Aster alpejski

Aster alpejski
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	aster
Gatunek	aster alpejski
	Nazwa systematyczna
	Aster alpinus L.; Sp. Pl.: 872 (1753)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Aster alpejski na skale Piec na Hali Upłaz w Tatrach

Aster alpejski (Aster alpinus L.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Jego zasięg obejmuje strefę klimatu okołobiegunowego na półkuli północnej oraz obszary górskie Europy, Azji i Ameryki Północnej^[3]^[4]. W Polsce rośnie tylko w Tatrach i Pieninach^[5]. Roślina uprawiana jest jako ozdobna.

Morfologia

Pokrój: Roślina zielna, z grubym, rozgałęzionym kłączem, w dolnej części drewniejącym, w górnej przesłoniętym resztami liści. Wyrastają z niego rozety liści odziomkowych i pędy kwiatonośne^[6].
Łodyga: Wzniesiona lub podnosząca się, wysokości zazwyczaj od 10 do 20 cm, rzadziej nieco niższa lub wyższa. W dole słabo owłosiona i często czerwono nabiegła, w górze silniej owłosiona (przylegająco lub nieco odstająco), zielona i pod kwiatostanem zazwyczaj nieco zgrubiała^[6].
Liście: Odziomkowe łopatkowe lub klinowate, krótkoogonkowe. Wyrastające skrętolegle liście łodygowe są lancetowate, siedzące. Wszystkie liście są całobrzegie i silnie owłosione.
Kwiaty: Kwiaty języczkowe fioletowe, rurkowate żółte, zebrane w koszyczki umieszczone pojedynczo na szczytach łodyg. Koszyczki te mają zieloną okrywę z wąskich, lancetowatych listeczków. Zewnętrzne, języczkowe kwiaty w koszyczku to kwiaty żeńskie, wewnętrzne, żółte, to kwiaty męskie. Kwiaty żeńskie mają jeden słupek, ich języczki wycięte są w 2-3 ząbki.
Owoce: Drobne niełupki z puchem kielichowym.

Biologia i ekologia

Bylina. Przedprątne kwiaty zapylane przez błonkoskrzydłe kwitną od maja do czerwca. Owoce rozsiewane są przez wiatr (Roślina wiatrosiewna). Siedlisko: w górach rośnie na skalnych półkach, w szczelinach skał i u ich podnóża, na żwirku wapiennym lub niskich murawach, na stanowiskach słonecznych lub półcienistych. Roślina wapieniolubna i ciepłolubna, w związku z tym dużo częściej występuje na południowej stronie skał. Jej pionowy zasięg wynosi w polskich Tatrach do 2000 m n.p.m. W Alpach ta górska roślina rośnie aż do wysokości 3195 m n.p.m.

Zastosowanie i uprawa

Zastosowanie: Jest uprawiany jako roślina ozdobna do ogródków skalnych. Jest w pełni mrozoodporny (strefy mrozoodporności 3-9)^[7]. Wyhodowano wiele odmian ozdobnych o różnych barwach, m.in.: 'Albus', 'Dunkle Schőne', 'Pinkie'. Odmiana 'Trimix' ma wysokość do 20 cm i trójkolorowe kwiat: białe, różowe i niebieskie^[7]
Uprawa: Wymaga gleby przepuszczalnej i przeciętnie wilgotnej, najlepiej o obojętnym odczynie.Stanowisko powinno być słoneczne. Mrozoodporność wystarczająca. Rozmnaża się go najczęściej z nasion, które wysiewa się w kwietniu lub lipcu w inspektach, roślinę do gruntu wysadza się we wrześniu. Można też pozyskiwać sadzonki ze starszych, dobrze rozrośniętych kęp.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-06-15].
↑ Aster alpinus L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-11-01] .
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 78, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ ^a ^b KrzysztofK. Rostański KrzysztofK., Aster L., Aster, [w:] BogumiłB. Pawłowski, AdamA. Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 126-127 .
↑ ^a ^b GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

Bibliografia

Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd.. ISBN 83-7073-385-9.
Zofia Radwańska-Paryska: Rośliny tatrzańskie. WSiP, 1988. ISBN 83-02-00872-9.
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
Eugeniusz Radziul: Skalniaki. Warszawa: PWRiL, 2007. ISBN 978-83-09-01013-5.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[grin-3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-06-15].

[powo-4] Aster alpinus L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-11-01] .

[5] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 78, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[rostanski-6] KrzysztofK. Rostański KrzysztofK., Aster L., Aster, [w:] BogumiłB. Pawłowski, AdamA. Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 126-127 .

[E-7] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]