Czarnowąsy (gmina)

Czarnowąsy
	gmina wiejska
	1945-1954 i 1973-74
Państwo	Polska
Województwo	1945–46: śląskie; 1946–50: śląskie; 1950–54: opolskie; 1973-74: opolskie
Powiat	opolski
Siedziba	Czarnowąsy
Powierzchnia (1974)	49,82 km²
Populacja; • liczba ludności	; 6933
Szczegółowy podział administracyjny (1952)
Liczba gromad	5
brak współrzędnych

Czarnowąsy – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1945–1954 i 1973–1974^[3] w woj. śląskim i woj. opolskim (dzisiejsze woj. opolskie). Siedzibą władz gminy były Czarnowąsy (obecnie w granicach Opola).

Gmina zbiorowa Czarnowąsy powstała po II wojnie światowej (w grudniu 1945^[4]) w powiecie opolskim na terenie tzw. Ziem Odzyskanych (tzw. I okręg administracyjny – Śląsk Opolski^[5]^[6]), powierzonym 18 marca 1945 administracji wojewody śląskiego^[6]^[7], a z dniem 28 czerwca 1946 przyłączonym do woj. śląskiego (śląsko-dąbrowskiego)^[8]^[9].

Według stanu z 1 stycznia 1946 gmina składała się z 5 gromad: Czarnowąsy, Borki, Krzanowice, Świerkle i Wróblin^[10]. 6 lipca 1950 zmieniono nazwę woj. śląskiego na katowickie; równocześnie gmina Czarnowąsy wraz z całym powiatem opolskim weszła w skład nowo utworzonego woj. opolskiego^[11].

Według stanu z 1 lipca 1952 gmina składała się z 5 gromad: Borki, Czarnowąsy, Krzanowice, Świerkle i Wróblin^[12]. Gmina została zniesiona 29 września 1954 wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[13].

Jednostkę reaktywowano 1 stycznia 1973 w tymże powiecie i województwie; w skład gminy weszły obszary 8 sołectw: Borki, Czarnowąsy, Gosławice, Kępa, Krzanowice, Luboszyce, Świerkle i Wróblin^[14]^[15]. Gmina liczyła 8812 mieszkańców^[16].

1 czerwca 1975 gmina weszła w skład nowo utworzonego (mniejszego) woj. opolskiego^[17].

1 października 1974 roku z gminy Czarnowąsy wyłączono główną część obszaru (851,4 ha) wsi Gosławice (1879 mieszkańców), którą przyłączono do Opola^[18].

1 stycznia 1975 gmina została zniesiona, a jej obszar przyłączony do gmin Dobrzeń Wielki (Borki, Czarnowąsy, Świerkle, Wróblin i Krzanowice) i Łubniany (Kępa i Luboszyce)^[19]^[20].

Sołectwa włączone w 1975 do gminy Dobrzeń Wielki włączono w kolejnych latach do Opola: Wróblin już 30 października 1975^[21], a Borki, Czarnowąsy, Świerkle i Krzanowice dopiero 1 stycznia 2017^[22].

Przypisy

↑ ^a ^b Od 1945 pod administracją wojewody śląskiego; od 1946 jednostka administracyjna woj. śląskiego
↑ Wykaz powierzchni jednostek podziału terytorialnego dla potrzeb statystycznych, stan w dniu 1 I 1974. GUS, 1974
↑ Od 1 grudnia 1945 do 28 września 1954 oraz od 1 stycznia 1973 do 31 grudnia 1974
↑ Rozporządzenie Wojewody Śląsko-Dąbrowskiego z dnia 27 listopada 1945 (Śląsko-Dąbrowski Dziennik Wojewódzki, Nr. 34, Kat, dnia 22 grudnia 1945 r.)
↑ Utworzony 14 marca 1945 decyzją Rady Ministrów
↑ ^a ^b Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku (The population of Poland in the 20th century). Warszawa: Polska Akademia Nauk, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyńskiego, 2005, s. 43-44.
↑ Dokumentu podstawy prawnej nie odnaleziono
↑ Dz.U. z 1946 r. nr 28, poz. 177
↑ Na podstawie ustawy z dnia 11 września 1944 o organizacji i zakresie działania rad narodowych (Dz.U. z 1944 r. nr 5, poz. 22) oraz dekretu z 23 listopada 1944 o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1944 r. nr 14, poz. 74)
↑ Podział administracyjny województwa śląsko-dąbrowskiego wraz ze skorowidzem gmin i gromad (stan z dnia 1 stycznia 1946), Wydawnictwa Instytutu Śląskiego, 1947
↑ Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255
↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
↑ Uchwała Nr XVIII/100/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie opolskim (Dz. Urz. WRN w Opolu z 11 grudnia 1972 r. Nr 14, poz. 167)
↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
↑ Wedłuh danych z 1971 roku w przełożeniu na granice z 1973.
↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92
↑ Dz.U. z 1974 r. nr 31, poz. 185
↑ Uchwała Nr IV/19/74 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 28 października 1974 r. w sprawie zmiany granic i zniesienia niektórych gmin w powiecie opolskim (Dz. Urz. WRN w Opolu z 9 listopada 1974 r. Nr 10, poz. 108)
↑ T. Folsztyn: Podziały administracyjne Śląska Opolskiego w latach 1973-2004; Archiwum Państwowe w Opolu
↑ Dz.U. z 1975 r. nr 35, poz. 198
↑ Dz.U. z 2016 r. poz. 1134

