Centaury (mitologia)
Centaury i centaurydy (także centaurowie; z gr. Κένταυροι Kéntauroi, łac. Centauri) – w mitologii greckiej pół ludzie, pół konie. Były to mityczne istoty o mieszanej budowie[1]. Górna część ich ciała (tułów, głowa, ręce) była podobna do ciała człowieka, natomiast dolna miała kształt konia[1][2]. Uchodziły za potomstwo Kentaurosa i klaczy magnezyjskich lub Iksjona i widziadła (chmury) Nefele, której Zeus nadał postać Hery[1][3].
Tworzyły prymitywne plemię. Zamieszkiwały góry i lasy Tesalii oraz Arkadię[2]. Obyczaje miały dzikie, to jest żywiły się surowym mięsem upolowanych zwierząt, kilkakrotnie usiłowały porwać lub zgwałcić kobiety, łatwo się upijały[1][4]. Przebywając na dworze króla Lapitów Pejritoosa, jako jego weselni goście z powodu nadmiaru wypitego przez nich wina wszczęli bójkę. Walkę z nimi podjęli znani mityczni herosi: Herakles, Nestor i Tezeusz. Walka centaurów z Lapitami znana była jako centauromachia[5].
Wizerunki centaurów można odnaleźć na metopach Partenonu, w Tezejonie oraz w malarstwie ściennym w Pompejach. Współcześnie centaury występują w dziełach z gatunku fantasy, np. w cyklach Opowieści z Narnii, Harry Potter, Baśniobór czy Percy Jackson i bogowie olimpijscy.
Słynne centaury
[edytuj | edytuj kod]Z mitologii
[edytuj | edytuj kod]Z literatury
[edytuj | edytuj kod]Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 59. ISBN 83-04-04673-3.
- ↑ a b Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 232. ISBN 80-8046-098-1. (słow.).; polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej (Encyklopedia mitologii antycznej, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej).
- ↑ Pierre Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Jerzy Łanowski (red.), Maria Bronarska (tłum.), Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 2008, s. 160, ISBN 978-83-04-04673-3, OCLC 297685612.
- ↑ Bohaterowie. W: Jan Parandowski: Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1989, s. 144. ISBN 83-210-0677-9.
- ↑ Jorge Luis Borges, Zofia Chądzyńska (tłum.): Księga istot zmyślonych. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2000, s. 29. ISBN 83-7255-740-3.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Centaurs. mythindex.com, 2007. [dostęp 2010-10-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-17)]. (ang.).
- Centaurides. mythindex.com, 2007. [dostęp 2010-10-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-09)]. (ang.).
- Aaron J. Atsma: Kentauroi Thessalioi. theoi.com, 2000–2010. [dostęp 2010-10-26]. (ang.).
- Aaron J. Atsma: Kentauroi Peloponnesioi. theoi.com, 2000–2011. [dostęp 2010-10-26]. (ang.).
- Aaron J. Atsma: Kentaurides. theoi.com, 2000–2010. [dostęp 2010-10-26]. (ang.).
- Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 140. ISBN 83-01-03529-3.
- Carlos Parada: Centaurs. maicar.com. [dostęp 2010-10-26]. (ang.).
- Oskar Seyffert: Dictionary of Classical Antiquities, 1894, s. 123: Centauri. ancientlibrary.com, 2005. [dostęp 2011-02-17]. (ang.).
- William Smith: Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, 1867, T. 1, s. 666: Centauri. ancientlibrary.com, 2005. [dostęp 2010-10-26]. (ang.).