Tekst źródłowy strony Przesilenie zimowe

[[Plik:Earth-lighting-winter-solstice PL.png|thumb|upright=1.5|Oświetlenie [[Ziemia|Ziemi]] przez [[Słońce]] w dniu przesilenia zimowego na półkuli północnej (przesilenie grudniowe)]]
'''Przesilenie zimowe na półkuli północnej''' – [[przesilenie]] grudniowe, moment, w którym [[Słońce]] [[Górowanie Słońca|góruje]] w [[Zenit (astronomia)|zenicie]] w możliwie najdalej na południe wysuniętej [[Szerokość geograficzna|szerokości geograficznej]] [[Półkula południowa|półkuli południowej]] – [[zwrotnik Koziorożca|zwrotniku Koziorożca]]. Z powodu długości [[Rok zwrotnikowy|roku słonecznego]] (około 365 dni, 5 godzin i 49 minut) i stosowania lat przestępnych przesilenie zimowe na półkuli północnej przypada [[21 grudnia|21]] albo [[22 grudnia]]. Na [[półkula południowa|półkuli południowej]] przesilenie zimowe ma miejsce w momencie, gdy na półkuli północnej występuje [[przesilenie letnie]], czyli [[20 czerwca|20]]–[[21 czerwca]].

Dzień, w którym występuje przesilenie zimowe, jest najkrótszym dniem w roku na danej półkuli. Na drugiej półkuli jest to natomiast dzień najdłuższy.

Przesilenie zimowe w większości kultur półkuli północnej było okazją do świętowania „odradzania się Słońca”. W [[Starożytny Rzym|starożytnym Rzymie]] obchodzono [[Saturnalia]], w [[Iran|Persji]] [[Noc Yalda]] – narodziny [[Mitra (mitologia)|Mitry]] (bóstwa Słońca), wśród ludów germańskich – [[Jul]], u Słowian – [[Święto Godowe]]. Na początku naszej ery przesilenie wypadało [[25 grudnia]] według [[Kalendarz juliański|kalendarza juliańskiego]]. Istnieje przekonanie, że stąd pochodzi data święta [[Boże Narodzenie|Bożego Narodzenia]], które wyparło tradycyjne wierzenia.

Maksymalny [[Promieniowanie słoneczne#Położenie Słońca na sferze niebieskiej|kąt padania promieni słonecznych]] <math>\alpha</math> na danej szerokości geograficznej <math>\varphi</math> w dniu przesilenia zimowego można obliczyć według wzoru:
<math>\alpha = 90^\circ - \varphi - \psi,</math> gdzie <math>\psi</math> jest szerokością geograficzną [[zwrotnik]]ów.

Przykładowo, maksymalny kąt padania promieni słonecznych w dniu przesilenia zimowego w centrum [[Warszawa|Warszawy]], czyli na ok. 52°13′ szerokości geograficznej północnej, wynosi 14°20′.

{{Przesilenia}}

== Zobacz też ==
{{wikisłownik|przesilenie zimowe}}
* [[przesilenie letnie]]
* [[równonoc wiosenna]]
* [[równonoc jesienna]]

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Zdarzenia astronomiczne]]