Albert (książę Wielkiej Brytanii i Irlandii)

Albert^[1]
	Książę małżonek
Okres	od 6 lutego 1840; do 14 grudnia 1861
Poprzednik	Adelajda Sachsen-Meiningen
Następca	Aleksandra Duńska
	Dane biograficzne
Dynastia	sasko-koburska
Data i miejsce urodzenia	26 sierpnia 1819 ; Coburg, Bawaria
Data i miejsce śmierci	14 grudnia 1861 ; Zamek Windsor, Windsor, Wielka Brytania
Ojciec	Ernest I z Saksonii-Coburga-Gothy
Matka	Ludwika z Saksonii-Gothy-Altenburga (1800–1831)
Żona	Wiktoria Hanowerska
Dzieci	Wiktoria,; Edward VII; Alicja Koburg; Alfred z Saksonii-Coburga-Gothy; Helena Koburg; Ludwika Koburg, księżna Argyll; Artur, książę Connaught i Strathearn; Leopold, książę Albany; Beatrycze Koburg
	Odznaczenia
	Cytaty w Wikicytatach

Albert, właśc. niem.: Franz August Carl Albert Emmanuel von Sachsen-Coburg und Gotha (ur. 26 sierpnia 1819 w Coburgu, zm. 14 grudnia 1861 w Windsorze, Berkshire, Wielka Brytania) – drugi syn Ernesta I, księcia Saksonii-Coburg-Gotha i jego pierwszej żony – Ludwiki z Saksonii-Gotha-Altenburg. Książę małżonek Wielkiej Brytanii, jako mąż swojej kuzynki, królowej brytyjskiej, Wiktorii. Miał jednego brata Ernesta.

Małżeństwo i rodzina

Albert poznał Wiktorię (1819–1901) – wówczas jeszcze księżniczkę, w roku 1835. Nie wzbudził on jej zainteresowania ze względu na swój wygląd – był kluskowatym, niezgrabnym, wręcz sennym szesnastolatkiem. Dopiero cztery lata później ponownie pojawił się przed obliczem Wiktorii, tym razem jako opalony mężczyzna o szerokich ramionach. 10 lutego 1840 ożenił się z Wiktorią – wówczas już królową. Małżeństwo, mimo że zaplanowane, było szczęśliwe – Albert kochał Wiktorię, ona zaś nie widziała poza nim świata. Para doczekała się dziewięciorga dzieci:

Królowa Wiktoria i książę Albert z rodziną w 1846 roku, obraz namalowany przez Franza Xavera Winterhaltera

Wiktoria (1840–1901), cesarzowa Niemiec przez 99 dni;
Edward (1841–1910), król Wielkiej Brytanii w latach 1901–1910;
Alicja (1843–1878), wielka księżna Hesji, matka cesarzowej Aleksandry Fiodorowny;
Alfred (1844–1900), książę Edynburga, ojciec Marii – królowej Rumunii, i Wiktorii Melity – wielkiej księżnej Hesji, wielkiej księżnej Rosji;
Helena (1846–1923)
Ludwika (1848–1939)
Artur (1850–1942), książę Connaught i Strathearn;
Leopold (1853–1883), książę Albany;
Beatrycze (1857–1944).

Albert był surowym i wymagającym ojcem, dlatego też nieodpowiedni styl życia (liczne romanse i alkoholizm) jego najstarszego syna „Bertiego” przyprawiały go o ostre bóle głowy, a w efekcie – osłabiały jego zdrowie i obniżały odporność.
Królowa Wiktoria i książę Albert mieli czterdzieścioro dwoje wnucząt. Najsłynniejsi to król Wielkiej Brytanii Jerzy V, ostatni niemiecki cesarz i król Prus Wilhelm II Hohenzollern oraz Karol Edward książę Saksonii-Coburg-Gotha.
Ich potomkowie zasiadali na tronach Grecji, Jugosławii, Rosji, Rumunii i Niemiec, a obecnie panują w Wielkiej Brytanii, Szwecji, Norwegii, Belgii, Danii i Hiszpanii.

Polityka

Alberta początkowo traktowano z dystansem i nieufnością, ze względu na jego pochodzenie (był Niemcem). Dopiero jego aktywne zaangażowanie w politykę podczas nieobecności królowej przysporzyło mu popularności. Wytrwale zajmował się trudnymi sprawami państwowymi. Był przeciwny agresywnej polityce zagranicznej Wielkiej Brytanii, dlatego też starał się załagodzić stosunki, szczególnie z Niemcami (na własnej skórze odczuł niechęć Brytyjczyków). Już kilka lat później nikt nie wyobrażał sobie panowania Wiktorii bez Alberta. Najznamienitsi politycy i profesorowie zasięgali u niego rady.

