Tugela (rzeka): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m robot dodaje: be-x-old:Тугела (рака) |
|||
(Nie pokazano 20 wersji utworzonych przez 13 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Rzeka infobox |
|||
⚫ | |||
| nazwa = Tugela |
|||
⚫ | |||
| zdjęcie = |
|||
'''Tugela''' - rzeka w [[Afryka|Afryce]] południowo-wschodniej, wypływająca z [[Góry Smocze|Gór Smoczych]]. Uchodzi do [[Ocean Indyjski|Oceanu Indyjskiego]], przepływa przez prowincję [[KwaZulu-Natal]] ([[Republika Południowej Afryki]]). W biegu rzeki znajduje się najwyższy wodospad Afryki, [[Tugela (wodospad)|Tugela]] (948 m wysokości). |
|||
| opis zdjęcia = |
|||
| kontynent = Afryka |
|||
| państwo = Republika Południowej Afryki |
|||
| lokalizacja = |
|||
| rodzaj cieku = rzeka |
|||
| długość = 520 |
|||
| spadek = |
|||
| powierzchnia zlewni = 29.100 |
|||
| średni przepływ = |
|||
| miejsce przepływu = |
|||
| źródło: miejsce = [[Góry Smocze]],<br />[[Mont-aux-Sources]] |
|||
| źródło: wysokość = ok. 3050 [[m n.p.m.]] |
|||
| źródło: współrzędne = |
|||
| ujście: recypient = [[Ocean Indyjski]] |
|||
| ujście: miejsce = |
|||
| ujście: wysokość = 0 m n.p.m. |
|||
| ujście: współrzędne = |
|||
| mapa = |
|||
| opis mapy = |
|||
| szlak = |
|||
| commons = |
|||
}} |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
'''Tugela''' – rzeka w [[Afryka|Afryce]] południowo-wschodniej, wypływająca z [[Góry Smocze|Gór Smoczych]]. [[Źródło|Źródła]] na wysokości ok. 3050 m [[n.p.m.]] na płaskowyżu [[Mont-aux-Sources]]. Przepływa przez prowincję [[KwaZulu-Natal]] ([[Południowa Afryka]]), będąc jej największą rzeką. W górnym biegu rzeki znajduje się najwyższy wodospad Afryki i drugi co do wielkości wodospad świata, [[Tugela (wodospad)|Tugela]] (948 m wysokości). W tym miejscu rzeka opuszcza [[Amfiteatr (Góry Smocze)|Amfiteatr]] i Góry Smocze. Płynie na wschód przez Bergville i Colenso. Uchodzi do [[Ocean Indyjski|Oceanu Indyjskiego]] na północ od [[Durban]]u<ref name=dwaf>{{Cytuj | url=http://www.dwaf.gov.za/Documents/Other/CMA/Thukela/ThukelaAppendixA2.pdf | tytuł=Proposal to Establish the Thukela Catchment Management Agency: Appendix A: Situational Assessment, April 2001: Part 2<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=dwaf.gov.za | archiwum=https://web.archive.org/web/20071019215205/http://www.dwaf.gov.za/Documents/Other/CMA/Thukela/ThukelaAppendixA2.pdf | zarchiwizowano=2007-10-19 | data dostępu=2024-04-26}}</ref>. |
|||
Długość rzeki wynosi 520 km, zlewisko ma powierzchnię 29.100 km² |
Długość rzeki wynosi 520 km, zlewisko ma powierzchnię 29.100 km² |
||
== Dopływy == |
|||
⚫ | |||
Tugela ma wiele dopływów, wypływających z Gór Smoczych. Największym jest Mzinyathi (ang. ''Buffalo River''). Poza tym są to: Mała Tugela (''Little Tugela River''), Klip (''Klip River''), Mooi (''Mooi River''), Krwawa Rzeka (''Blood River''), Niedzielna Rzeka (''Sundays River''), Ingagani (''Ingagani River'') i Rzeka Buszmenów (''Bushman River''<ref name=dwaf/>. |
|||
⚫ | |||
== Historia == |
|||
[[af:Tugelarivier]] |
|||
Pierwszym Europejczykiem, który odwiedził ujście Tugeli był [[Vasco da Gama]] w dniu 28 grudnia 1497 r. Jeden z [[Przylądek|przylądków]] w jego pobliżu nazwał ''Ponta da Pescaria'', z powodu obfitości ryb. Portugalscy rozbitkowie ze statku ''São Bento'' osiągnęli rzekę 1 czerwca 1554 r., a jeden z nich Fernão Alvares Cabral utonął w trakcie forsowania rzeki<ref>De Kock, Willem Johannes (1957) (in Afrikaans). Portugese ontdekkers om die Kaap. A.A. Balkema, Kaapstad. pp. 144, 166, 228</ref>. |
|||
[[be:Рака Тугела]] |
|||
[[be-x-old:Тугела (рака)]] |
|||
8 km w górę rzeki od jej ujścia, w pobliżu mostu John Rossa (John Ross bridge) znajduje się miejsce historycznej wioski [[Zulusi|Zulusów]] ''Ndondakusuka''. W 1838 r. Robert Biggar i John Cane zginęli tu w [[Bitwa nad Tugelą|bitwie nad Tugelą]]. W 1856 r. miała miejsce [[bitwa pod Ndondakusuka]], w której [[Cetshwayo]] syn [[Mpande]] pokonał swego brata [[Mbuyazi|Mbuyaza]]. |
|||
[[bg:Тугела]] |
|||
[[cs:Tugela]] |
|||
