsce (80 tys. wiernych w 11 parafiach). Działają tu m.in.: Centrum Kultury Prawosławnej, Radio Orthodoxia, Bractwo św. Cyryla i Metodego, Bractwo Młodzieży Prawosławnej, Chór Aksion oraz Prawosławny Ośrodek Miłosierdzia "Eleos". Diecezja posiada także własną przychodnię. Wydawane są czasopisma: "Arche.Wiadomości Bractwa" oraz "Przegląd Prawosławny". Odbywają się liczne prawosławne festiwale, m.in.: Międzynarodowy Festiwal Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej oraz Białostockie Dni Muzyki Cerkiewnej. W strukturach Uniwersytetetu w Białymstoku działa Katedra Teologii Prawosławnej. W pobliskim Supraślu znajduje się męski Klasztor Zwiastowania NMP, a w Białymstoku - żeński Klasztor Narodzenia NMP oraz największa w Polsce cerkiew.

Swoje zbory w Białymstoku posiadają również protestanci: Kościół Zielonoświątkowy (dwa zbory), Kościół Chrześcijan Baptystów (w planach jest budowa drugiej świątyni), Kościół Ewangelicko-Augsburski, Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich, Kościół Adwentystów Dnia Siódmego oraz Kościół Boży w Chrystusie.

W stolicy województwa mieszkają również muzułmanie (gł. Tatarzy). Działa tu Centrum Islamskie, Dom Modlitwy oraz organizacje: Muzułmański Związek Religijny, Stowarzyszenie Studentów Muzułmańskich oraz Muzułmańskie Stowarzyszenie Kształtowania Kulturalnego. Budowane jest także Centrum Kultury Islamu oraz meczet.

Działają także buddyjski Ośrodek Karma Kagyu i Białostocka Grupa Zen.

Mniejszości narodowe

Białorusini

Białystok to ośrodek kulturalno-społeczny Białorusinów. Działają tu Konsulat Białorusi oraz takie organizacje jak: Białoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, Związek Młodzieży Białoruskiej, Związek Białoruski w RP, Białoruskie Stowarzyszenie Literackie "Białowieża", Białoruskie Towarzystwo Historyczne, Stowarzyszenie Dziennikarzy Białoruskich, Białoruskie Zrzeszenie Studentów. W Białymstoku odbywają się także ogólnopolskie imprezy kulturalne m.in.: Festiwal "Piosenka Białoruska" oraz Święto Kultury Białoruskiej. Planowane jest uruchomienie niezależnego białoruskiego radia, nadającego sygnał również na Białoruś.

Wydawane są tu białoruskie czasopisma: Niwa, Białoruskie Zeszyty Historyczne oraz Czasopis.

Rosjanie

Rosjanie to mniejszość narodowa, która liczy około 10-15 tysięcy osób, mieszkających głównie w Białymstoku, na Suwalszczyźnie i Mazurach. W Białymstoku działa ich główna organizacja - Rosyjskie Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe, organizujące Dni Kultury Rosyjskiej

Pozostałe

W Białymstoku mieszkają również: Romowie (ukazuje się ich miesięcznik "Rrom p-o Drom"), Tatarzy (podlaski oddział Związku Tatarów Polskich, czasopismo Życie Tatarskie) oraz Ukraińcy.

Zabytki


Z powodu zniszczeń wojennych miasto nie posiada ciekawej starówki.


Renesans

Barok

  • Cerkiew św. Marii Magdaleny, ul. Sosnowa (II poł. XVIII w.)
  • Kamienica staromiejska, ul. Rynek Kościuszki (ob. Astoria, zbudowana po 1753)
  • Plebania, ul. Kościelna (1760)
  • Klasztor Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego, ul. Rynek Kościuszki (1769)
  • Pałacyk gościnny Branickich, ul. Kilińskiego 6 (poł. XVIII w.)
  • Ratusz, ul. Rynek Kościuszki (1745-61)
  • Dawny szpital, ul. Rynek Kościuszki (II poł. XVIII w.)
  • Zespół pałacowo-parkowy Branickich (XVIII w.)

