Przejdź do zawartości

Franciszek Bujak (historyk)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez WiktorynBot (dyskusja | edycje) o 12:07, 16 lip 2023. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 16 lip 2023, była oparta na tej wersji.
Ten artykuł dotyczy historyka, wykładowcy, polityka. Zobacz też: inne osoby o tym samym imieniu i nazwisku.
Franciszek Bujak
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

16 sierpnia 1875
Maszkienice, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

21 marca 1953
Kraków, Polska

Minister rolnictwa i dóbr państwowych
Okres

od 23 czerwca 1920
do 24 lipca 1920

Przynależność polityczna

PSL „Piast”

Poprzednik

Franciszek Bardel

Następca

Juliusz Poniatowski

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Grób Franciszka Bujaka

Franciszek Bujak (ur. 16 sierpnia 1875 w Maszkienicach[1], zm. 21 marca 1953 w Krakowie) – polski historyk dziejów gospodarczych i społecznych Polski.

Życiorys

Profesor historii Uniwersytetu Jagiellońskiego (1909–1918, 1946–1952), Uniwersytetu Warszawskiego (1919–1921) i Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie (1921–1941). Członek PAU od 1919 i PAN od 1952[2], prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego (w latach 1932–1933 i 1936–1937), członek Towarzystwa Historycznego we Lwowie[3]. Polityk związany z PSL „Piast” i SL.

Stworzył szkołę badawczą polskiej historii gospodarczej, zwłaszcza dziejów wsi. Inicjator serii wydawniczej Badania Dziejów Społecznych i Gospodarczych (1931–1950) oraz czasopisma Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych. Autor wielu prac, m.in. Studia nad osadnictwem Małopolski (1905), Wieś zachodniogalicyjska u schyłku XIX w. (1906). Autor pierwszej dojrzałej monografii socjologicznej wsi: Żmiąca wieś powiatu limanowskiego. Stosunki gospodarcze i społeczne (1903).

Życiorys

Pochodził z rodziny chłopskiej. Był synem Jakuba i Anny z Bujaków[1]. Ukończył szkołę podstawową, a 1894 zdał z odznaczeniem egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum w Bochni (w jego klasie gimnazjalnej był Wiktor Arvay)[4][5]. Studia humanistyczne (historyczne, geograficzno-historyczne i prawnicze) ukończył w latach 1894–1900 na Uniwersytecie Jagiellońskim pod kierunkiem profesorów: Stanisława Smolki, Wincentego Zakrzewskiego, Anatola Lewickiego, Bolesława Ulanowskiego.

W 1899 uzyskał doktorat z historii geografii, po czym zwrócił się w badaniach i zainteresowaniach naukowych ku historii społecznej i gospodarczej. W latach 1901–1902 odbył w Lipsku, Rzymie i Genui studia uzupełniające. Był następnie asystentem na Uniwersytecie Jagiellońskim, bibliotekarzem w Bibliotece Jagiellońskiej i archiwistą w Archiwum Krajowym Aktów Grodzkich i Ziemskich w Krakowie. Był członkiem Ligi Narodowej[6]. W 1905 habilitował się na Uniwersytecie Jagiellońskim na podstawie pracy Studia nad osadnictwem Małopolski. Była to pierwsza praca z historii gospodarczej w dziejach nauki polskiej. Od 1905 do 1919 prowadził z tej dziedziny zajęcia na Uniwersytecie Jagiellońskim, tworząc pierwszy dydaktyczno-naukowy ośrodek historii gospodarczej; od 1909 jako profesor nadzwyczajny.

Zastępca kierownika Oddziału Politycznego Sekcji Zachodniej Naczelnego Komitetu Narodowego w 1914 roku[7].

Był ekspertem delegacji polskiej na konferencji pokojowej w Paryżu w 1919 roku zajmującym się zagadnieniami gospodarczymi[8].

W 1919 związał się z Uniwersytetem Warszawskim, a także z Wyższą Szkołą Handlową w Warszawie, już jako profesor zwyczajny. Pełnił wówczas przez pewien czas funkcje publiczne, z których jednak szybko zrezygnował (w kwietniu 1920 został ministrem rolnictwa i dóbr państwowych w rządzie Władysława Grabskiego).

Od roku akademickiego 1920/1921 przeszedł do Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, gdzie był profesorem i kierownikiem Zakładu Historii Społeczno-Gospodarczej. Pracował tam do 1939. Dekretem Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z 14 stycznia 1937 został mianowany radcą Lwowskiej Izby Rolniczej[9]. Podczas sowieckiej okupacji Lwowa (1939–1941) wykładał historię gospodarczą na lwowskim uniwersytecie przemianowanym na Uniwersytet im. Iwana Franki. W 1945 ekspatriowany ze Lwowa do Krakowa. W 1946 powierzono mu Katedrę Ekonomiki Spółdzielczej na Wydziale Rolniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego (Studium Spółdzielcze). Z tego powodu nie objął proponowanej mu wcześniej Katedry Historii Gospodarczej i Geografii Politycznej na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Poznańskiego.