Choroba i śmierć

Ostatnie lata życia Alberta to ciąg wiecznych zmartwień i trosk – książę miał delikatne zdrowie. W listopadzie 1861 zachorował (jak początkowo uznali lekarze) na grypę, ale okazało się, że był to atak duru brzusznego. Pojawiły się komplikacje i Albert zmarł 14 grudnia. Jego żona Wiktoria pozostała w żałobie po mężu przez 40 lat, aż do śmierci. Rządziła Wielką Brytanią tak, jak chciał tego jej zmarły mąż.

Tytuły i odznaczenia

Tytuły

26 sierpnia 1819 – 12 listopada 1826: Jego Książęca Wysokość Albert z Saksonii-Coburg-Saalfeld, książę Saksonii
12 listopada 1826 – 6 lutego 1840: Jego Książęca Wysokość Albert z Saksonii-Coburg-Gotha, książę Saksonii
6 lutego 1840 – 25 czerwca 1857: Jego Królewska Wysokość Albert z Saksonii-Coburg-Gotha, książę Saksonii
25 czerwca 1857 – 14 grudnia 1861: Jego Królewska Wysokość Książę Małżonek

Odznaczenia

KG: Order Podwiązki^[2]
KT: Order Ostu^[2]
KP: Order św. Patryka^[2]
GCB: Order Łaźni^[2]
CSI: Order Gwiazdy Indii (1861)^[2]
GCMG: Order św. Michała i św. Jerzego^[2]
Order Gwelfów (Hanower)^[3]
Order Leopolda (1839, Belgia)^[4]
Order Annuncjaty (1842, Sardynia)^[5]^[6]
Order Złotego Runa (Hiszpania, 1841)^[2]
Order Słonia (1843, Dania)^[7]
Order św. Stefana (1843, Austro-Węgry)^[8]
Order Serafinów (1852, Szwecja)^[2]
BDO: Wstęga Dwóch Orderów (1857, Portugalia)^[9]
- Order św. Jakuba od Miecza^[9]
- Order św. Benedykta z Avis^[9]
BTO: Wstęga Trzech Orderów (1858, Portugalia)^[9]

Zobacz też

Albert Memorial

Przypisy

↑ Albert, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2019-03-11] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Robert P. Dod: The Peerage, Baronetage, and Knightage of Great Britain and Ireland. 1840, s. 75.
↑ Albert, Prince Consort. Biography, thefamouspeople.com.
↑ H. Tarlier: Almanach royal officiel, publié, exécution d’un arrête du roi. Bruksela: 1854, s. 37. (fr.).
↑ Nadany w przez Karola Alberta króla Sardynii.
↑ Federico Bona: I Cavalieri dell’Ordine Supremo del Collare o della Santissima Annunziata. [w:] Blasonario subalpino [on-line]. (wł.).
↑ Jørgen Pedersen: Riddere af Elefantordenen 1559-2009. Kopenhaga: 2009, s. 470.
↑ A Szent István Rend tagjai. tornai.com. [dostęp 2018-08-12]. (węg.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Jose Vincente de Bragança: Agraciamentos Portugueses aos Príncipes da Casa Saxe-Coburgo-Gota. s. 12. [dostęp 2015-08-22]. (port.).

Bibliografia

Hermione Hobhouse: Prince Albert: His Life and Work. London: Hamish Hamilton, 1983. ISBN 0-241-11142-0.

[1] Albert, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2019-03-11] .

[rpd-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Robert P. Dod: The Peerage, Baronetage, and Knightage of Great Britain and Ireland. 1840, s. 75.

[3] Albert, Prince Consort. Biography, thefamouspeople.com.

[4] H. Tarlier: Almanach royal officiel, publié, exécution d’un arrête du roi. Bruksela: 1854, s. 37. (fr.).

[5] Nadany w przez Karola Alberta króla Sardynii.

[order8-6] Federico Bona: I Cavalieri dell’Ordine Supremo del Collare o della Santissima Annunziata. [w:] Blasonario subalpino [on-line]. (wł.).

[7] Jørgen Pedersen: Riddere af Elefantordenen 1559-2009. Kopenhaga: 2009, s. 470.

[8] A Szent István Rend tagjai. tornai.com. [dostęp 2018-08-12]. (węg.).

[jb-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Jose Vincente de Bragança: Agraciamentos Portugueses aos Príncipes da Casa Saxe-Coburgo-Gota. s. 12. [dostęp 2015-08-22]. (port.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]