Battle Tendency
Battle Tendency | |
---|---|
jap. 戦闘潮流 (Sentō chōryū) | |
Gatunek | akcja, przygodowy, nadprzyrodzone[1] |
Manga | |
Autor | Hirohiko Araki |
Wydawca | Shūeisha |
Polski wydawca | Japonica Polonica Fantastica |
Imprint | Jump Comics |
Odbiorcy | shōnen |
Drukowana w | Shūkan Shōnen Jump |
Wydawana | 2 listopada 1987 – 27 marca 1989 |
Liczba tomów | 7 |
Light novel | |
Jorge Joestar | |
Autor | Ōtarō Maijō |
Artysta | Hirohiko Araki |
Wydawca | Shūeisha |
Wydana | 19 września 2012 |
Telewizyjny serial anime | |
JoJo’s Bizarre Adventure | |
Reżyser | Naokatsu Tsuda Kenichi Suzuki |
Scenariusz | Yasuko Kobayashi |
Muzyka | Taku Iwasaki |
Studio | David Production |
Stacja telewizyjna | Tokyo MX, MBS, RKB, TBC, CBC, BS11 |
Premierowa emisja | 8 grudnia 2012 – 6 kwietnia 2013 |
Liczba odcinków | 17 |
Chronologia | |
Poprzednia część: Phantom Blood |
Battle Tendency (jap. 戦闘潮流 Sentō chōryū) – manga autorstwa Hirohiko Arakiego, druga z części serii JoJo’s Bizarre Adventure. Ukazywała się na łamach magazynu „Shūkan Shōnen Jump” wydawnictwa Shūeisha od listopada 1987 do marca 1989. Całość została zebrana w 7 tomach. W Polsce prawa do dystrybucji serii nabyło wydawnictwo Japonica Polonica Fantastica.
Akcja rozgrywa się w Ameryce Północnej i Europie w latach 1938–39, około 50 lat po wydarzeniach z Phantom Blood. Fabuła skupia się na Josephie Joestarze i Caesarze Anthonio Zeppelim, potomkach Jonathana Joestara i Willa A. Zeppeliego z części pierwszej, którzy potrafią manipulować energią opartą na świetle słonecznym, zwaną hamonem. Wraz z mistrzynią hamonu, Lisą Lisą, Joseph i Caesar próbują powstrzymać starożytnych humanoidów zwanymi ludźmi z filaru, którzy stworzyli kamienne maski z Phantom Blood, przed zdobyciem potężnego kamienia zwanego Super Ają, który umożliwiłby im ewolucję w istoty doskonałe i przezwyciężenie ich wrażliwości na światło słoneczne.
Na podstawie mangi powstał serial anime z 2012 roku, za produkcję którego odpowiadało studio David Production.
Fabuła
[edytuj | edytuj kod]102 000 lat temu, w miejscu, które obecnie jest Meksykiem, istniała tajemnicza i potężna rasa o niewiarygodnie długiej długości życia, posiadająca zdolność absorbowania siły życiowej z roślin i zwierząt. Miała ona jednak poważną wadę – łatwo ulegała dezintegracji pod wpływem światła słonecznego, dlatego zamieszkiwała pod ziemią. Kars, żyjący pod ziemią humanoid znany jako człowiek z filaru, stworzył kamienną maskę, która zapewnia nieśmiertelność poprzez pochłanianie energii życiowej, z zamiarem przezwyciężenia słońca (które zabijało jego rasę). W wyniku tego, Kars wymordował cały swój lud, za wyjątkiem czterech osób. Ciała ludzi z filaru były już nieśmiertelne, jednak potrzebowali oni jeszcze większej mocy, by stać się istotami ostatecznymi. W 39 roku trzej ludzie z filaru, Kars, Whamm i Esidisi, przybyli do Cesarstwa Rzymskiego w poszukiwaniu doskonale oszlifowanego czerwonego kamienia Aja, znanego jako Super Aja. Opracowali style walki, aby przeciwdziałać hamonowi, energii o tych samych właściwościach co energia pochodząca ze światła słonecznego, i prawie wytępili władających nią, jednak kamień cudem im umknął. Po tym wydarzeniu ludzie z filaru zapadli w sen trwający 2000 lat.
