3 Pułk Strzelców Pieszych
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
płk hrabia Antoni Giełgud |
| Ostatni |
płk Jan Suchodolski |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość |
4 Dywizja Piechoty – I 1831 |
Pułk 3 Strzelców Pieszych – oddział piechoty Wojska Polskiego Królestwa Kongresowego.
Formowanie i zmiany organizacyjne
[edytuj | edytuj kod]
Pułk sformowany został w 1815, w składzie 3 Brygady 1 Dywizji Piechoty[1]. Pułk w okresie pokojowym składał się ze sztabu i dwóch batalionów po cztery kompanie, oraz związanych z batalionami dwoma kompaniami rezerwowymi[a]. Stan kompanii wynosił 4-6 oficerów, 14-16 podoficerów i 184 szeregowych[b], stan batalionu 830 żołnierzy. Stan pułku: 5 oficerów starszych, 54-55 oficerów młodszych, 160 podoficerów, 72 muzyków, 1664-1676 szeregowych oraz 5 oficerów i 71-82 podoficerów i szeregowych niefrontowych[c]. W sumie w pułku służyło około 20050 żołnierzy. W czasie wojny przewidywano rozwinięcie pułku do czterech batalionów po 8 kompanii każdy. W każdym batalionie etatu wojennego tworzono na bazie jednej z nowo powstałych kompanii kompanię wyborczą[2].
Stacjonował w Płocku, a jego kompanie karabinierskie w Warszawie, w koszarach Ordynackich[3]. Po wybuchu powstania listopadowego zreorganizowano piechotę. Pułk wszedł w skład nowo sformowanej 4 Dywizji Piechoty[4]. 26 kwietnia 1931 przeprowadzono kolejną reorganizacje piechoty armii głównej dzieląc ją na pięć dywizji. Pułk znalazł się w 2 Brygadzie 4 Dywizji Piechoty[5].
Żołnierze pułku
[edytuj | edytuj kod]- płk hrabia Antoni Giełgud (1815–1818)
- ppłk Wojciech Łaszewski (1818-1820)
- ppłk/płk Wacław Sierakowski (1818–1825 z przerwą w latach 1819 i 1820)
- płk Julian Bieliński (1825-1830)
- ppłk Walenty Śmigielski (od 18 marca 1830, awansowany na płk 25 maja)
- płk Jan Suchodolski (od 22 września 1830)
- kpt. Ignacy Czernik
- ppor. Józef Czerski
- mjr Kazimierz Lux
Walki pułku
[edytuj | edytuj kod]Pułk brał udział w walkach w czasie powstania listopadowego.
Bitwy i potyczki[6]:
- Warszawa (29 listopada 1830)
- Wawer (19 lutego 1831)
- Grochów (25 lutego)
- Rożan (22 kwietnia)
- Jakubów (29 kwietnia)
- Jędrzejów (13 maja)
- Ostrołęka (18 maja)
- Karczma Wesoła nad Muchawką (24 maja)
- Wilno (16 i 17 czerwca)
- Łysobyki (19 czerwca)
- Poniewież (5 lipca)
- Szawle (8 lipca)
- Mieszkucie (10 lipca)
- Malaty (16 lipca)
- Zdzięcioł (24 lipca)
- Utrata (16 sierpnia)
- Warszawa (6 i 7 września)
W 1831 roku, w czasie wojny z Rosją, żołnierze pułku otrzymali 11 złotych i 20 srebrnych krzyży Orderu Virtuti Militari [6].
Mundur
[edytuj | edytuj kod]Żołnierze pułku nosili granatowe kurtki mundurowe z żółtymi wyłogami[d], kołnierzem i łapkami rękawów, z białymi guzikami[7]. Na guzikach umieszczano numery pułku.
Kołnierz, wyłogi na piersiach i rękawach i polach granatowe z wypustką żółtą przy kurtce paradnej. Naramiennik granatowy z żółtą wypustką, numer 1 dywizji żółty[7]. Lejbiki granatowe z żółtą wypustką na kołnierzu i rękawach. Spodnie, sukienne granatowe z wypustką żółtą. Kołnierz od płaszcza granatowy z wypustką żółtą. Wszystkie pasy[e] były czarno lakierowane. Na głowie furażerka granatowa z trzema żółtymi wypustkami. Frak mundurowy oficerów z wyłogami granatowymi jak u żołnierzy. Kołnierz z żółtą wypustką i rękawy granatowe. Codzienne szare spodnie z granatowymi lampasami i żółtą wypustką pośrodku. Galony srebrne z żółtą wypustką[7].
Chorągiew
[edytuj | edytuj kod]Na tle granatowego krzyża kawalerskiego w czerwonym polu, w otoku z wieńca laurowego umieszczony był biały orzeł ze szponami dziobem i koroną złoconą[7].
Pola między ramionami – żółte[7], a w rogach płata inicjały królewskie z koroną, otoczone wieńcami laurowymi. Chorągiew poświęcono 17 czerwca 1827 roku w obozie powązkowskim[7]
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kompanie rezerwowe liczyły po około 100 żołnierzy i znajdowały się w zakładzie pułkowym → Wimmer 1978 ↓, s. 459
- ↑ Pierwsza kompania batalionu była kompanią karabinierską, pozostałe fizylierskie → Korzon, Gembarzewski i Rogowa 1923 ↓, s. 376-377
- ↑ Byli to głównie rzemieślnicy i kanceliści→ Wimmer 1978 ↓, s. 459
- ↑ Pierwotnie planowano pąsowe
- ↑ Lederwerki
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 460.
- ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 459.
- ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 459-461.
- ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 490.
- ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 491.
- ↑ a b c Gembarzewski 1925 ↓, s. 75.
- ↑ a b c d e f Gembarzewski 2003 ↓, s. 96.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Bronisław Gembarzewski: Wojsko Polskie - Królestwo Polskie 1815-1830. Poznań: Wydaw. Kurpisz, 2003. ISBN 83-88841-48-3.
- Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
- Bronisław Gembarzewski: Żołnierz polski. Ubiór, uzbrojenie i oporządzenie. Tom IV. Od 1815 do 1831 roku. Warszawa: 1966.
- Tadeusz Korzon, Bronisław Gembarzewski, Jadwiga Rogowa: Dzieje wojen i wojskowości w Polsce. T.3. Lwów, Warszawa, Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1923.
- Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
- Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: 1978.
| Wojska |
| ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bitwy |
|
