Concertino (forma muzyczna)

Igor Strawinski, Concertino na kwartet smyczkowy, 1920 (fragment)

Concertino (niem. Konzertstück) – utwór muzyczny na instrument solowy z towarzyszeniem orkiestry, pochodna koncertu.

Nazwa jest włoskim zdrobnieniem słowa „koncert” (wł. concerto)^[1] i oznacza miniaturyzację tej formy muzycznej^[2]. W Niemczech przyjęła się nazwa Konzertstück^[3].

Jest rodzajem miniatury koncertowej^[3], zapoczątkowanej w okresie wczesnego romantyzmu (ok. 1800)^[4]. Przyjmuje uproszczoną formę jedno- lub kilkuczęściową (zwykle graną bez przerw), z płynnymi zmianami tempa i charakteru utworu^[5]^[4]^[6].

Najczęściej concertino nawiązuje do tradycyjnego koncertu, zachowując jego trzyczęściowy układ o charakterze repryzowym. Jest ono zwykle realizowane w znacznie okrojonej formie w stosunku do koncertu romantycznego w stylu brillant, ma także dużo prostszą i mniej sformalizowaną budowę wewnętrzną^[7]^[4]. W swojej formie concertino wraca do pierwotnego sposobu koncertowania, opartego na dialogu instrumentu solowego z orkiestrą, niekiedy nawet przy użyciu krótkich fraz, jak w Concertino na fortepian i orkiestrę (1925) Arthura Honeggera^[7].

Najbardziej znane concertina z epoki romantyzmu to m.in. Concertino Es-dur na klarnet i orkiestrę, op. 26 (1811) i Konzertstück na fortepian i orkiestrę (1821) oba Carla Marii von Webera oraz Konzertstück für Klavier und Orchester G-dur, op. 92 (Introduction und Allegro appassionato) (1849) Roberta Schumanna^[3]^[5]^[4]. Jako forma muzyczna concertino stało się ponownie modne od lat 30. XX wieku, czego przykładem może być Konzertstück na trautonium i orkiestrę smyczkową (1931) Paula Hindemitha oraz Concertino de printemps na skrzypce i orkiestrę, op. 135 (1934) Dariusa Milhauda^[a]^[3].

Zobacz też

Concertino (grupa instrumentów)

Uwagi

↑ W latach 50. Darius Milhaud skomponował concertina na pozostałe pory roku: Concertino d'Été op. 311 (1951), Concertino d'Automne op. 309 (1951) i Concertino d'Hiver op. 327 (1953).

Przypisy

↑ Habela 1968 ↓.
↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1987 ↓, s. 778.
↑ ^a ^b ^c ^d Hutchings 2004 ↓.
↑ ^a ^b ^c ^d Konzertstück, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2018-01-15] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
↑ ^a ^b Chodkowski 1995 ↓.
↑ Concertino. [w:] Encyklopedia muzyki RMF Classic [on-line]. [dostęp 2018-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-16)]. (pol.).
↑ ^a ^b Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1987 ↓, s. 787.

Bibliografia

Jerzy Habela: Słowniczek muzyczny. Warszawa: PWM, 1968, s. 39. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
Józef Chomiński, Krystyna Wilkowska-Chomińska: Formy muzyczne. T. 2: Wielkie formy instrumentalne. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1987. ISBN 83-224-0224-4. (pol.).
Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995, s. 146. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
Arthur Hutchings: Concertino (ii). W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. K. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).

Linki zewnętrzne

[u1-8] W latach 50. Darius Milhaud skomponował concertina na pozostałe pory roku: Concertino d'Été op. 311 (1951), Concertino d'Automne op. 309 (1951) i Concertino d'Hiver op. 327 (1953).

[CITEREFHabela1968-1] Habela 1968 ↓.

[CITEREFChomińskiWilkowska-Chomińska1987778-2] Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1987 ↓, s. 778.

[CITEREFHutchings2004-3] Hutchings 2004 ↓.

[Enc._Britannica-4] Konzertstück, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2018-01-15] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).

[CITEREFChodkowski1995-5] Chodkowski 1995 ↓.

[RFM_Classic-6] Concertino. [w:] Encyklopedia muzyki RMF Classic [on-line]. [dostęp 2018-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-16)]. (pol.).

[CITEREFChomińskiWilkowska-Chomińska1987787-7] Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1987 ↓, s. 787.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[a]