W 1889 roku mąż Eriny Joestar, Jonathan, został zabity przez Dio Brando na statku na Oceanie Atlantyckim. Erina przeżyła i uratowała życie małej dziewczynki, której rodzice zostali zabici przez kamienną maskę. Dziewczynka, Elizabeth, została wychowana przez mistrza hamonu, Straitso, który nauczył ją korzystać z mocy i przekazał jej Super Aję. Elizabeth wyszła za mąż za syna Eriny, George’a, i mieli syna imieniem Joseph. Gdy Joseph był jeszcze dzieckiem, George został zabity przez zombie, który wmieszał się w otoczenie jako dowódca Royal Flying Corps, a jego śmierć została zatuszowana. Po zabiciu zombie w akcie zemsty, wysłano nakaz aresztowania Elizabeth. Ta uciekła wtedy i przyjęła alias Lisa Lisa. Josepha wychowała Erina, a on odziedziczył moce hamonu po Jonathanie.
Na początku serii, jesienią 1938 roku, gdy nadchodzi II wojna światowa, Joseph i Erina przeprowadzają się z Londynu do Nowego Jorku. Tymczasem były zbir, a obecnie potentat naftowy, Robert E. O. Speedwagon zaprasza Straitso do Meksyku, aby za pomocą hamonu zniszczyć śpiącego człowieka z filaru. Zamiast tego Straitso rani Speedwagona i używa kamiennej maski, aby stać się nieśmiertelnym wampirem. Straitso udaje się do Nowego Jorku, by zniszczyć Josepha i Erinę, których uważa za ostatnich ludzi wiedzących o kamiennej masce. Kiedy Joseph pokonuje Straitso, ten wyjawia mu, że człowiek z filaru zaraz się obudzi i że Joseph wkrótce go spotka. Następnie Straitso popełnia samobójstwo, przepuszczając przez siebie hamon i niszcząc tym samym swoje wampirze ciało. Zaintrygowany Joseph udaje się do Meksyku, gdzie dowiaduje się, że Speedwagon został zatrzymany przez nazistów, którzy mają zamiar zbadać człowieka z filaru, aby pomóc Adolfowi Hitlerowi w podboju świata. Joseph ratuje Speedwagona, który przeżył przebudzenie człowieka z filaru imieniem Santana, i z pomocą Rudola von Stroheima, nazistowskiego majora zranionego przez Santanę, zastawia pułapkę na Santanę i zamienia go w kamień, kierując na niego światło słoneczne odbite w studni.
Joseph i Speedwagon udają się do Rzymu, gdzie spotykają Caesara Zeppeliego, mężczyznę, który trenował hamon, aby kontynuować spuściznę swojego ojca, Mario, i dziadka, Willa. Jednakże grupa przybywa za późno, aby zapobiec przebudzeniu Karsa, Whamma i Esidisiego. Joseph wykorzystuje dumę Whamma i przekonuje go, by pozwolił mu żyć, aby stać się bardziej godnym przeciwnikiem. Zarówno Whamm, jak i Esidisi wszczepiają mu pierścienie z trucizną w aorcie i tchawicy, dając Josephowi 33 dni na zdobycie antidotum od każdego z nich.
Joseph i Caesar trenują hamon pod okiem Lisy Lisy na wyspie Air Suplena u wybrzeży Wenecji. Esidisi napada na wyspę i staje do walki z Josephem, który niszczy jego ciało i zdobywa antidotum, ale mózg Esidisiego przejmuje kontrolę nad służącą Lisy Lisy, Suzi Q, aby ukraść Super Aję i wysłać ją do Karsa i Whamma. Joseph i Caesar wspólnymi siłami uwalniają Suzi Q spod wpływu Esidisiego, ostatecznie go niszcząc. Grupa lokalizuje Karsa i Whamma w Szwajcarii. Caesar ginie w walce z Whammem jeden na jednego, zdobywając antidotum dla Josepha przed śmiercią. Joseph i Lisa Lisa konfrontują się następnie z Karsem i Whammem w sprawie Super Aji; Lisa Lisa blefuje, że posiada bombę zegarową, która zniszczy kamień. Ostatecznie Joseph zabija Whamma w walce.
