Mangup

Mangup (ukr. Мангуп, krm. Mangup, ros. Мангуп) – średniowieczne miasto-twierdza w zachodniej części Krymu na Ukrainie w pobliżu Bakczysaraju.

Było największym skalnym miastem Krymu, zajmowało 90 ha powierzchni. Zbudowano je na płaskowyżu, z trzech stron ograniczonym urwiskami o wysokości 70 m, a z czwartej strony trzema głębokimi wąwozami. Leży na wysokości 584 m n.p.m.

W początkowym okresie Mangup nazywano Doros, a w XIV - XV w. - Teodoro.

Założone pod koniec VI w. n.e. jako twierdza Cesarstwa Bizantyjskiego, na miejscu istniejących od III w. n.e. nieufortyfikowanych wsi. Wtedy też zbudowano dużą bazylikę. W latach 80. VII w. n.e. zajęte przez Chazarów, którzy stracili miasto na rzecz Bizantyjczyków w połowie IX w. Od końca X w aż do połowy XIV w. miasto mocno podupadło i nie odgrywało większej roli. W połowie XIV w. stało się stolicą państewka Teodoro i zaczyna się jego bujny rozwój, przejawiający się m.in. powstaniem dużej ilości budowli reprezentacyjnych i wojskowych. Po zdobyciu i złupieniu miasta pod koniec XIV w. przez wojska Timura miasto zostaje szybko odbudowane w latach 20. XV w., powstaje wtedy drugi mur obronny, a cytadela, bazylika, pałac władców Teodoro zostają odnowione i powiększone. Zdobyte przez Turków w 1475 i przekształcone w turecką twierdzę, stopniowo podupada. Pod koniec XVI wieku Mangup opuszczają prawosławni chrześcijanie i pozostaje tylko turecka załoga i duża społeczność Karaimów. W 1792 miasto zostaje opuszczone przez Karaimów, w związku z likwidacją garnizonu tureckiego i od tej pory pozostaje w ruinie.

Głównymi zabytkami Mangupu są:

mur obronny z VI w. n.e., wielokrotnie przebudowywany i rozbudowywany
ruiny największej w górskim Krymie bazyliki chrześcijańskiej, zbudowanej w VI w. n.e., istniejącej do XVI w.
ruiny pałacu władców państwa Teodoro z XV w. n.e.
ruiny cytadeli zbudowanej w XIV-XV w.
klasztor skalny z XV w.
cmentarz karaimski z XV - XVIII w.

Bibliografia

Mogariczew J. M. 2005 – Pieszczernyje goroda w Krymu. Wyd. Sonat, Symferopol.