Przejdź do zawartości

Broń jądrowa Izraela

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Broń jądrowa Izraela – strategiczne i taktyczne siły jądrowe Armii Obrony Izraela. Stanowią element odstraszania nuklearnego.

Izraelski arsenał nuklearny jest jednym z najbardziej tajemniczych na świecie. Rząd Izraela nigdy nie potwierdził ani nie zaprzeczył, że posiada broń jądrową i nie przystąpił do żadnych porozumień ograniczających zbrojenia jądrowe. Dzięki takiej polityce nie jest poddany żadnej kontroli ze strony wyspecjalizowanych w tym zakresie organizacji międzynarodowych[1][2]. W 2022 Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych przytłaczającą większością głosów przegłosowało rezolucję zobowiązującą Izrael do pozbycia się broni jądrowej[3]. Ocenia się, że Izrael posiada około 80 głowic jądrowych w gotowości do operacyjnego użycia. Dodatkowo może posiadać ich zapas od 300 do 500 sztuk. Oprócz głowic przeznaczonych do balistycznych pocisków lądowych, bomb lotniczych i pocisków manewrujących, Izrael może posiadać artyleryjskie pociski jądrowe, miny czy też bomby walizkowe. Taki arsenał stawia Izrael w gronie największych mocarstw atomowych[1][4].

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]
Start rakiety Shavit z Palmachim

Od początku istnienia państwa Izrael jego władze uznawały, że posiadanie broni jądrowej stanowi gwarancję bezpiecznego funkcjonowania nowego państwa. W latach 50. XX w. na pustyni Negew zbudowano ośrodek nuklearny, a w 1957 umieszczono w nim francuski reaktor jądrowy. Ciężka woda kupowana była od Brytyjczyków, a transakcja realizowana za pośrednictwem Norwegii. Izrael oficjalnie deklarował rozwój programu atomowego jedynie w celach pokojowych. Na początku lat 60. Stany Zjednoczone i Francja zażądały corocznej kontroli i inspekcji izraelskich instalacji jądrowych[5].
Izrael nie zdecydował się nigdy na przeprowadzenie oficjalnego testu nuklearnego. Jednak uznaje się, że w drugiej połowie lat 60. zakład separacji plutonu w Dimonie osiągnął pełną sprawność produkcyjną i Izrael rozpoczął produkcję trzech do pięciu bomb jądrowych rocznie[5].
W 1986 izraelski inżynier Mordechaj Vanunu wyjawił angielskiej gazecie Sunday Times istnienie izraelskiego tajnego programu nuklearnego. Według jego relacji Izrael wykorzystuje reaktor do produkcji materiałów radioaktywnych, w 1986 posiadał ponad 200 bomb jądrowych, a ponadto konstruował bombę wodorową i neutronową[1].

Doktryna wojskowa

Oficjalna doktryna wojskowa Izraela zakłada strategię defensywną. Nie ma on roszczeń terytorialnych, unika otwartego konfliktu zbrojnego poprzez działania polityczne i strategię odstraszania, nie eskaluje konfliktów, przeciwdziała ewentualnym niebezpieczeństwom w sposób szybki i zdecydowany oraz zwalcza terroryzm. Część doktryny zakładająca użycie broni nuklearnej jest pilnie strzeżoną tajemnicą, a wypowiedzi przywódców w kwestii jej zapisów są niejasne i dwuznaczne. Izraelscy politycy zapewniają, że nie użyją broni jądrowej jako pierwsi; z drugiej strony oświadczają, że Izrael nie będzie pierwszym krajem, który wprowadzi broń jądrową na Bliski Wschód[6].
Izrael traktuje broń jądrową jako broń ostatniej szansy w celu uniknięcia zagłady państwa i całego narodu. Opcja jądrowa jest elementem odstraszającym wobec ewentualnych agresorów. W posiadaniu broni masowego rażenia widzi narzędzie do utrzymania status quo w regionie[7].