28 lutego 1939 roku Kars zdobywa Super Aję i używa jej wraz z kamienną maską, aby stać się istotą doskonałą, mimo wysiłków Josepha i jego nowo poznanych sojuszników, w tym von Stroheima, by temu zapobiec. Teraz odporny na światło słoneczne i zdolny do używania hamonu, Kars pragnie jedynie zniszczyć Josepha. Joseph kradnie niemiecki samolot i próbuje rozbić go wraz z Karsem na wulkanicznej wyspie Vulcano. Choć obaj uciekają, wstrząs wywołuje erupcję wulkanu. Kars próbuje zabić Josepha przy użyciu hamonu, lecz Joseph instynktownie podnosi Super Aję, co prowadzi do kulminacji erupcji i wyrzuca ich obu wysoko na dużym kawałku skały. Kars zostaje wyrzucony w kosmos przez wulkaniczne odłamki. Próbuje wrócić na Ziemię, ale jego ciało zamarza i zamienia się w kamień. Nie mogąc zginąć, mimo że tego pragnie, dryfuje przez wieczność w kosmosie, ostatecznie przestając myśleć. Po powrocie na Ziemię Joseph zostaje otoczony opieką przez asystentkę Lisy Lisy, Suzi Q, którą później poślubia. W epilogu, osadzonym w 1987 roku, starszy Joseph leci z lotniska Johna F. Kennedy’ego do Japonii, gdzie mieszkają jego córka i wnuk, co prowadzi bezpośrednio do pierwszych rozdziałów kolejnej części, Stardust Crusaders.
Produkcja
[edytuj | edytuj kod]Ponieważ uśmiercenie głównego bohatera mangi było wówczas „bezprecedensowe”, Hirohiko Araki sprawił, że protagonista Battle Tendency będzie wyglądać bardzo podobnie do Jonathana z części pierwszej, ale będzie miał bardziej awanturniczy i konfrontacyjny charakter. Araki nazwał Josepha „oszustem” w porównaniu do dżentelmena Jonathana, ponieważ Joseph stale szuka okazji, by wygrać, i robi szalone rzeczy bez wahania. Miało to na celu nie tylko stworzenie kontrastu między oboma bohaterami, ale także odpowiadać pragnieniu autora, by przekształcić fizyczne walki z części pierwszej w bardziej „intelektualne” pojedynki. Araki chciał, aby Joseph był bohaterem shōnen-mangi, który nagina zasady podczas walki, podobnie jak protagonista jego wcześniejszej serii Cool Shock B.T., wygrywając dzięki sprytowi i logice, zamiast tylko odwadze i wytrwałości[2].
Ponieważ nie był w stanie pokazać przyjacielskiej rywalizacji między Jonathanem a Dio Brando w części pierwszej, Araki wprowadził postać Caesara Zeppeliego, aby zaprezentować bardziej pozytywną przyjacielską rywalizację między nim a Josephem, mając na uwadze, że „Shūkan Shōnen Jump” jest magazynem z shōnen-mangą. Ponieważ Joseph i Caesar odziedziczyli linie krwi swoich dziadków, autor chciał połączyć ich indywidualne zdolności z ich nazwiskami. W związku z tym nadał Josephowi styl „oszusta”, a Caesarowi pozornie ulotne bańki, które miały symbolizować „jego los i ciężar, jaki dźwiga”. Ponieważ Araki nigdy nie był fanem dawania głównemu bohaterowi niepokonanej umiejętności, wolał obdarzać postacie broniami z wadami, które muszą rekompensować strategią. Zauważył, że kulisty kształt baniek pozwalał mu przekształcać je w dyski lub używać jako soczewek. Autor stwierdził również, że „sfery” te zostały odziedziczone zarówno przez Gyro Zeppeliego w Steel Ball Run, jak i przez Josuke Higashikatę w JoJolionie[3].