Wiek XIX

  • Cerkiew św. Mikołaja, ul. Lipowa (klasycystyczna, 1846)
  • Dawna zbrojownia "cekhaus", ul. Rynek Kościuszki (klasycystyczna, 1795-1807)
  • Dworzec kolejowy, ul. Kolejowa (neorenesansowy, lata 60. XIX w.)
  • Fabryka Towarzystwa Białostockiej Manufaktury "E.Becker i s-ka", ul. Świętojańska (neorenesansowa, 1895-1901)
  • Komora celna, Wysoki Stoczek (klasycystyczna, poł. XIX w.)
  • Loża masońska, ul. Kilińskiego (klasycystyczna, 1803-06)
  • Pałac Hasbacha, ul. Dojlidy Fabryczne 23 (neorenesansowy, lata 80. XIX w.)
  • Kościół Najświętszego Serca Jezusowego, ul. Traugutta (1884)
  • Cmentarz farny, ul. Raginisa (1888)
  • Pałac Rudygierów, później Kreuzensternów i Lubomirskich, ul. Dojlidy Fabryczne 26 (klasycystyczny, poł. XIX w.)
  • Ulica Warszawska - zespół kamienic i pałaców miejskich z XIX w.
  • Willa gen. von Driesena, ul. Świętojańska (zbudowana po 1878 w stylu "szwajcarskim")
  • Wileński Bank Handlowy, ul. Sienkiewicza/Warszawska (neorenesansowy, lata 90. XIX w.)
  • Dzielnica Bojary
  • Cerkiew Wszystkich Świętych, ul. Wysockiego (koniec XIX w.)
  • Cmentarz żydowski, ul. Wschodnia (koniec XIX w.)
  • Bożnica "Beth Midrasz", ul. Piękna (koniec XIX w.)
  • Zespół koszar 10. Pułku Ułanów Litewskich, ul. Kawaleryjska (1890-1950)
  • Zespół fabryki Chany Marejn, ul. Włókiennicza (1892-1920)
  • zespół fabryki Wolfa Zilberblatta, ul. Włókiennicza (1892-1910)
  • Kościół św. Stanisława, ul. Wiadukt (koniec XIX w.)
  • Zespół koszarowy Pułku Huzarów, ul. Bema (II poł. XIX-XX w.)
  • Zespół fabryki Steina, ul. Poleska (XIX/XX w.)
  • Kamienice w centrum miasta (XIX/XX w.)
    • m.in. ul. Kilińskiego, Sienkiewicza, Lipowa, Waszyngtona, Waryńskiego, Nowy Świat, Świętojańska, Dąbrowskiego

Wiek XX

  • Willa fabrykanta Steina, ul. Artyleryjska (pocz. XX)
  • Bazylika Mniejsza, ul. Rynek Kościuszki (neogotycka, 1900-05)
  • Zespół Fabryki Sukna "Nowik i Synowie", ul. Augustowska, Mickiewicza (pocz. XX w.)
  • Zespół więzienia carskiego, ul. Kopernika (ok. 1905)
  • Pałac Nowika, ul. Lipowa (eklektyczny)
  • Kościół św. Wojciecha, ul. Warszawska (neoromański, 1909-12)
  • Wieża ciśnień, ul. Wysockiego (1923-1925)
  • Kościół św. Rocha, ul. św. Rocha (modernistyczny, 1927-46)
  • Dawny Dom Ludowy, ul. Elektryczna (modernistyczny, 1936-38)
  • Zespół d. Sądu Okręgowego i Izby Skarbowej, ul. Mickiewicza (modernistyczny, lata 30. XX w.)
  • Bank, ul. Rynek Kościuszki (socrealizm, 1947-1950)
  • Komitet Wojewódzki PZPR, ul. Liniarskiego (socrealizm, 1951-1952)

Kultura

Białystok jest największym ośrodkiem kulturalnym w północno-wschodniej Polsce. Działa tu największe w województwie Muzeum Podlaskie, posiadające oddziały w Białymstoku (Muzeum Historyczne, Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego, Białostockie Muzeum Wsi), Choroszczy (Muzeum Wnętrz Pałacowych), Supraślu, Tykocinie oraz Bielsku Podlaskim. Oprócz niego w Białymstoku działają: Muzeum Wojska oraz Muzeum Przyrodnicze Uniwersytetu w Białymstoku. Mieści się tu również jedna z najlepszych polskich galerii sztuki współczesnej - Galeria Arsenał. Drugą miejską galerią jest Galeria im. Sleńdzińskich, posiadająca największy w Polsce zbiór dzieł sztuki i pamiątek archiwalnych polskiego rodu artystów z Wilna. Ponadto działa tu 19 prywatnych galerii sztuki. Dzięki Białostockiemu Teatrowi Lalek oraz Wydziałowi Sztuki Lalkarskiej warszawskiej Akademii Teatralnej Białystok uzyskał miano polskiego centrum sztuki lalkarskiej. Oprócz BTL-u istnieje tu także Teatr Dramatyczny oraz kilkanaście teatrów prywatnych (w tym znany na całym świecie Teatr Wierszalin z Supraśla k. Białegostoku). Miasto posiada również filharmonię. W Białymstoku działa kilkanaście bibliotek - największe z nich to Książnica Podlaska oraz Biblioteka Uniwersytecka. Pozostałe instytucje kulturalne to m.in.: Białostocki Ośrodek Kultury, Centrum Kultury Prawosławnej, Dom Kultury "Śródmieście", Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury oraz Młodzieżowy Dom Kultury. Miasto wraz z Urzędem Marszałkowskim planuje budowę Europejskiego Centrum Muzyki i Sztuki, w skład którego wchodzić mają: Opera Podlaska, rozbudowany teatr lalek oraz multikino.