Komponent lądowy

[edytuj | edytuj kod]
3-ci stopień rakiety Shavit (Jerycho-2)

W uzbrojeniu sił zbrojnych Izraela znajdują się balistyczne pociski bazowania lądowego zdolne do przenoszenia głowic jądrowych: Jerycho-2 (średniego zasięgu) i Jerycho-3 (dalekiego zasięgu) oraz pociski manewrujące AGM-142 Have Nap[1].
Pierwszą rakietą wprowadzoną do uzbrojenia był taktyczny pocisk balistyczny krótkiego zasięgu Jerycho-1. Został on zamówiony we Francji, a wykonany przez koncern Dassault Aviation. Na terytorium Izraela umieszczono około 100 tego typu rakiet[8]. W 1990 sukcesywnie były one zastępowane przez rakietę nowszej generacji – Jerycho-2. Ta dwustopniowa rakieta na paliwo stałe umieszczona jest na ruchomej platformie samochodowej typu TEL. Może ona niszczyć cele na terytorium Egiptu, Syrii, Turcji, Iraku, Arabii Saudyjskiej i zachodniego Iranu[9]. W 2005 rozpoczęto program budowy międzykontynentalnego pocisku rakietowego – Jerycho-3. Jego zasięg pozwala razić wszystkie stolice Europy, Nowy Jork i Tokio. Może być umieszczony na ruchomej platformie samochodowej typu TEL lub w silosach. Pociski Jerycho-2 i Jerycho-3 znajdują się w uzbrojeniu 150., 199. i 248 eskadry rakietowej Sił Powietrznych Izraela stacjonujących w bazie rakietowej Sedot Micha[10].

W ramach programu kosmicznego Izrael opracował trójstopniową rakietę nośną Shavit, której pierwszy start odbył się 19 września 1988 z kosmodromu Palmachim. Najnowsza wersja Shavit-3 jest czterostopniową rakietą na paliwo stałe, posiada długość 26,4 m, średnicę 2,3 m i masę 70,0 ton[10].

Komponent lotniczy

[edytuj | edytuj kod]
Myśliwce F-15I, F-16I i F-35I
F-15I Ra’am
F-16I Sufa
F-35I Adir

Siły Powietrzne Izraela nowoczesnością i potencjałem bojowym znacznie przewyższają potencjał państw sąsiadujących. W ich arsenale znajdowały się samoloty przystosowane do przenoszenia bomb jądrowych: A-4 Skyhawk i F-4 Phantom. Od początku lat 80. XX w. trzonem sił powietrznych jest samolot F-16. W służbie znajduje się około 300 maszyn różnych wersji. Samoloty te stacjonują w bazach sił powietrznych w Ramat Dawid, Tel Nof, Chacor, Chacerim, Newatim, Ramon i Owda. Nie jest znana liczba eskadr i pilotów, którzy są przeszkoleni do zrzucania bomb jądrowych i gdzie przechowywane są lotnicze bomby jądrowe[11]. Pod koniec lat 90. do służby wszedł samolot F-15I Ra’am. Samoloty te stacjonują w bazach lotniczych: Tel Nof i Chacerim i są przystosowane do przenoszenia broni jądrowej. W służbie znajduje się (2016) około 100 tego typu samolotów. Uzbrojone są one w rakietowe pociski manewrujące typu cruise średniego zasięgu Popeye Turbo ALCM i krótkiego zasięgu Delilah[12].

Izrael kupił także samoloty F-35I. Mogą być przystosowane do przenoszenia broni jądrowej. Nie ujawniono, czy nowo kupowane samoloty posiadają już takie możliwości[13].