Araki stwierdził, że w tamtym czasie żeńskie postacie w shōnen-mandze były zazwyczaj słodkie i zaprojektowane jako „idealna kobieta mężczyzny”. Powiedział, że czytelnicy nie byli zainteresowani realistycznymi przedstawieniami kobiet, lecz raczej typem dziewczyny, która „chichocze podczas rozmowy,” a obok niej pojawiają się serduszka. Uważa, że to sprawiło, iż wojownicza Lisa Lisa wydawała się świeża i „niespotykana” zarówno w mandze, jak i w społeczeństwie, przyznając, że ekscytujące było rzucenie wyzwania oczekiwaniom ludzi dzięki jej postaci. Araki dodał również, że nadprzyrodzona natura walk w jego serii wyrównywała pole do popisu dla kobiet i dzieci w starciach z silnymi mężczyznami. Koncepcja, że wygląd nie ma znaczenia w nadnaturalnych bitwach, doprowadziła do wprowadzenia standów w Stardust Crusaders. Ponieważ mistrz hamonu z części pierwszej, Will A. Zeppeli, był bardzo łagodny, chciał nadać Lisie Lisie „sadystyczną” osobowość. Autor wzorował ją na bystrej i onieśmielającej dziewczynie z sąsiedztwa, która udzielała mu korepetycji w szkole podstawowej. Stwierdził również, że w tamtym czasie trudno było nakłonić japońskich czytelników do zapamiętania obco brzmiącego imienia, więc wybrał coś z powtarzającymi się sylabami. Powiedział także, że Lisa Lisa fonetycznie do pewnego stopnia przypomina język japoński[4].
Araki, potrzebując, aby ludzie z filaru przewyższali Dio, stwierdził, że musiał podnieść poprzeczkę do poziomu bogów, więc oparł ich wygląd na rzymskich posągach, egipskich sfinksach i japońskich posągach Niō, aby nadać im boskie cechy. Araki zaprojektował Karsa z turbanem, by podkreślić jego wyższą inteligencję oraz fakt, że jest królem grupy. Powiedział również, że gdyby porównać ludzi z filaru do Mito Kōmon, to Kars byłby Kōmonem, Esidisi – Suke-san, a Whamm – Kaku-san. Zdolność Karsa, błyszczące ostrze z kości, to „Tryb światła”, ponieważ Araki uznał, że błyszczące ostrze będzie boską techniką i wizualnie wyrazi, że pokonanie go jest niemożliwe. Spekulował, że wielu czytelnikom prawdopodobnie przypomniała się podobna technika Reskiniharden Saber Phenomenon z jego serii Baoh i przyznał, że aspekty dążenia Karsa do stania się istotą ostateczną nieco się z tym wcześniejszym dziełem pokrywają. Araki przyznaje także, że pod względem wizualnym, czerpie dużą przyjemność z rysowania połączenia ciała i ostrza jako czegoś, co jest możliwe tylko w mandze[5].
Manga
[edytuj | edytuj kod]Seria ukazywała się w magazynie „Shūkan Shōnen Jump” od 2 listopada 1987 do 27 marca 1989[6][7]. Wydawnictwo Shūeisha zebrało jej 69 rozdziałów w 7 tankōbonach, wydawanych od 7 października 1988 do 9 października 1989[8][9]. 18 kwietnia i 7 maja 2002 opublikowano 4-tomową edycję bunkoban[10][11]. 7 grudnia 2012 i 5 stycznia 2013 wydana została dwutomowa edycja sōshūhen[12][13]. Kolejna czterotomowa kolekcja z nowymi okładkami autorstwa Arakiego została wydana między 4 lutego a 2 maja 2014 jako część linii JoJonium wraz z pierwszą i trzecią częścią serii, Phantom Blood i Stardust Crusaders[14][15][16].
W Polsce edycja bunkoban została wydana w 2021 roku przez wydawnictwo Japonica Polonica Fantastica[17].
Edycja tankōbon
[edytuj | edytuj kod]Nr | Data wydania (język japoński) | ISBN (język japoński) |
---|---|---|
6 | 7 października 1988[8] | ISBN 978-4-08-851062-0 |
7 | 6 grudnia 1988[18] | ISBN 978-4-08-851063-7 |
8 | 10 lutego 1989[19] | ISBN 978-4-08-851064-4 |
9 | 10 kwietnia 1989[20] | ISBN 978-4-08-851065-1 |
10 | 9 czerwca 1989[21] | ISBN 978-4-08-851066-8 |
11 | 10 sierpnia 1989[22] | ISBN 978-4-08-851067-5 |
12 | 9 października 1989[9] | ISBN 978-4-08-851068-2 |
Edycja bunkoban
[edytuj | edytuj kod]Nr | Język japoński | Język polski | ||
---|---|---|---|---|
Data wydania | ISBN | Data wydania | ISBN | |
1 (4) | 18 kwietnia 2002[10] | ISBN 4-08-617787-0 | styczeń 2021[23] | ISBN 978-83-7471-834-9 |
|
||||
2 (5) | 18 kwietnia 2002[24] | ISBN 4-08-617788-9 | marzec 2021[23] | ISBN 978-83-7471-835-6 |
|
||||
3 (6) | 7 maja 2002[25] | ISBN 4-08-617789-7 | maj 2021[23] | ISBN 978-83-7471-836-3 |
|
||||
4 (7) | 7 maja 2002[11] | ISBN 4-08-617790-0 | lipiec 2021[23] | ISBN 978-83-7471-837-0 |
|
Light novel
[edytuj | edytuj kod]Powieść autorstwa Ōtarō Maijō, zatytułowana Jorge Joestar, przedstawia historię tytułowego bohatera, ojca Josepha Joestara. Opisuje jego dzieciństwo na Wyspach Kanaryjskich oraz historię jako pilot w Royal Air Force. Przedstawia także alternatywną wersję Jorge’a, zamieszkałą w Japonii, która bada niezwykłe wydarzenia związane z alternatywnymi wymiarami. Książka została wydana 19 września 2012[26].