Około 10 km w górę rzeki od ujścia znajdują się dwa [[fort]]y ''Fort Pearson'' i ''Fort Tenedos'', zbudowane przez Brytyjczyków w 1879 r., w czasie [[wojna brytyjsko-zuluska|wojny brytyjsko-zuluskiej]] dla ochrony brodów. W pobliżu ''Fort Pearson'' rośnie [[Figowiec|drzewo figowe]], zwane ''Ultimatum Tree'', pod którym 11 grudnia 1878 r. Brytyjczycy przekazali wodzom Cetshwaya ultimatum dające pretekst do rozpoczęcia wojny<ref>Colenso, pp. 261–262. Also: Ian Knight, Zulu War, Osprey, 2004, p. 11, „... an ultimatum with which, Frere knew, they could not possibly comply.”</ref>. |
|||
[[de:Tugela (Fluss)]] |
|||
[[en:Tugela River]] |
|||
15 grudnia 1899 r., w czasie [[II wojna burska|II wojny burskiej]], nad Tugelą miała miejsce [[bitwa pod Colenso]]. |
|||
[[es:Río Tugela]] |
|||
[[eu:Tugela ibaia]] |
|||
== Zobacz też == |
|||
[[fr:Tugela]] |
|||
* [[rzeki Afryki]] |
|||
[[hi:तुगेला नदी]] |
|||
[[hr:Tugela]] |
|||
== Przypisy == |
|||
[[it:Tugela]] |
|||
{{Przypisy}} |
|||
[[lt:Tugela]] |
|||
[[nl:Tugela (rivier)]] |
|||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
[[no:Tugela (elv)]] |
|||
[[ru:Тугела (река)]] |
|||
⚫ | |||
[[sr:Тугела]] |
|||
⚫ | |||
[[fi:Tugela]] |
|||
[[sv:Tugela]] |
|||
[[tr:Tugela Nehri]] |
|||
[[uk:Тугела (річка)]] |
Aktualna wersja na dzień 13:08, 16 lip 2024
Kontynent | |
---|---|
Państwo | |
Rzeka | |
Długość | 520 km |
Powierzchnia zlewni |
29.100 km² |
Źródło | |
Miejsce | Góry Smocze, Mont-aux-Sources |
Wysokość |
ok. 3050 m n.p.m. |
Współrzędne | |
Ujście | |
Recypient | Ocean Indyjski |
Wysokość |
0 m n.p.m. |
Współrzędne | |
Położenie na mapie Południowej Afryki |
Tugela – rzeka w Afryce południowo-wschodniej, wypływająca z Gór Smoczych. Źródła na wysokości ok. 3050 m n.p.m. na płaskowyżu Mont-aux-Sources. Przepływa przez prowincję KwaZulu-Natal (Południowa Afryka), będąc jej największą rzeką. W górnym biegu rzeki znajduje się najwyższy wodospad Afryki i drugi co do wielkości wodospad świata, Tugela (948 m wysokości). W tym miejscu rzeka opuszcza Amfiteatr i Góry Smocze. Płynie na wschód przez Bergville i Colenso. Uchodzi do Oceanu Indyjskiego na północ od Durbanu[1].
Długość rzeki wynosi 520 km, zlewisko ma powierzchnię 29.100 km²
Dopływy
[edytuj | edytuj kod]Tugela ma wiele dopływów, wypływających z Gór Smoczych. Największym jest Mzinyathi (ang. Buffalo River). Poza tym są to: Mała Tugela (Little Tugela River), Klip (Klip River), Mooi (Mooi River), Krwawa Rzeka (Blood River), Niedzielna Rzeka (Sundays River), Ingagani (Ingagani River) i Rzeka Buszmenów (Bushman River[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwszym Europejczykiem, który odwiedził ujście Tugeli był Vasco da Gama w dniu 28 grudnia 1497 r. Jeden z przylądków w jego pobliżu nazwał Ponta da Pescaria, z powodu obfitości ryb. Portugalscy rozbitkowie ze statku São Bento osiągnęli rzekę 1 czerwca 1554 r., a jeden z nich Fernão Alvares Cabral utonął w trakcie forsowania rzeki[2].
8 km w górę rzeki od jej ujścia, w pobliżu mostu John Rossa (John Ross bridge) znajduje się miejsce historycznej wioski Zulusów Ndondakusuka. W 1838 r. Robert Biggar i John Cane zginęli tu w bitwie nad Tugelą. W 1856 r. miała miejsce bitwa pod Ndondakusuka, w której Cetshwayo syn Mpande pokonał swego brata Mbuyaza.
Około 10 km w górę rzeki od ujścia znajdują się dwa forty Fort Pearson i Fort Tenedos, zbudowane przez Brytyjczyków w 1879 r., w czasie wojny brytyjsko-zuluskiej dla ochrony brodów. W pobliżu Fort Pearson rośnie drzewo figowe, zwane Ultimatum Tree, pod którym 11 grudnia 1878 r. Brytyjczycy przekazali wodzom Cetshwaya ultimatum dające pretekst do rozpoczęcia wojny[3].
15 grudnia 1899 r., w czasie II wojny burskiej, nad Tugelą miała miejsce bitwa pod Colenso.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Proposal to Establish the Thukela Catchment Management Agency: Appendix A: Situational Assessment, April 2001: Part 2 [online], dwaf.gov.za [dostęp 2024-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2007-10-19] .
- ↑ De Kock, Willem Johannes (1957) (in Afrikaans). Portugese ontdekkers om die Kaap. A.A. Balkema, Kaapstad. pp. 144, 166, 228
- ↑ Colenso, pp. 261–262. Also: Ian Knight, Zulu War, Osprey, 2004, p. 11, „... an ultimatum with which, Frere knew, they could not possibly comply.”