Chlorek nitrozylu

Chlorek nitrozylu
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	NOCl
Inne wzory	ClNO
Masa molowa	65,46 g/mol
Wygląd	pomarańczowożółty gaz, ciemnoczerwona ciecz
	Identyfikacja
Numer CAS	2696-92-6
PubChem	17601
SMILES
	N(=O)Cl
InChI
	InChI=1S/ClNO/c1-2-3
	InChIKey
	VPCDQGACGWYTMC-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Gęstość
	0,001676 g/cm³; gaz
	Rozpuszczalność w wodzie
	rozkład
Temperatura topnienia	−59,6 °C; −61,5 °C
Temperatura wrzenia	−5,55 °C
Punkt potrójny	−59,6 °C; 5,5 kPa
Punkt krytyczny	167,6 °C; 9,1 MPa; 0,47 g/cm³
logP	1,07
Budowa
Moment dipolowy	1,83 D
Niebezpieczeństwa
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Wiarygodne źródła oznakowania tej substancji; według kryteriów GHS są niedostępne.
Numer RTECS	QZ7883000
	Podobne związki
Podobne związki	fluorek nitrozylu, bromek nitrozylu, chlorek nitrylu, fosgen, chlorek tionylu, chlorek sulfurylu, trichlorek fosforylu
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Chlorek nitrozylu, NOCl – nieorganiczny związek chemiczny z grupy chlorków kwasowych (chlorek kwasu azotawego).

Otrzymywanie

Można go otrzymać przez reakcję chloru z tlenkiem azotu^[3]:

2NO + Cl
2 → 2NOCl

Powstaje też podczas przygotowywania wody królewskiej, zgodnie z reakcją^[4]^[5]:

3HCl + HNO
3 → Cl
2 + NOCl + 2H
2O

Obecność chlorku nitrozylu w wodzie królewskiej po raz pierwszy opisał Edmund Davy w roku 1830^[6].

Właściwości

Chlorek nitrozylu w temperaturze pokojowej jest pomarańczowożółtym gazem, a po skropleniu ciemnoczerwoną cieczą. Ma budowę kowalencyjno-jonową i ulega dysocjacji do NO+
(jon nitrozoniowy), [ONClNO]+
i Cl−
. W wodzie ulega hydrolizie do kwasu solnego i azotawego^[3]:

NOCl + H
2O → HCl + HNO
2

Ulega addycji do wiązania podwójnego, przekształcając alkeny w α-chlorooksymy^[7]:

C=C + NOCl → Cl−C−C=N−OH

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Haynes 2014 ↓, s. 4-79.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Nitrosyl chloride, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 2370 [dostęp 2015-09-09] (niem. • ang.).
↑ ^a ^b ^c Philip John Durrant, Bryl Durrant: Zarys współczesnej chemii nieorganicznej. Warszawa: PWN, 1965, s. 753–755.
↑ Christopher D. Cappa, Sarah E. Kuipers, Jeanine M. Roberts, Abigail S. Gilbert, and Matthew J. Elrod. Product Identification and Kinetics of Reactions of HCl with HNO
3/H
2SO
4/H
2O Solutions. „J. Phys. Chem. A”. 104 (19), s. 4449–4457, 2000. DOI: 10.1021/jp992666p.
↑ L. J. Beckham, W. A. Fessler, M. A. Kise. Nitrosyl Chloride. „Chemical Reviews”. 48 (3), s. 319–396, 1951. DOI: 10.1021/cr60151a001. (ang.).
↑ Edmund Davy. On a New Combination of Chlorine and Nitrous Gas. „Proceedings of the Royal Society of London”. 3, s. 27–29, 1830. DOI: 10.1098/rspl.1830.0010.
↑ Masaji Ohno, Norio Naruse, Isao Terasawa. 7-Cyanoheptanal. „Org. Synth.”. 49, s. 27, 1969. DOI: 10.15227/orgsyn.049.0027.

Bibliografia

CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 95, Boca Raton: CRC Press, 2014, ISBN 978-1-4822-0867-2 (ang.).

[CITEREFHaynes2014'''4'''-79-1] Haynes 2014 ↓, s. 4-79.