Anime
[edytuj | edytuj kod]5 lipca 2012 na konferencji prasowej z okazji 25. rocznicy powstania mangi Araki ogłosił, że trwają prace nad adaptacją anime, a premiera odbędzie się w październiku tego samego roku[27]. W sierpniowym wydaniu magazynu Ultra Jump ukazały się ilustracje promocyjne przedstawiające Jonathana Joestara i Dio Brando, sugerujące, że anime rozpocznie się od pierwszej części serii, Phantom Blood[28]. 16 września poinformowano, że za produkcję odpowiadać będzie studio David Production. Reżyserią zajęli się Naokatsu Tsuda i Kenichi Suzuki, scenariusz napisała Yasuko Kobayashi, a postacie zaprojektował Takako Shimizu, który pełnił także rolę dyrektora animacji[29]. Muzykę do drugiej części serialu skomponował Taku Iwasaki[30]. Anime było emitowane od 6 października 2012 do 6 kwietnia 2013[31], z czego fabuła Battle Tendency obejmuje odcinki 10–26. Motywem otwierającym jest „Bloody Stream” w wykonaniu Cody[32], natomiast końcowym „Roundabout” autorstwa brytyjskiego zespołu Yes[30].
Odbiór
[edytuj | edytuj kod]Rebecca Silverman z Anime News Network opisała Battle Tendency jako „mniej naglące” niż część 1, co pozwala na więcej humoru i szaleństwa, a jednocześnie umożliwia czytelnikom przywiązanie się do bohaterów[33]. Pozytywnie odniosła się do faktu, jak bardzo różni się główny bohater, Joseph, od Jonathana z części pierwszej[34]. Zwróciła jednak uwagę, że styl rysowania Arakiego stał się jeszcze bardziej „fizycznie nieprawdopodobny”, co utrudnia rozpoznanie części ciała[34].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ JoJo’s Bizarre Adventure: Part 2--Battle Tendency [online], Viz Media [dostęp 2024-10-24] (ang.).
- ↑ Hirohiko Araki, JoJo's Bizarre Adventure: Part 2 Battle Tendency, t. 1, Viz Media, 2015, s. 365, ISBN 978-1-4215-7882-8 (ang.).
- ↑ Hirohiko Araki, JoJo's Bizarre Adventure: Part 2 Battle Tendency, t. 3, Viz Media, 2015, s. 265, ISBN 978-1-4215-7884-2 (ang.).
- ↑ Hirohiko Araki, JoJo's Bizarre Adventure: Part 2 Battle Tendency, t. 2, Viz Media, 2015, s. 365, ISBN 978-1-4215-7883-5 (ang.).
- ↑ Hirohiko Araki, JoJo's Bizarre Adventure: Part 2 Battle Tendency, t. 4, Viz Media, 2016, s. 409, ISBN 978-1-4215-7885-9 (ang.).
- ↑ 週刊少年ジャンプ 1987/11/02 表示号数47 [online], mediaarts-db.bunka.go.jp [dostęp 2024-10-25] [zarchiwizowane z adresu 2018-06-17] (jap.).
- ↑ 週刊少年ジャンプ 1989/03/27 表示号数15 [online], mediaarts-db.bunka.go.jp [dostęp 2024-10-25] [zarchiwizowane z adresu 2018-06-17] (jap.).