Komunikacja

Białystok to największy węzeł komunikacyjny północno-wschodniej Polski.


Drogi

Przez Białystok przebiega międzynarodowa droga E67 Via Baltica, łącząca kraje Europy Zachodniej ze Skandynawią. W przyszłości zbudowane zostaną trzy drogi ekspresowe: wspomniana już droga E67, a także S19 oraz S8.

Kolej

Zobacz: stacje kolejowe w Białymstoku

Komunikacja miejska

Aglomerację białostocką obsługują trzy przedsiębiorstwa autobusowe: Komunalny Zakład Komunikacyjny, Komunalne Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej oraz Komunalne Przedsiębiorstwo Komunikacji. W lutym 2004 funkcje Zakładu Obsługi Komunikacji Miejskiej, który zajmował się sprzedażą biletów oraz nadzorem spółek autobusowych, przejął Zarząd Dróg i Transportu. Obecnie Białystok jest największym miastem w Polsce, które posiada tylko jeden rodzaj komunikacji zbiorowej. Miasto planuje wprowadzenie drugiego środka komunikacji miejskiej, najprawdopodobniej będzie to Szybka Kolej Miejska.

Lotnisko

Białystok posiada jedynie lotnisko sportowe Aeroklubu Białostockiego. W planach jest budowa regionalnego portu lotniczego, który zapewni miastu połączenie z polskimi miastami.

Lokalne media

Telewizja

Radio

Prasa codzienna

Magazyny bezpłatne

  • Metro (dziennik)
  • Gazela - Magazyn Miejski Białegostoku
  • Białostocki Magazyn Miejski

Inne

Nauka

Instytucje Naukowo-Badawcze


W Białymstoku studiuje ponad 45 tys. osób.

Najstarszą uczelnią w Białymstoku jest Akademia Medyczna (zał. 1950, 3400 studentów), zarządzająca dwoma szpitalami klinicznymi. Dzięki Klinice Ginekologii AM (pierwsze w Polsce zapłodnienie in vitro) oraz Kriobankowi Białystok jest znanym ośrodkiem leczenia niepłodności. Do grona najlepszych w Polsce placówek badających alergie pokarmowe należy III Klinika Chorób Dziecięcych AM.

Politechnika Białostocka (15 tys. studentów) jest największą uczelnią techniczną w północno-wschodniej Polsce. Powstała w 1964 roku. Cztery lata później powstała filia Uniwersytetu Warszawskiego. W 1997 r. przekształcona została w samodzielny Uniwersytet w Białymstoku (16 tys. studentów). Jest to największa uczelnia w województwie podlaskim.

Białostockie środowisko muzyczne dążyło do utworzenia uczelni muzycznej, mającej być kontynuatorką tradycji Konserwatorium Wileńskiego. Udało się to w 1974 roku. Powstała wtedy filia warszawskiej Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej (później Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina). Filia dostała już od macierzystej uczelni zgodę na usamodzielnienie się. Rok później powstał Wydział Sztuki Lalkarskiej Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie, który z Białostockim Teatrem Lalek, rozsławił miasto i zrobił z niego polskie centrum sztuki lalkarskiej.

Po 1990 roku w Białymstoku zaczęły powstawać uczelnie prywatne (obecnie jest ich 12), są to m.in.: Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania (zał. 1993, jedna z lepszych uczelni magisterskich w Polsce), Wyższa Szkoła Administracji Publicznej (1996, najlepsza polska uczelnia zawodowa 2005 wg rankingu Rzeczpospolitej i Perspektyw) oraz Wyższa Szkoła Ekonomiczna (1996).

W Białymstoku działa również Archidiecezjalne Wyższe Seminarium Duchowne. Oprócz niego Sekcja św. Jana Chrzciciela Papieskiego Wydziału Teologicznego prowadzi Studium Teologii.

