Charles Dickens

Charles Dickens
Boz
Imię i nazwisko urodzenia	Charles John Huffam Dickens
Data i miejsce urodzenia	7 lutego 1812 ; Landport
Data i miejsce śmierci	9 czerwca 1870 ; Gadshill
Zawód, zajęcie	pisarz
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Teksty w Wikiźródłach
	Cytaty w Wikicytatach

Charles John Huffam Dickens, wym. /tʃ ɑ r l z dʒ ɒ n ˈ h ʌ f ə m ˈ d ɪ k ɪ n z /^[1], pseudonim Boz (ur. 7 lutego 1812 w Landport koło Portsmouth, zm. 9 czerwca 1870 w Gadshill koło Rochester w hrabstwie Kent^[2]) – angielski powieściopisarz^[3]. Uznawany za najwybitniejszego przedstawiciela powieści społeczno-obyczajowej w drugiej połowie XIX w. w Anglii.

Życiorys

Był synem urzędnika admiralicji. Jego ojciec został w 1824 roku uwięziony za długi, przez co rodzina popadła w nędzę. Dickens musiał wówczas podjąć pracę zarobkową, początkowo w fabryce pasty do butów, a później jako urzędnik sądowy.

Zdobył pewne wykształcenie i w 1832 roku zaczął pracować jako sprawozdawca parlamentarny oraz dziennikarz w londyńskich dziennikach liberalno-reformatorskich. W tym okresie zaczął pisać pierwsze, publikowane w czasopismach, szkice, wydane jako Szkice Boza (Sketches by Boz 1836, wydanie polskie 1955). Po sukcesie Klubu Pickwicka zajął się przede wszystkim twórczością literacką. Dickens odwiedził Amerykę dwa razy – w latach 1842 i 1868.

Ilustracja wypadku w Staplehurst, zamieszczona w llustrated London News

9 czerwca 1865 roku, wracając z Paryża wraz z Ellen Ternan przeżył katastrofę kolejową w Staplehurst. Siedem pierwszych wagonów spadło z żelaznego mostu, który był wówczas w naprawie. Jedynym wagonem, który pozostał na torze, był wagon pierwszej klasy, którym podróżował Dickens. Opuszczając wagon, zorientował się, że zostawił w nim rękopis powieści „Nasz wspólny przyjaciel” i wrócił po niego. Doświadczenie z tragedii w Staplehurst oraz informacje o katastrofie w tunelu Clayton wykorzystał później, pisząc opowiadanie „The Signal-Man”^[4].

18 kwietnia 1869 roku w Chester, podczas podróży z odczytami po Anglii, Szkocji i Irlandii, Dickens dostał pierwszego udaru mózgu^[5]. 22 kwietnia 1869 roku zemdlał w Preston i lekarz nakazał mu przerwać podróż^[6].

Drugiego udaru Dickens doświadczył 8 czerwca 1870 roku w swoim domu w Gads Hill Place, po całodziennej pracy nad powieścią „Tajemnica Edwina Drooda”. Nie odzyskał przytomności i zmarł następnego dnia.

Twórczość

W licznych powieściach dał wyraz wrażliwości na niesprawiedliwość, krzywdę społeczną i bezduszność praw wobec ludzi ubogich. Realistyczny i drobiazgowy opis środowisk społecznych (mieszczańskich, biedoty miejskiej) zespalał z romantyczną atmosferą baśniowości i liryzmem. Stał się kronikarzem życia ówczesnego Londynu. Często utrwalał postacie dziwaków i ekscentryków o rysach karykaturalno-groteskowych. Dickens operował szeroką skalą humoru, często o zabarwieniu satyrycznym.

