Tugela (rzeka)

{{{nazwa}}}

[[Plik:{{{zdjęcie}}}|240x240px|alt=Ilustracja|{{{opis zdjęcia}}}]] {{{opis zdjęcia}}}
Kontynent	Afryka
Państwo	Południowa Afryka
Lokalizacja	{{{lokalizacja}}}
{{{rodzaj cieku}}}
Długość	520 km
Spadek	{{{spadek}}}
Powierzchnia zlewni	{{{powierzchnia zlewni}}} km²
Średni przepływ	{{{średni przepływ}}} m³/s {{{miejsce przepływu}}}
Źródło
Miejsce	{{{źródło: miejsce}}}
Wysokość	{{{źródło: wysokość}}}
Współrzędne	Nieprawidłowe parametry: {{{{źródło: współrzędne}}}|type:landmark}
Ujście
Recypient	Ocean Indyjski
Miejsce	{{{ujście: miejsce}}}
Wysokość	{{{ujście: wysokość}}}
Współrzędne	Nieprawidłowe parametry: {{{{ujście: współrzędne}}}|type:landmark}
Mapa
[[Plik:{{{mapa}}}|240x240px|alt=Mapa rzeki|]] {{{opis mapy}}}
Szlak {{{szlak}}}
Położenie na mapie Afryki Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{źródło: współrzędne}}}} Nieprawidłowe parametry: {{{{ujście: współrzędne}}}}

{{Rzeka infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | źródło: miejsce = | ujście: miejsce = | średni przepływ = | lokalizacja = | commons = | opis zdjęcia = | źródło: współrzędne = | nazwa = | ujście: wysokość = | ujście: recypient = | opis mapy = | szlak = | źródło: wysokość = | powierzchnia zlewni = | miejsce przepływu = | spadek = | mapa = | ujście: współrzędne = | zdjęcie = Nieznane pola: "państwa", "rzeki_kontynent", "przepływ_gdzie", "opis_zdjęcia", "średni_przepływ", "dopływy", "rzeka_grafika", "źródło_gdzie", "uchodzi_wysokość", "pow_dorzecza", "źródło_wysokość", "nazwa_rzeki", "uchodzi_do" oraz "uchodzi_gdzie".

Rzeka Tugela na mapie prowincji Natal

Rzeka Tugela, w tle wzgórze Amfiteatr w Górach Smoczych

Tugela - rzeka w Afryce południowo-wschodniej, wypływająca z Gór Smoczych. Źródła na wysokości ok. 3050 m n.p.m. na płaskowyżu Mont-aux-Sources. Przepływa przez prowincję KwaZulu-Natal (Republika Południowej Afryki), będąc jej największą rzeką. W górnym biegu rzeki znajduje się najwyższy wodospad Afryki i drugi co do wielkości wodospad świata, Tugela (948 m wysokości). W tym miejscu rzeka opuszcza Amfiteatr i Góry Smocze. Płynie na wschód przez Bergville i Colenso. Uchodzi do Oceanu Indyjskiego na północ od Durbanu.

Długość rzeki wynosi 520 km, zlewisko ma powierzchnię 29.100 km²

Dopływy

Tugela ma wiele dopływów, wypływających z Gór Smoczych. Największym jest Mzinyathi (ang. Buffalo River). Poza tym są to: Mała Tugela (Little Tugela River), Klip (Klip River), Mooi (Mooi River), Krwawa Rzeka (Blood River), Niedzielna Rzeka (Sundays River), Ingagani (Ingagani River) i Rzeka Buszmenów (Bushman River.

Historia

Pierwszym Europejczykiem, który odwiedził ujście Tugeli był Vasco da Gama w dniu 28 grudnia 1497 r. Jeden z przylądków w jego pobliżu nazwał Ponta da Pescaria, z powodu obfitości ryb. Portugalscy rozbitkowie ze statku São Bento osiągnęli rzekę 1 czerwca 1554 r., a jeden z nich Fernão Alvares Cabral utonął w trakcie forsowania rzeki.

8 km w górę rzeki od jej ujścia, w pobliżu mostu John Rossa (John Ross bridge) znajduje się miejsce historycznej wioski Zulusów Ndondakusuka. W 1838 r. Robert Biggar i John Cane zginęli tu w bitwie nad Tugelą. W 1856 r. miała miejsce bitwa pod Ndondakusuka, w której Cetshwayo syn Mpande pokonał swego brata Mbuyaza.

Około 10 km w górę rzeki od ujścia znajdują się dwa forty Fort Pearson i Fort Tenedos, zbudowane przez Brytyjczyków w 1879 r., w czasie wojny brytyjsko-zuluskiej dla ochrony brodów. W pobliżu Fort Pearson rośnie drzewo figowe, zwane Ultimatum Tree, pod którym 11 grudnia 1878 r. Brytyjczycy przekazali wodzom Cetshwaya ultimatum dające pretekst do rozpoczęcia wojny.

15 grudnia 1899 r., w czasie II wojny burskiej, nad Tugelą miała miejsce bitwa pod Colenso.