Dyskusja:Sprawa Sykstusa

Polski artykul jest sprzeczny z Angielskim, oto cytat:

"Czernin persuaded Charles to send a 'Word of Honour' to Austria's allies saying that Sixtus had not been authorised to show the letter to the French Government, that Belgium had not been mentioned, and Clemenceau had lied about the mentioning of the Alsace."

W Polskiej wersji jest natomiast: "Minister Czernin wyperswadował cesarzowi próbę ogłoszenia negocjacji księcia Parmeńskiego za samowolne, w obawie o pogorszenie i tak już nadwyrężonej pozycji Austrii...".

"Persuaded Charles" nie znaczy "wyperswadowal Karolowi", tylko "przekonal Karola". Nie wiem ktora wersja jest zgodna z faktami, ale wyglada na to, ze Polska wersja jest adaptacja Angielskiej. Jesli tak, to autor zle przetlumaczyl powyzsze wyrazenie.

Także zdanie "W odpowiedzi austriacki minister spraw zagranicznych, Ottokar Czernin, oskarżył premiera Francji o uległość wobec Niemiec." jest źle przetłumaczone, a poza tym jest bez sensu. W eng wiki chodzi o to, że Czernin oskarżył Clemanescu o bycie główną przeszkodą w osiągnięciu pokoju.

• należałoby też więcej napisać o warunkach. Janusz Pajewski "Pierwsza wojna światowa" :

"cesarzowa Zyta była córką Roberta i Marii Antonii książąt Bourbon z włoskiej gałęzi tej dynastii panującej do 1860 r. w Parmie. Bracia cesarzowej, Sykstus i Ksawery, czuli się Francuzami, Bourbonami, potomkami Henryka IV; gdy im odmówiono, jako potomkom dynastii ongiś panującej we Francji, zezwolenia na służbę w armii francuskiej, zaciągnęli się do armii belgijskiej i walczyli przeciwko Niemcom. Do Sykstusa i do Ksawerego zwrócił się cesarz Karol z prośbą o podjęcie pośrednictwa pomiędzy nim a rządem francuskim. Książęta misję przyjęli, w styczniu 1917 r. uzyskali urlop i rozpoczęli działania.

23 i 24 marca oraz 8 maja rozmawiali z cesarzem Karolem, rozmawiali z Czerninem, książę Sykstus był cztery razy u prezydenta Poincarégo, konferował z Lloyd George’em, był też na audiencji u króla angielskiego. Czernin wiedział więc o misji księcia Sykstusa, a chociaż w rozmowach ze szwagrem cesarskim był „zimny” i powściągliwy, nie sprzeciwił się mediacji, a nawet dał mediatorowi krótką, ogólnikową notatkę o postulatach Austro–Węgier; notatka zaczynała się od stwierdzenia o ścisłym, nierozerwalnym przymierzu z Niemcami, zawierała następnie zadziwiające zapewnienie, że jeśli Niemcy zechcą zrezygnować z Alzacji i Lotaryngii, „Austro–Węgry nie będą tu oczywiście stawiały przeszkód”. Dalej następował postulat przywrócenia niepodległości Belgii i odszkodowania na jej rzecz przez wszystkie państwa walczące. Bezpośrednio po tych ustaleniach zapewniał Czernin; „Wielki to błąd sądzić, że Austro–Węgry znajdują się pod kuratelą polityczną Niemiec. Za to w Austro–Węgrzech rozpowszechniony jest pogląd, że Francja działa całkowicie pod presją Anglii”.

Główną rolę grał wszakże sam cesarz i tu przejawił się brak doświadczenia politycznego młodego monarchy, a zarazem jego zapał do służenia dobrej sprawie pokoju. Cesarz bez wiedzy ministra spraw zagranicznych wręczył szwagrowi list prywatny, pisany własną ręką ołówkiem. Prosił o „przekazanie potajemnie i nieoficjalnie panu Poincarému, prezydentowi Republiki Francuskiej, że słuszne rewindykacje francuskie co do Alzacji i Lotaryngii będzie popierał wszystkimi środkami i używając swego wpływu osobistego u swych sprzymierzeńców”. Belgia - pisał dalej - powinna odzyskać pełną niepodległość, obiecywał przywrócenie niepodległości Serbii, nawet z dostępem do morza, byleby Serbia powstrzymała się od wszelkiej wrogiej działalności skierowanej przeciwko Austro–Węgrom. Wobec niewyjaśnionej sytuacji w Rosji cesarz powstrzymywał się od wyrażenia swych poglądów aż do utworzenia tam rządu „legalnego i ustabilizowanego”. Uderzał brak w liście wzmianki o Włoszech.

