Aleksander Łaguna
| |
 major pilot
| |
| Data i miejsce urodzenia |
19 września 1894 |
|---|---|
| Data śmierci |
8 października 1934 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
3 eskadra wywiadowcza |
| Stanowiska |
zastępca dowódcy eskadry |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
  
| |
Aleksander Łaguna (ur. 19 września 1894 w Częstochowie, zm. 8 października 1934) – major pilot Wojska Polskiego kawaler Virtuti Militari.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Syn Henryka Piotra i Wiktorii Antoniny z Wilamowskich. W 1913 r. w Warszawie ukończył handlową szkołę średnią i rozpoczął studia w Instytucie Handlowym w Moskwie. Po rozpoczęciu I wojny światowej w 1915 r. został powołany do służby w armii Imperium Rosyjskiego i otrzymał przydział do wojsk balonowych. Został przydzielony do 2. polowej kompanii aeronautycznej, 14 października 1916 r. otrzymał przydział do szkoły inżynieryjnej w Petersburgu. Po jej ukończeniu służył w 2. Korpusowym Oddziale Aeronautycznym. 6 maja 1917 r. został skierowany do Jass na kurs balonowy oraz obserwatorów lotniczych. W grudniu 1917 r. został skierowany do szkoły obserwatorów w Odessie, gdzie pełnił funkcję instruktora. Udało mu się nawiązać kontakt z I Korpusem Polskim w Rosji i powrócić do Polski[1].
Wziął udział w zajęciu lotniska na Mokotowie[2]. 24 listopada 1918 r. został żołnierzem Wojska Polskiego. Przeszkolenie lotnicze i został przydzielony do służby w 3 eskadry wywiadowczej. 24 stycznia 1919 r. wyruszył na front wojny polsko-ukraińskiej[3]. Eskadra walczyła w składzie Wołyńskiej Grupy Operacyjnej. 15 lutego, w załodze z Tadeuszem Praussem, w samolocie Albatros C.I wykonał rozpoznanie ruchu kolejowego i drogowego na trasie Włodawa - Kobryń - Kowel - Chełm[4]. Pomimo trudnych warunków atmosferycznych w styczniu i lutym brał udział w lotach na rozpoznanie i bombardowanie[5].
Po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej walczył nadal w składzie 3 eskadry wywiadowczej[6]. 19 kwietnia, w załodze z Tadeuszem Praussem, przeprowadził atak na Koziatyn i zbombardował koszary wojskowe w Berdyczowie[7]. 27 kwietnia wyróżnił się podczas lotu na nawiązanie łączności z VII. Brygadą Jazdy, która wykonywała zagon na Malin[8].
Podczas jednego z lotów bojowych w rejonie Kijowa został ranny co na krótko wyłączyło go ze służby[9]. Został awansowany na zastępcę dowódcy 3 ew[10]. Wyróżnił się 23 maja 1920 r., kiedy podczas dwóch lotów rozpoznawczych wykrył koncentrację oddziałów Armii Czerwonej przygotowujące się do przeprawy przez Dniepr w rejonie Rżyszczewa. Następnego dnia, w załodze z por. Tadeuszem Praussem, wziął udział w ataku na te oddziały i uszkodził jeden z okrętów sowieckiej flotylli rzecznej[11]. 26 kwietnia jako pierwszy polski lotnik potwierdził zajęcie Żytomierza przez oddziały WP[12]. 4 i 5 maja, w załodze z ppor. pil. Józefem Krzyczkowskim, wykonał loty rozpoznawcze nad Kijowem, które potwierdziły, że Armia Czerwona nie będzie bronić miasta[13]. 17 maja wykrył zgrupowanie pociągów na stacji kolejowej w Borysławiu i skutecznie je zaatakował ogniem z karabinu maszynowego i bombami[14].
Podczas odwrotu Wojska Polskiego spod Kijowa brał udział w atakach na jednostki 1 Armii Konnej w rejonie Łucka, Dubna i Równego. 16 sierpnia, w załodze z mjr pil. Jerzy Kossowskim, przeprowadził pierwszy lot bojowy na korzyść Grupy Uderzeniowej w ramach bitwy Warszawskiej[15]. Zaatakowali sowieckie tabory w Żelechowie oraz ostrzelali maszerujące jednostki piechoty i kawalerii[16]. Za udział w kontrofensywie znad Wieprza i w bitwie nad Niemnem został przedstawiony przez dowódcę 4. Armii do odznaczenia Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari[1].
22 sierpnia 1920 r. został skierowany do Szkoły Pilotów w Bydgoszczy, od 19 sierpnia 1921 r. szkolił się w Wyższej Szkole Pilotów w Grudziądzu[1]. 21 kwietnia 1922 r. został mianowany oficerem taktycznym 1 pułku lotniczego w Warszawie, a następnie dowódcą 12 eskadry wywiadowczej. Stanowisko dowódcy eskadry zajmował do lipca 1923 r[17].