Powieści

Klub Pickwicka (The Posthumous Papers of the Pickwick Club, 1836–1837)
Oliver Twist (Oliver Twist; or, The Parish Boy’s Progress, 1837–1838, wydanie polskie 1846)
Nicholas Nickleby (The Life and Adventures of Nicholas Nickleby, 1838–1839, wydanie polskie 1847)
Zegar Mistrza Humphreya (Master Humphrey’s Clock, 1840, wydanie polskie 2020)
Magazyn osobliwości (The Old Curiosity Shop, 1840–1841)
Barnaba Rudge (Barnaby Rudge: A Tale of the Riots of Eighty, 1841)
Marcin Chuzzlewit (The Life and Adventures of Martin Chuzzlewit, 1843–1844)
Dombey i syn (Dealings with the Firm of Dombey and Son: Wholesale, Retail and for Exportation, 1846-1848)
David Copperfield (The Personal History, Adventures, Experience and Observation of David Copperfield the Younger of Blunderstone Rookery, 1849–1850, wydanie polskie 1889)
Samotnia (Bleak House, 1852–1853)
Ciężkie czasy (Hard Times – For These Times, 1854, wydanie polskie 1866)
Mała Dorrit (Little Dorrit, 1855–1857, wydanie polskie 1925)
Opowieść o dwóch miastach (A Tale of Two Cities, 1859)
Wielkie nadzieje (Great Expectations, 1860–1861, wydanie polskie 1868)
Nasz wspólny przyjaciel (Our Mutual Friend, 1864–1865)
Tajemnica Edwina Drooda (The Mystery of Edwin Drood, 1870, wydanie polskie 2010, niedokończona)

Opowieści wigilijne

(łączne wydanie polskie 1958)

Opowieść wigilijna (A Christmas Carol, 1843)
Dzwony (The Chimes: A Goblin Story of Some Bells that Rang an Old Year Out and a New Year In, 1844)
Świerszcz za kominem (The Cricket on the Hearth. A Fairy Tale of Home, 1845)
Bitwa o życie (The Battle of Life: A Love Story, 1846)
Nawiedzony (The Haunted Man and the Ghost’s Bargain, A Fancy for Christmas-Time, 1848)

Inne

Szkice Boza (Sketches by „Boz”, 1836, wydanie polskie 1955)
Notatki z podróży, inny tytuł Zarysy Ameryki (American Notes for General Circulation, 1842)
Życie Pana Jezusa (The Life of Our Lord, 1849, wydane w 1935)
Wiadomość z morza (A Message from the Sea, 1860, wydanie polskie 2020; współautorzy Wilkie Collins, Charles Alston Collins)
Przedstawiciel niehandlowy (The Uncommercial Traveller, 1860–1869, wydanie polskie 1955)

Adaptacje filmowe

Z tym tematem związana jest kategoria: Filmowe adaptacje utworów Charlesa Dickensa.

Zobacz też

Wykaz literatury uzupełniającej: Charles Dickens.

Zwierzęta domowe Charlesa Dickensa

Przypisy

↑ Wymowa imienia i nazwiska. [w:] dictionary.com [on-line]. [dostęp 2021-05-28]. (ang.).
↑ Dickens Charles, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-11-22] .
↑ Charles Dickens, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2018-09-04] (ang.).
↑ Peter Ackroy: Dickens. Londyn: Sinclar-Stevenson, 1990, s. 959–961. ISBN 1-85619-000-5.
↑ Claire Tomalin: Charles Dickens: A Life. 2011, s. 377.
↑ Peter Ackroy: Dickens. Londyn: Sinclar-Stevenson, 1990, s. 1043–1044. ISBN 1-85619-000-5.

Bibliografia

Gilbert Keith Chesterton: Charles Dickens. Warszawa: Wydawnictwo „Alfa”, 1929.

Linki zewnętrzne

Charles Dickens w bazie Notable Names Database (ang.)
„Opowieść wigilijna” w języku polskim
Tekst Opowieści wigilijnej (ang. • niem. • wł.)
Twórczość Charlesa Dickensa w bibliotece Polona
Utwory Charlesa Dickensa w bibliotece Wolne Lektury

[1] Wymowa imienia i nazwiska. [w:] dictionary.com [on-line]. [dostęp 2021-05-28]. (ang.).

[2] Dickens Charles, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-11-22] .

[Encyclopaedia_Britannica-3] Charles Dickens, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2018-09-04] (ang.).

[4] Peter Ackroy: Dickens. Londyn: Sinclar-Stevenson, 1990, s. 959–961. ISBN 1-85619-000-5.

[5] Claire Tomalin: Charles Dickens: A Life. 2011, s. 377.

[6] Peter Ackroy: Dickens. Londyn: Sinclar-Stevenson, 1990, s. 1043–1044. ISBN 1-85619-000-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]