- ↑ a b ジョジョの奇妙な冒険 6 [online], Shūeisha [dostęp 2024-10-24] (jap.).
- ↑ a b ジョジョの奇妙な冒険 12 [online], Shūeisha [dostęp 2024-10-24] (jap.).
- ↑ a b ジョジョの奇妙な冒険 4 [online], Shūeisha [dostęp 2024-10-24] (jap.).
- ↑ a b ジョジョの奇妙な冒険 7 [online], Shūeisha [dostęp 2024-10-24] (jap.).
- ↑ ジョジョの奇妙な冒険 第2部 戦闘潮流 総集編・上 [online], Shūeisha [dostęp 2024-10-25] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-09] (jap.).
- ↑ ジョジョの奇妙な冒険 第2部 戦闘潮流 総集編・下 [online], Shūeisha [dostęp 2024-10-25] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-09] (jap.).
- ↑ JOJONIUM 4 [online], Shūeisha [dostęp 2024-10-25] (jap.).
- ↑ JOJONIUM 7 [online], Shūeisha [dostęp 2024-10-25] (jap.).
- ↑ 各巻紹介 [online], JoJonium [dostęp 2024-10-25] (jap.).
- ↑ JOJO's Bizarre Adventures [online], Japonica Polonica Fantastica [dostęp 2024-10-24] (pol.).
- ↑ ジョジョの奇妙な冒険 7 [online], Shūeisha [dostęp 2024-10-24] (jap.).
- ↑ ジョジョの奇妙な冒険 8 [online], Shūeisha [dostęp 2024-10-24] (jap.).
- ↑ ジョジョの奇妙な冒険 9 [online], Shūeisha [dostęp 2024-10-24] (jap.).
- ↑ ジョジョの奇妙な冒険 10 [online], Shūeisha [dostęp 2024-10-24] (jap.).
- ↑ ジョジョの奇妙な冒険 11 [online], Shūeisha [dostęp 2024-10-24] (jap.).
- ↑ a b c d JoJo's Bizarre Adventure [online], Tanuki.pl [dostęp 2024-10-24] (pol.).
- ↑ ジョジョの奇妙な冒険 5 [online], Shūeisha [dostęp 2024-10-24] (jap.).
- ↑ ジョジョの奇妙な冒険 6 [online], Shūeisha [dostęp 2024-10-24] (jap.).
- ↑ JORGE JOESTAR [online], Amazon.co.jp [dostęp 2024-10-28] (jap.).
- ↑ Egan Loo , Jojo's Bizarre Adventure Gets Fall TV Anime & PS3 Game [online], Anime News Network, 5 lipca 2012 [dostęp 2024-10-24] (ang.).
- ↑ Egan Loo , Jojo's Bizarre Adventure TV Anime Art Features Part I Cast [online], Anime News Network, 19 lipca 2012 [dostęp 2024-10-25] (ang.).
- ↑ Crystalyn Hodgkins , New Jojo's Bizarre Adventure Anime's Cast, Staff Revealed (Update 3) [online], Anime News Network, 16 sierpnia 2012 [dostęp 2024-10-24] (ang.).
- ↑ a b JoJo's Bizarre Adventure (TV) [online], Anime News Network [dostęp 2024-10-24] (ang.).
- ↑ Ko Ransom , JoJo's Bizarre Adventure TV Anime Slated for October 6 [online], Anime News Network, 11 września 2012 [dostęp 2024-10-24] (ang.).
- ↑ Egan Loo , JoJo's Bizarre Adventure Anime Part 2's Promo Streamed [online], Anime News Network, 6 grudnia 2012 [dostęp 2024-10-26] (ang.).
- ↑ Rebecca Silverman , JoJo's Bizarre Adventure: Part 2 GN 2 [online], Anime News Network, 12 lutego 2016 [dostęp 2024-10-26] (ang.).
- ↑ a b Rebecca Silverman , JoJo's Bizarre Adventure: Part 2 GN 1 [online], Anime News Network, 4 listopada 2015 [dostęp 2024-10-26] (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Oficjalna strona anime (jap.)
- Anime JoJo’s Bizarre Adventure w bazie Anime News Network (ang.)
- Recenzja anime JoJo’s Bizarre Adventure na stronie tanuki.pl