1 maja 1924 r. został mianowany szefem pilotów w Szkole Pilotów w Bydgoszczy, następnie 1 października 1925 r. został mianowany dyrektorem Dział Nauk w Oficerskiej Szkoły Lotnictwa w Grudziądzu[18]. 17 marca 1926 r. objął stanowisko szefa pilotów szkoły, z OSL odszedł 12 października 1926 r. Następnie był oficerem taktycznym w 2 pułku lotniczym[19]. 25 lipca 1927 r. objął stanowisko referenta w Departamencie Lotnictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych. 5 listopada 1928 r. został dowódcą Dywizjonu Szkolnego 3 pułku lotniczym i zajmował to stanowisko do 1930 r[20].
30 kwietnia 1931 r. został przeniesiony do rezerwy. Zmarł 8 października 1934 r., został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera C 20-5-2)[21].
Ordery i odznaczenia[22]
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 1622 (3 czerwca 1920)
- Krzyż Walecznych (trzykrotnie)
- Polowa Odznaka Obserwatora
- czechosłowacka Odznaka Pilota (1929)[23]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Zieliński, Wójcik 2005 ↓, s. 115.
- ↑ Januszewski 2019 ↓, s. 279.
- ↑ Niestrawski 2019 ↓, s. 111.
- ↑ Niestrawski 2019 ↓, s. 115.
- ↑ Niestrawski 2019 ↓, s. 116.
- ↑ Niestrawski 2021 ↓, s. 154-157.
- ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 115-116.
- ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 121.
- ↑ Romeyko 1933 ↓, s. 143.
- ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 51.
- ↑ Przegląd Lotniczy i 11-12/1932 ↓, s. 516-518.
- ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 123.
- ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 125.
- ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 132.
- ↑ Niestrawski 2021 ↓, s. 209.
- ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 242.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 123.
- ↑ Celek 2000 ↓, s. 84.
- ↑ Pawlak 2009 ↓, s. 19-20.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 198.
- ↑ Aleksander Łaguna. Niebieska eskadra - groby, cmentarze, pomniki, miejsca pamięci polskich lotników. [dostęp 2022-01-23]. (pol.).
- ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 244, 250, 260.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. Nr 19 z 12 grudnia 1929 r., s. 367.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Aleksander Łaguna. Wspomnienia działań szturmowych z powietrza przy forsowaniu rzeki przez nieprzyjaciela. „Przegląd Lotniczy”. 11-12/1932, listopad-grudzień 1932. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. OCLC 1036625413.
- Marian Romeyko (red.), Ku czci poległych lotników: księga pamiątkowa, Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku czci Poległych Lotników, 1933, OCLC 830230270 [dostęp 2022-01-23] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-03].
- Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
- Jan Celek: Skrzydlata szkoła : Dęblińska Szkoła Lotnicza w latach 1925–1939 i wojenne losy jej wychowanków. Poznań: Redakcja Czasopism Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej, 2000. ISBN 83-909008-3-1. OCLC 1051271515.
- Józef Zieliński, Waldemar Wójcik: Lotnicy Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari: 1919–1920. T. 1: Wojna polsko-bolszewicka 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2005. ISBN 83-7441-243-7. OCLC 749442378.
- Jerzy Pawlak: Absolwenci Szkoły Orląt: 1925–1939. Warszawa: Retro-Art, 2009. ISBN 83-87992-22-4. OCLC 69472829.
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. I: Początki, organizacja, personel i sprzęt. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. II: Walka i demobilizacja. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
- Stanisław Januszewski: Polacy w siłach powietrznych Wielkiej Wojny. Polscy pionierzy lotnictwa. T. 2. Wrocław: Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 2019. ISBN 978-83-64688-21-8.
- Mariusz Niestrawski: Lotnictwo w wojnie polsko-ukraińskiej 1918–1919. Przemyśl: Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej, 2019. ISBN 978-83-60680-70-4. OCLC 1140347394.
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze 1918–1920. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2021. ISBN 978-83-8229-232-9. OCLC 1272952702.
- Majorowie lotnictwa II Rzeczypospolitej
- Obserwatorzy 3 Eskadry Wywiadowczej
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (trzykrotnie)
- Odznaczeni Odznaką Obserwatora
- Oficerowie 1 Pułku Lotniczego
- Oficerowie 2 Pułku Lotniczego
- Oficerowie 3 Pułku Lotniczego
- Piloci 12 Eskadry Wywiadowczej
- Pochowani na Powązkach-Cmentarzu Wojskowym w Warszawie
- Polscy lotnicy w wojnie polsko-bolszewickiej
- Polscy lotnicy w wojnie polsko-ukraińskiej
- Polscy lotnicy wojskowi
- Urodzeni w 1894
- Zmarli w 1934