Komponent morski

[edytuj | edytuj kod]
INS Rahav – izraelski okręt podwodny produkcji niemieckiej typu Delphin w czasie prób w portach Wilhelmshaven (2014)

Pomysł wykorzystania okrętów podwodnych do przenoszenia broni jądrowej pojawił się po operacji Pustynna Burza, kiedy to terytorium Izraela było obiektem ostrzału irackimi rakietami typu Scud i Al Husajn. Według wielu doniesień właśnie wtedy zapadła decyzja o stworzeniu systemu odstraszania, który zadziała nawet w przypadku zniszczenia całego państwa niespodziewanym atakiem z wykorzystaniem broni masowego rażenia. W przypadku odebrania odpowiednich kodów aktywacyjnych, okręty podwodne mogą wystrzeliwać swoje pociski w zdefiniowane uprzednio cele; zwykle największe ośrodki miejskie, bazy wojskowe i ośrodki przemysłowe przeciwnika. Zdolność do tego tzw. „drugiego uderzenia” ma w zamyśle zniechęcić przeciwnika do jakiejkolwiek agresji na posiadacza okrętów podwodnych wyposażonych w broń nuklearną. Standardem jest, że w morzu przebywają minimum dwie jednostki przenoszące uzbrojenie jądrowe[14].

Dla Izraela okręty podwodne stały się najważniejszą częścią sił odstraszania, które w wypadku nieprzewidzianego zmasowanego ataku na Izrael będą jedyną siłą odwetową, która przeprowadzi atak jądrowy. Na wyposażeniu izraelskiej marynarki wojennej znajdują się między innymi okręty podwodne o napędzie konwencjonalnym typu Delfin wybudowane w niemieckiej stoczni Howaldtswerke-Deutsche Werft. Należą do najnowocześniejszych w swojej klasie i mogą przenosić morską wersję pocisków manewrujących AGM-142 Have Nap (Popeye Turbo SLCM) uzbrojonych w głowicę jądrową o mocy 200 kT[15]. W 2006 Izrael zdecydował o zakupie drugiej serii okrętów podwodnych. Określono je jako Delphin II. Stanowiące ich uzbrojenie pociski manewrujące Popeye Turbo mogą być wystrzeliwane poprzez wyrzutnie torpedowe[14].

Potencjalne środki przenoszenia broni jądrowej

[edytuj | edytuj kod]
AGM-142 Have Nap (Popeye)
Środki[8] Typ Zasięg Moc
Rakiety bazowania lądowego
Jerycho-1 SRBM 720[16] 1x20 kt
Jerycho-2 ICBM 7800 1 x 1 Mt
Jerycho-3 ICBM 4800-11500 6 MIRVx100 kt, 1x400 kt, 1x1 Mt
Lotnictwo
F-16A/B/C/D/I myśliwiec 1600 1x bomba
F-15I Ra’am (Thunder) myśliwiec 3500 1x bomba
Pociski manewrujące
Okręty typu Delphin AGM-142 Have Nap(inne języki) 1500 1 x200 kt

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d Zarychta 2016 ↓, s. 531.
  2. ↑ Dorzeczy 2022 ↓.
  3. ↑ Bankier.pl 2022 ↓.
  4. ↑ Durkalec 2007 ↓, s. 359.
  5. ↑ a b Zarychta 2016 ↓, s. 530.
  6. ↑ Zarychta 2016 ↓, s. 535–536.
  7. ↑ Zarychta 2016 ↓, s. 536.
  8. ↑ a b Zarychta 2016 ↓, s. 532.
  9. ↑ Zarychta 2016 ↓, s. 532–533.
  10. ↑ a b Zarychta 2016 ↓, s. 533.
  11. ↑ Zarychta 2016 ↓, s. 533–534.
  12. ↑ Zarychta 2016 ↓, s. 534.
  13. ↑ Zarychta 2016 ↓, s. 534–535.
  14. ↑ a b Szopa 2019 ↓.
  15. ↑ Zarychta 2016 ↓, s. 535.
  16. ↑ Jericho 1 | Missile Threat [online], csis.org [dostęp 2024-06-27] (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Arsenał nuklearny świata
Państwa
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Broń_jądrowa_Izraela&oldid=75000555”