Andrew Schally
| |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
30 listopada 1926 |
| Data i miejsce śmierci |
17 października 2024 |
| profesor | |
| Specjalność: biochemia | |
| Alma Mater | |
| Uczelnia |
National Institute for Medical Research, |
| Odznaczenia | |
  
| |
| Nagrody | |
| Pracodawca |
Veterans Affairs Medical Center (Miami), |
|---|---|
| Rodzice |
Kazimierz, |
| Małżeństwo |
• Margaret Rachel White (rozwód) |
| Krewni i powinowaci |
Halina Schally-Ternynck (siostra) |
Andrew Schally, właśc. Andrzej Wiktor Schally (ur. 30 listopada 1926 w Wilnie[1], zm. 17 października 2024 w Miami Beach[2][3]) – amerykański biochemik i lekarz pochodzenia polskiego, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny za rok 1977[1].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Jest synem Kazimierza (generała Wojska Polskiego, szefa gabinetu prezydenta Mościckiego) i Marii z Łąckich. Okres II wojny światowej spędził w Rumunii, w 1945 dostał się przez Włochy i Francję do Anglii i Szkocji. Studiował chemię na University of London, następnie medycynę w londyńskim National Institute for Medical Research. W 1952 wyjechał do Kanady, gdzie uzupełniał studia na McGill University w Montrealu – w 1957 obronił doktorat i wyjechał do USA. W latach 1957–1962 pracował na uniwersytecie Baylora[4] w Waco, a od 1962 w Nowym Orleanie. Był tam kierownikiem laboratorium polipeptydów i endokrynologii w Szpitalu Weteranów oraz profesorem Tulane University. W 1962 przyjął obywatelstwo amerykańskie.
W 1975 otrzymał Nagrodę Laskera[5], a w 1977 – Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny za odkrycie zjawiska wydzielania hormonów w podwzgórzu mózgu oraz badanie ich budowy i czynności, co zapoczątkowało neuroendokrynologię. Wraz z nim wyróżniony został Roger Guillemin, a niezależnie od obu naukowców połowę nagrody za badania nad RIA otrzymała Rosalyn Sussman Yalow.
Został wyróżniony doktoratem honoris causa przez blisko 20 wyższych uczelni, m.in. Uniwersytet Jagielloński[6].
W 2021 odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej[7].
Zmarł 17 października 2024 w swoim domu, w Miami Beach[3].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Andrew V. Schally - Biographical [online], web.archive.org, 8 marca 2017 [dostęp 2024-10-20] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-08].
- ↑ Dr. Andrew Schally, Former Tulane Endocrinologist and Nobel Laureate, dies at 97 | Tulane School of Medicine [online], medicine.tulane.edu [dostęp 2024-10-20].
- ↑ a b Brian Murphy, Andrew Schally, shared for Nobel brain-hormone links, dies at 97 [online], The Washington Post, 20 października 2024 [dostęp 2024-10-21] (ang.).
- ↑ Drugi generał w rodzinie, [w:] Olgierd Budrewicz, Między Wisłą a Missisipi, Warszawa: Polonia, 1989, strona 12.
- ↑ Andrew Schally w bazie Notable Names Database (ang.)
- ↑ rootsweb – Conversation with Andrew Victor Schally (ang.) [dostęp 2011-11-11].
- ↑ M.P. z 2022 r. poz. 43
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Nobelprize.org – Andrew V. Schally Autobiography
- Andrew Schally w bazie Notable Names Database (ang.)
- rootsweb – Conversation with Andrew Victor Schally
- Prof. dr Andrew V. Schally, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2016-07-10].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]| XX wiek |
|
|---|---|
| XXI wiek |
|
- Amerykańscy biochemicy
- Amerykańscy lekarze
- Naukowcy polskiego pochodzenia
- Nobliści – fizjologia i medycyna
- Kawalerowie Legii Honorowej
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej
- Odznaczeni Orderem Krzyża Południa
- Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego
- Doktorzy honoris causa
- Ludzie urodzeni w Wilnie
- Urodzeni w 1926
- Zmarli w 2024