Sport i rekreacja

Kluby i organizacje sportowe (najważniejsze)

Obiekty sportowo-rekreacyjne

Stadiony i hale sportowe
  • Stadion lekkoatletyczny "Zwierzyniec"
  • Stadion i Hala Sportowa BKS Jagiellonii
  • Stadion Hetmana Białystok
  • Stadion i Hala Sportowa KS Włókniarz
  • Stadion KKS Ognisko
  • Hala Sportowa Akademii Medycznej
Baseny
  • MOSiR (Mazowiecka, Włókiennicza, Stroma) (kryte)
  • Międzyszkolnego Ośrodka Sportowego (kryty)
  • BKS Hetman (otwarty)
Korty tenisowe
  • Korty Tenisowe Richi
  • Korty Tenisowe Politechniki Białostockiej
  • Korty Tenisowe Towarzystwa Tenisowego Stanley
  • Korty Tenisowe Zwierzynieckiego MOSiR
Inne
  • Ośrodek Sportów Wodnych w Dojlidach
  • Centrum Zabaw dla Dzieci FIKOLAND & RE-kreacja Oficjalna strona
  • Centrum Sportu i Rekreacji "Maniac Gym" Oficjalna strona
  • Kompleks Rekreacyjny Tropikana - Hotel Gołębiewski
  • Skatepark
  • Rolkowisko Zwierzynieckiego MOSiR
  • Lodowisko Zwierzynieckiego MOSiR
  • Strzelnica sportowa LOK

Ważniejsze wydarzenia miejskie

  • Kalendarz kulturalny Białegostoku
  • Międzynarodowy Festiwal Szkół Lalkarskich
  • Białysztuk - prezentacja inicjatyw teatralnych
  • Podlaskie Spotkania Teatrów Lalkowych
  • Międzynarodowy Dzień Teatru
  • Dni Miasta Białegostoku
  • Dni Sztuki Współczesnej
  • Jesień z Bluesem
  • Zaduszki Bluesowe
  • Białostockie Spotkania Folkowe
  • Festiwalu Polskiej Kultury Niezależnej UNDERGROUND.pl
  • Filmowe Podlasie Atakuje
  • Pokazy filmowe Szorty i Cinema Off
  • Międzynarodowy Konkurs Duetów Fortepianowych
  • Białostockie Dni Muzyki Cerkiewnej
  • Międzynarodowy Festiwal Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej (tylko koncert galowy)
  • Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej - Hajnówka (tylko koncert galowy)
  • Letnie Koncerty w Ogrodach Branickich
  • Katedralne Koncerty Organowe
  • Dni Kultury Chrześcijańskiej
  • Liga Kabaretów Białostockiej Pustyni Kabaretowe
  • Białostockie Dni Zamenhofa
  • Białostocka Wiosna Muzyczna
  • Festiwal Muzyki Barokowej
  • Moniuszkowski Festiwal Podlasia
  • Międzynarodowy Przegląd Orkiestr Dętych
  • "Frankofonia na Wiosnę"
  • Festiwal Piosenki Żeglarskiej "Kopyść"
  • Międzynarodowy Turniej Tańca "Złote Pantofelki"
  • Juwenalia
  • Białostocka Masa Krytyczna
  • Podlaski Festiwal Nauki i Sztuki
  • Tydzień Nauk Humanistycznych

Festiwale mniejszości narodowych

  • Ogólnopolski Festiwal "Piosenka Białoruska"
  • Festiwal Piosenki Polskiej i Białoruskiej "Białystok - Grodno"
  • Święto Kultury Białoruskiej
  • Dni Kultury Rosyjskiej
  • Festiwal Kultury Ukraińskiej Na Podlasiu "Podlaska Jesień"

Ludzie związani z miastem

Galeria

Zobacz też

Linki zewnętrzne


Szablon:Podlaskie powiaty


Podział administracyjny Białegostoku
Antoniuk | Bacieczki | Białostoczek | Bema | Bojary | Centrum | Dojlidy | Dziesięciny I | Dziesięciny II | Jaroszówka | Kawaleryjskie | Leśna Dolina | Mickiewicza | Młodych | Nowe Miasto | Piaski | Piasta I | Piasta II | Przydworcowe | Sienkiewicza | Skorupy | Słoneczny Stok | Starosielce | Wygoda | Wysoki Stoczek | Zawady | Zielone Wzgórza
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Białystok&oldid=2047197”