Brał też czynny udział w życiu naukowym kraju i odgrywał w nim znaczną rolę jako organizator nauki. Od połowy lat trzydziestych jego udział w zajęciach czysto dydaktycznych zmniejszył się. Część zajęć z historii społeczno-gospodarczej jako studium uniwersyteckiego przekazał swoim uczniom, docentom i asystentom. Prowadził jednak cały czas bardzo aktywną działalność naukową. W pierwszych latach po wojnie włączył się aktywnie w prace naukowe i organizacyjne Komitetu Naukowego do Ziem Odzyskanych. W 1948 przeszedł na emeryturę, w 1949 opublikował ostatnią pracę naukową.

Pochowany został na cmentarzu Rakowickim w Krakowie, w pasie 46[10].

Jego żoną była Ewa Kramsztyk[11](ślub wzięli 23 kwietnia 1903[12]). Ich synem był Jakub Bujak[13].

Uczniowie

Z uczniów i studentów tworzył zespoły badawcze (tematyczne), które dawały szansę na realizację głównych planów badawczych (tzw. Szkoła Bujaka). Jego uczniami byli m.in. Stanisław Hoszowski, Stefan Inglot, Tadeusz Ładogórski, Aleksander Tarnawski[14].

Odznaczenia i nagrody

Upamiętnienie

Franciszek Bujak jest patronem krakowskiej ulicy położonej w Podgórzu Duchackim.

Przypisy

  1. ↑ a b Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 83.
  2. ↑ BUJAK, Franciszek [online], Polska Akademia Nauk - Członkowie PAN [dostęp 2023-02-01] (pol.).
  3. ↑ Teofil Emil Modelski, Towarzystwo Historyczne 1914-1924, w: Kwartalnik Historyczny, rocznik LI, zeszyt 1-2, Lwów 1937, s. 72.
  4. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Bochni za rok szkolny 1894. Kraków: 1894, s. 52, 53.
  5. ↑ Historia. 1lo.bochnia.pl. [dostęp 2014-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (18 października 2014)].
  6. ↑ Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887-1907), Londyn 1964, s. 571.
  7. ↑ Dziennik Obwieszczeń Naczelnego Komitetu Narodowego. Sekcya Zachodnia, Kraków 24 sierpnia 1914 roku, rok I, nr 1, s. 3.
  8. ↑ Eugeniusz Romer, Pamiętnik Paryski 1918–1919. przypisy Andrzej Garlicki, Ryszard Świętek, t. I Wrocław 2010, s. 25.
  9. ↑ 12. Ogłoszenie. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”. Nr 2, s. 22, 30 stycznia 1937. 
  10. ↑ Karolina Grodziska: Opis trasy zwiedzania cmentarza Rakowickiego. W: Cmentarz Rakowicki w Krakowie. Warszawa: Obywatelski Komitet Ratowania Krakowa, Agencja Omnipress, 1988, s. 112-113. ISBN 83-85028-40-4.
  11. ↑ M. Sobczak, Narodowa Demokracja wobec kwestii żydowskiej na ziemiach polskich przed I wojną światową, Wrocław 2007, s. 112.
  12. ↑ Posagowa cukiernica Ewy z Kramsztyków Bujakowej, www.polin.pl [dostęp: 4 VII 2019]
  13. ↑ Jerzy Reuter Alpiniści
  14. ↑ Joanna Pisulińska, Doktoraty historyczne na Uniwersytecie Jana Kazimierza 1918–1939 [w:] Wielokulturowe środowisko historyczne Lwowa w XIX i XX w., t. 1, red. Jerzy Maternicki, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego 2004, s. 233-249
  15. ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 15.
  16. ↑ Prof. Fr. Bujak i prof. K. Bartel laureatami nagrody naukowej miasta Lwowa. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 73 z 31 marca 1938. 

Linki zewnętrzne

Pierwszy rząd Władysława Grabskiego (1920)
W dniu zaprzysiężenia
Późniejsi członkowie rządu

Ministrowie rolnictwa II RP
Ministrowie rolnictwa i dóbr państwowych[A]
Ministrowie rolnictwa[B]
Ministrowie reform rolnych[C]
Ministrowie rolnictwa i reform rolnych[D]

Godło Polski

  1. ↑ od 17 listopada 1918 do 25 kwietnia 1927
  2. ↑ od 25 kwietnia 1927 do 1 lipca 1932
  3. ↑ od 24 lipca 1923 do 1 lipca 1932
  4. ↑ od 1 lipca 1932 do 30 września 1939
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Franciszek_Bujak_(historyk)&oldid=70857437”