Centrum (globalizacja)

Centrum – grupa najbogatszych państw, które przeciwstawia się peryferiom i półperyferiom.

W latach 50. XX wieku w binarnym podziale Paula Prebischa, centrum stanowić miały potęgi przemysłowe, a peryferia kraje rolnicze^[1]. W ujęciu teorii systemu światowego Immanuela Wallersteina centrum oznacza najbogatsze państwa, które utożsamić można z zimnowojennym pojęciem Pierwszego Świata^[2]. Kraje centrum to według Wallersteina te, w których rozpoczął się proces tworzenia systemu światowego, przede wszystkim kraje Zachodniej Europy^[2].

Cechy państw centrum

Kontrola globalnych zasobów produkcyjnych i finansowych^[3] oraz eksploatacja państw peryferyjnych dzięki dużym firmom działającym w skali globalnej^[4].
Dominacja przemysłu przetwórczego nad wydobywczym, wytwarzanie produktów na bazie półproduktów dostarczanych z peryferiów i półperyferiów.
Posiadanie wysokich technologii high-tech^[3].
Wysokim poziom akumulacji i inwestycji, wynikający z niskich podatków^[4].
Względnie wysokie wynagrodzenia dla pracowników najemnych^[4].
Wysokie wskaźniki urbanizacji.
Pod względem ustrojowym są to państwa demokratyczne^[3].

Rosnąca konsumpcja dóbr w państwach centralnych prowadzi do ich ekspansji w stronę peryferiów, co jest początkiem cyklu Kondratiewa^[5].

W odniesieniu do koncepcji marksowskich centrum odpowiada klasie kapitalistycznej na poziomie społeczeństwa^[4].

Barbara Szacka: Wprowadzenie do socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2003. ISBN 83-88164-66-X.
Piotr Sztompka: Socjologia zmian społecznych. Jacek Konieczny (tłum.). Kraków: Znak, 2005. ISBN 83-240-0598-6.
Jonathan H. Turner: Struktura teorii socjologicznej. Aleksander Manterys, Grażyna Woroniecka (red.). Warszawa: PWN, 2004. ISBN 83-01-14072-0.