Arsacydzi

Arsacydzi

Kraj	Królestwo Partów, Trzecie Królestwo Armeńskie
Tytuły	królowie partyjscy, królowie Armenii
Założyciel	Arsakes
Ostatni przedstawiciel	Artabanus IV
Rok założenia	238 p.n.e.
Rok rozwiązania	226
Gałęzie	królowie partyjscy królowie Armenii

Arsacydzi – dynastia pochodzenia irańskiego, od 238 p.n.e. do 226 n.e. panująca w Iranie, a w latach 62–428 n.e. także w Armenii.

Założycielem dynastii był Arsakes (247 p.n.e.–pomiędzy 217 a 214 p.n.e.), król koczowniczych Parnów, którzy ok. 238 p.n.e. dokonali inwazji Partii. W latach czterdziestych II w. p.n.e. partyjski król Mitrydates I opanował większość terytorium Iranu i Mezopotamii, należących wówczas do hellenistycznego imperium Seleucydów. W okresie największej potęgi państwo Partów-Arsacydów obejmowało terytorium dzisiejszego Iranu, Afganistanu, Iraku, oraz południową część Azji Środkowej. Od panowania Wononesa I (8/9–15) z przerwami, zaś od czasów Tiridatesa I (54–59, 62–ok. 72) stale Arsacydzi rządzili także w Armenii, aż do roku 428. Państwo Partów miało złożoną strukturę dzielnicową, składało się z szeregu królestw, księstw, prowincji i miast połączonych z dynastią Arsacydów feudalnymi więzami zależności. Kultura partyjska była zaś polem krzyżowania się wpływów hellenistycznych i rodzimej tradycji irańskiej, co miało wyraz nawet w ideologii władzy samych Arsacydów: używali zarówno tytulatury perskiej (tytułu „król królów”), jak i hellenistycznej (greckie przydomki, deifikacja władcy w inskrypcjach greckich). Jako języków urzędowych używano greckiego, jak w państwie Seleucydów, jak również aramejskiego, jak w imperium Achemenidów. Zarówno w Iranie jak i Armenii dynastia została pozbawiona władzy przez Sasanidów.

Najsłynniejsi władcy

W Iranie:

• Arsakes (247 p.n.e. – pomiędzy 217 a 214 p.n.e.)
• Mitrydates I (171 – 138 p.n.e.)
• Mitrydates II Wielki (123 – 87 p.n.e.)
• Orodes II (57 – 37 p.n.e.)

W Armenii:

• Tiridates I (54 – 59, 62 – ok. 72)
• Tiridates III (262 – 317)

Bibliografia

• Arthur Cotterell (red.): Cywilizacje starożytne. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1990. ISBN 83-218-0708-9. Brak numerów stron w książce
• Bogdan Składanek: Historia Persji. T 1, Od czasów najdawniejszych do najazdu Arabów. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog, 2004. ISBN 83-88238-09-4. Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• A. Sh. Shahbazi, K. Schippmann, M. Alram, M. Boyce, A. Sh. Shahbazi, A. Sh. Shahbazi, C. Toumanoff: ARSACIDS. Encyclopædia Iranica. [dostęp 2009-03-07]. (ang.).