[GESTIS-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Nitrosyl chloride, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 2370 [dostęp 2015-09-09] (niem. • ang.).

[Durrant-3] Philip John Durrant, Bryl Durrant: Zarys współczesnej chemii nieorganicznej. Warszawa: PWN, 1965, s. 753–755.

[Cappa-4] Christopher D. Cappa, Sarah E. Kuipers, Jeanine M. Roberts, Abigail S. Gilbert, and Matthew J. Elrod. Product Identification and Kinetics of Reactions of HCl with HNO
3/H
2SO
4/H
2O Solutions. „J. Phys. Chem. A”. 104 (19), s. 4449–4457, 2000. DOI: 10.1021/jp992666p.

[Beckham-5] L. J. Beckham, W. A. Fessler, M. A. Kise. Nitrosyl Chloride. „Chemical Reviews”. 48 (3), s. 319–396, 1951. DOI: 10.1021/cr60151a001. (ang.).

[Davy-6] Edmund Davy. On a New Combination of Chlorine and Nitrous Gas. „Proceedings of the Royal Society of London”. 3, s. 27–29, 1830. DOI: 10.1098/rspl.1830.0010.

[Ohno-7] Masaji Ohno, Norio Naruse, Isao Terasawa. 7-Cyanoheptanal. „Org. Synth.”. 49, s. 27, 1969. DOI: 10.15227/orgsyn.049.0027.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

1. Litowców	LiCl NaCl KCl RbCl CsCl
2. Berylowców	BeCl 2 MgCl 2 CaCl 2 SrCl 2 BaCl 2 RaCl 2
3. Skandowców	ScCl 3 YCl 3 LaCl 3 AcCl 3
4. Tytanowców	TiCl 2 TiCl 3 TiCl 4 ZrCl 2 ZrCl 3 ZrCl 4 ZrOCl 2 HfCl 4 HfOCl 2
5. Wanadowców	VCl 2 VCl 3 VCl 4 VOCl VOCl 2 VOCl 3 NbCl 3 NbCl 5 NbOCl 3 TaCl 5
6. Chromowców	CrCl 2 CrCl 3 MoCl 2 (Mo 3Cl 6) MoCl 3 MoCl 4 MoCl 5 WCl 2 WCl 4 WCl 5 WCl 6
7. Manganowców	MnCl 2 MnCl 3 TcCl 3 ReCl 3 ReCl 5
8. Żelazowców	FeCl 2 FeCl 3 (Fe 2Cl 6) Fe 2Cl 5 RuCl 3 RuCl 4 OsCl 2 OsCl 3 OsCl 4
9. Kobaltowców	CoCl 2 CoCl 3 RhCl 3 IrCl 2 IrCl 3 IrCl 4
10. Niklowców	NiCl 2 PdCl 2 PtCl 2 PtCl 3 PtCl 4
11. Miedziowców	CuCl (Cu 2Cl 2) CuCl 2 Cu(OH)Cl AgCl AuCl AuCl 3 (Au 2Cl 6)
12. Cynkowców	ZnCl 2 Zn(OH)Cl 2 CdCl 2 Cd(OH)Cl 2 Hg 2Cl 2 HgCl 2
13. Borowców	BCl 3 AlCl 3 GaCl 2 GaCl 3 InCl InCl 2 InCl 3 TlCl TlCl 3
14. Węglowców	CCl 4 SiCl 4 GeCl 2 GeCl 4 GeOCl 2 SnCl 2 SnCl 4 Sn 2OCl 2 SnOCl 2 PbCl 2 Pb(OH)Cl PbCl 4
15. Azotowców	NCl 3 NH 4Cl NOCl PCl 2 PCl 3 POCl 3 PCl 5 AsCl 3 AsCl 5 SbCl 3 SbCl 5 BiCl 3 BiCl 2 BiOCl
16. Tlenowców	S 2Cl 2 SCl 2 SCl 4 SOCl 2 SO 2Cl 2 Se 2Cl 2 SeCl 4 SeO 2Cl 2 TeCl 2 TeCl 4 PoCl 2 PoCl 4
17. Fluorowców	ICl ICl 3 BrCl