Burzyk żółtodzioby
| Calonectris diomedea[1] | |||
| (Scopoli, 1769) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
burzyk żółtodzioby | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Burzyk żółtodzioby[4] (Calonectris diomedea) – gatunek dużego ptaka oceanicznego z rodziny burzykowatych (Procellariidae). W sezonie lęgowym występuje w basenie Morza Śródziemnego, poza sezonem lęgowym większość populacji rozprasza się po Atlantyku. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Dawniej uznawany za jeden gatunek z burzykiem dużym (C. borealis) oraz burzykiem zielonoprzylądkowym (C. edwardsii)[2]. Nie wyróżnia się podgatunków[2][5].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Wygląd
- Wierzch ciała szarobrązowy, pióra grzbietu oraz górną część ogona wyróżniają jaśniejsze krawędzie piór. Spód ciała biały. Ogon ciemny od spodu. Skrzydła od spodu białe z ciemnymi krawędziami i końcówką skrzydła. Dziób solidny, mocno zagięty, żółty z ciemniejszą końcówką. Od innych burzyków odróżnia go jednolicie biała barwa spodu ciała i jednolite upierzenie głowy, połączone z mocną budową ciała[2].
- Wymiary średnie
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Gnieździ się na wybrzeżach i wyspach Morza Śródziemnego położonych na terenie następujących państw: Algieria, Chorwacja, Francja, Grecja, Włochy, Malta, Hiszpania, Tunezja i Turcja[7]. Zimuje głównie we wschodniej części tropikalnych stref Atlantyku. Okazjonalnie gnieździł się też na Wyspach Selvagens[2].
Wyjątkowo zalatuje do Polski[8] – do 2010 roku stwierdzono go jedynie trzy razy, kolejne dwie obserwacje miały miejsce w roku 2011[9].
Ekologia i zachowanie
[edytuj | edytuj kod]- Biotop
- Otwarte morze i ocean[2]. Jedynie w sezonie lęgowym przebywa na nagich przybrzeżnych wysepkach, gdzie zajmuje klify, jaskinie i zbiorowiska kamieni[7].
- Gniazdo
- Gnieździ się kolonijnie. Lęgi rozpoczynają się w kwietniu, choć do kolonii burzyki powracają już w lutym[2]. Gniazdo mieści się w norze lub na końcu szczeliny skalnej; może znajdować się do 1 m od nory. Występuje silna konkurencja o miejsca lęgowe. Monogamiczny; często pary zajmują to samo gniazdo przez kolejne lata[6].
- Jaja
- W zniesieniu jedno jajo, składane na nagiej ziemi lub stercie kamyków i muszli[6].
- Wysiadywanie i młode
- Jajo wysiadywane jest przez okres około 52–56 dni przez obydwoje rodziców. Ptaki zmieniają się co 6–8 dni wysiadywania. Pisklęta klują się pokryte szaro-brązowym puchem. Zarówno młode, jak i rodzice bronią się, zwracając z żołądka oleistą ciecz. Dorosłe ptaki opiekują się młodym przez około 100 dni. Dojrzałość płciową burzyki żółtodziobe osiągają po 7–13 latach życia[6].
- Pożywienie
- Ryby, skorupiaki, głowonogi[6]; zjadają również odpadki wyrzucone przez załogi kutrów rybackich[6][7].
Status i ochrona
[edytuj | edytuj kod]IUCN uznaje burzyka żółtodziobego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność światowej populacji szacuje się na 285–446 tysięcy dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[3].
W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej[10].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Calonectris diomedea, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j Carboneras, C., Jutglar, F. & Kirwan, G.M.: Scopoli’s Shearwater (Calonectris diomedea). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (12 lipca 2016)].
- ↑ a b Calonectris diomedea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Procellariidae Leach, 1820 - burzykowate - Petrels & Shearwaters (Wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-05-19].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Petrels, albatrosses. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-05-19]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Cory's shearwater (Calonectris diomedea). Wildscreen Arkive. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-06)].
- ↑ a b c Species factsheet: Calonectris diomedea. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-02-02]. (ang.).
- ↑ Lista awifauny krajowej. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce – stan z 31.12.2021. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. [dostęp 2023-02-02].
- ↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 28. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2011. „Ornis Polonica”. 53, s. 105–140, 2012.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).