[początek-1] Od 1945 pod administracją wojewody śląskiego; od 1946 jednostka administracyjna woj. śląskiego

[2] Wykaz powierzchni jednostek podziału terytorialnego dla potrzeb statystycznych, stan w dniu 1 I 1974. GUS, 1974

[3] Od 1 grudnia 1945 do 28 września 1954 oraz od 1 stycznia 1973 do 31 grudnia 1974

[4] Rozporządzenie Wojewody Śląsko-Dąbrowskiego z dnia 27 listopada 1945 (Śląsko-Dąbrowski Dziennik Wojewódzki, Nr. 34, Kat, dnia 22 grudnia 1945 r.)

[5] Utworzony 14 marca 1945 decyzją Rady Ministrów

[pan-6] Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku (The population of Poland in the 20th century). Warszawa: Polska Akademia Nauk, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyńskiego, 2005, s. 43-44.

[7] Dokumentu podstawy prawnej nie odnaleziono

[8] Dz.U. z 1946 r. nr 28, poz. 177

[9] Na podstawie ustawy z dnia 11 września 1944 o organizacji i zakresie działania rad narodowych (Dz.U. z 1944 r. nr 5, poz. 22) oraz dekretu z 23 listopada 1944 o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1944 r. nr 14, poz. 74)

[podział-10] Podział administracyjny województwa śląsko-dąbrowskiego wraz ze skorowidzem gmin i gromad (stan z dnia 1 stycznia 1946), Wydawnictwa Instytutu Śląskiego, 1947

[11] Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255

[12] Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa

[13] Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191

[14] Uchwała Nr XVIII/100/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie opolskim (Dz. Urz. WRN w Opolu z 11 grudnia 1972 r. Nr 14, poz. 167)

[15] Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312

[16] Wedłuh danych z 1971 roku w przełożeniu na granice z 1973.

[17] Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92

[18] Dz.U. z 1974 r. nr 31, poz. 185

[19] Uchwała Nr IV/19/74 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 28 października 1974 r. w sprawie zmiany granic i zniesienia niektórych gmin w powiecie opolskim (Dz. Urz. WRN w Opolu z 9 listopada 1974 r. Nr 10, poz. 108)

[20] T. Folsztyn: Podziały administracyjne Śląska Opolskiego w latach 1973-2004; Archiwum Państwowe w Opolu

[21] Dz.U. z 1975 r. nr 35, poz. 198

[22] Dz.U. z 2016 r. poz. 1134

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

Przynależność wojewódzka	woj. śląskie (1945–50) woj. opolskie (1950–75)
Miasta (1945–75)	Krapkowice (do 1955 →) Opole (do 1948 →) Ozimek (od 1962)
Osiedla (1954–72)	Groszowice (1956–64) Ozimek (do 1962)
Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75)	Chróścina (od 1952) Chrząstowice (Chrząsty) Czarnowąsy (do 1974) Dąbrówka Dolna (do 1954) Dobrzeń Wielki (Dobrzeń) Gosławice (do 1954) Groszowice (do 1954) Komprachcice Krapkowice (Chrapkowice) (do 1954) Kup (Kupy) (do 1954) Łubniany (Ługniany) Murów (od 1973) Nowa Wieś Królewska (do 1954) Ozimek Pokój Popielów Prószków (Pruszków) Przywory (1973–74) Tarnów Opolski (Tarnów) Turawa Wójtowa Wieś (do 1954) Wrzoski (do 1951) Zagwiździe (do 1954)
Gromady (1954–72)	Boguszyce (1954–72) Brynica (1954–61) Budkowice Stare (1954–72) Chmielowice (1954–61) Chróścice (1954–72) Chróścina (1954–72) Chrząstowice (1954–72) Czarnowąsy (1954–72) Dąbrówka Dolna (1954–72) Dębie (1954–61) Dobrzeń Wielki (1954–72) Domaradz (1954–61) Domecko (1954–59) Dylaki (1954–61) Gosławice (1954–61) Górki (1954–59) Grodziec (1954–61) Groszowice (1954–55) Grudzice (1954–72) Jełowa (1954–72) Komprachcice (1954–72) Krasiejów (1954–61) Kup (1954–72) Ligota Prószkowska (1954–59) Ligota Turawska (1954–72) Luboszyce (1954–72) Łubniany (1954–72) Malina (1954–59) Murów (1954–72) Ozimek (1954) Ozimek (1961–72) Pokój (1954–72) Polska Nowa Wieś (1954–68) Popielów (1954–72) Prószków (1954–72) Przywory (1954–72) Radomierowice (1954–59) Raszowa (1954–72) Rogów Opolski (1954–55 →) Schodnia Stara (1954–68) Sławice (1954–61) Stare Siołkowice (1954–72) Tarnów Opolski (1954–72) Turawa (1954–72) Węgry (1954–72) Winów (1959–72) Wójtowa Wieś (1954–59) Wróblin (1954–59) Żużela (1954–55 →) Żywocice (1954–55 →)