Książę Sykstus po powrocie z Wiednia działał dalej jako pośrednik, był parokrotnie u prezydenta Poincarégo, któremu wręczył list cesarski, rozmawiał z Lloyd George’em, z Cambonem, w maju zjawił się znowu w Wiedniu. W rozmowie z cesarskim szwagrem uderzył w nutę optymistyczną, był przeświadczony, że zdecydowana postawa Austro–Węgier i pokój odrębny zawarty przez monarchię doprowadzą do pokoju powszechnego, jeśli nie od razu, to w każdym razie w ciągu roku. Rozmowa potoczyła się dalej na temat rewindykacji włoskich. Ostatecznie cesarz wręczył księciu drugi list odręczny, datowany 9 maja 1917 r. Pisał, że zbadanie propozycji włoskich odracza do otrzymania odpowiedzi Francji i Wielkiej Brytanii na jego propozycje pokojowe. Do listu cesarz załączył zapiskę Czernina w języku niemieckim o warunkach pokoju. Minister, stwierdzał, że wykluczone są jednostronne ustępstwa terytorialne ze strony Austro–Węgier, że można będzie wszakże wziąć pod uwagę ustępstwa z kompensatami, takie rozwiązanie byłoby do rozważenia (ventilierbar); zapytywał, jakie gwarancje otrzyma monarchia, że na konferencji pokojowej nie zostanie naruszona jej integralność. Definitywnej odpowiedzi udzielą Austro–Węgry, gdy Koalicja zajmie stanowisko w tych dwóch kwestiach i wtedy dopiero porozumieją się ze swymi sprzymierzeńcami na temat rokowań. W każdym razie Austro–Węgry gotowe są prowadzić nadal rozmowy z przedstawicielami Francji i Anglii, pracować na rzecz honorowego pokoju i otworzyć w ten sposób drogę do pokoju światowego. W przeciwieństwie do listu cesarskiego notatka ministra miała ostrożny charakter dyplomatyczny i gdyby Niemcy powzięli o niej wiadomość, nie skompromitowałaby rządu wiedeńskiego.

W obozie Koalicji mediacja księcia Sykstusa i list cesarza Karola największe nadzieje rozbudziły u Lloyd George’a, powściągliwiej podeszli do sprawy Francuzi - prezydent Poincaré, a zwłaszcza prezes ministrów i minister spraw zagranicznych Ribot. Ostatecznie szefowie rządów francuskiego i brytyjskiego zadecydowali, że o próbie porozumienia z Austrią będą musieli powiadomić rząd włoski, ale w sposób ogólnikowy i niepełny. Na spotkaniu premierów Wielkiej Brytanii i Francji z włoskim ministrem spraw zagranicznych w Saint–Jean–de–Maurienne w Sabaudii w dniu 19 kwietnia 1917 r. baron Sonnino usłyszał krótko i ogólnikowo o austriackiej inicjatywie pokojowej, ale nie dowiedział się nic o liście cesarza Karola. Reakcja włoska była stanowcza. Sonnino domagał się bezwzględnie wypełnienia postanowień paktu londyńskiego z 26 kwietnia 1915 r. Nie pomogły nalegania Lloyd George’a, który nie ukrywał niechęci do Włochów, i ostatecznie minister włoski przy poparciu Ribota narzucił swój punkt widzenia. Sonnino uważał, że nie byłoby rzeczą właściwą prowadzenie rozmów z Austriakami, gdyż mogłoby to „osłabić ścisły związek pomiędzy sprzymierzonymi, który jest bardziej potrzebny niż kiedykolwiek”.

Na tym rzecz upadła. 20 maja 1917 r. na rozmowie w Pałacu Elizejskim u prezydenta Poincarégo książę Sykstus usłyszał z ust Ribota ostateczną odmowę dalszych prób porozumienia z monarchią Habsburgów. Książę Sykstus nie dał jeszcze za wygraną. Udał się do Londynu, nalegał na Lloyd George’a. Pierwszy minister brytyjski wpadł na myśl, aby przeciwko Sonnino, który jest obstinate and difficult and troublesome (uparty i trudny i nieznośny), użyć autorytetu króla Wiktora Emanuela. Niechby się we Francji zjechali królowie Anglii i Włoch oraz prezydent Poincaré wraz z odpowiedzialnymi ministrami, a wówczas da się może osiągnąć jakieś wspólne stanowisko. Odmowa włoska udaremniła realizację pomysłu Lloyd George’a. Udaremniła chyba zarazem i misję księcia Sykstusa, i próbę cesarza Karola zawarcia pokoju odrębnego, ratowania tronu Habsburgów i bytu państwowego Austro–Węgier.

A tymczasem hrabia Czernin prowadził grę szczególną - Niemców usiłował przekonać, że monarchia nie jest już w stanie walczyć dalej i dyskretnie pozwalał im się domyślać, iż ma z Francją nawiązane wstępne porozumienie. Wieści napływające z Francji przez Szwajcarię umacniały ministra w przekonaniu, że sprawa pokoju to sprawa Alzacji i Lotaryngii, usiłował więc wywierać swoisty nacisk w Berlinie. Nacisk ten przejawiał się pokazywaniem trudności wewnętrznych monarchii. 31 marca 1917 r. prezes ministrów hr. Clam–Martinitz mówił ambasadorowi niemieckiemu, że Austro–Węgry dysponują zapasami żywności tylko na okres trzech tygodni, że „nastroje wśród warstw ubogich i sympatie szczepów słowiańskich dla Rosji liberalnej” każą „lękać się katastrofy”. 2 kwietnia 192 kwietnia 1917 r. pociąg dworski powiózł z Wiednia do miejscowości kąpielowej Bad Homburg w południowo–zachodnich Niemczech, gdzie znajdowała się Kwatera Główna niemiecka, parę cesarską, cesarza Karola i cesarzową Zytę, Czernina i szefa sztabu generała Arthura Arz von Straussenberga. Cesarz i Czernin usiłowali zyskać zgodę gospodarzy na rezygnację z Alzacji i Lotaryngii, w zamian oddawali Niemcom Polskę, nie tylko Królestwo, ale nawet i Galicję.*) Niemcy propozycję, rzecz prosta, odrzucili; kanclerz był „silnie zdziwiony”. Cesarz Karol w rozmowie z Wilhelmem miał wciąż na myśli rokowania księcia Sykstusa; w mało prawdopodobnym przypadku, gdyby Niemcy przyjęli sugestie austriackie, cesarz mógł się spodziewać szczęśliwego wyniku mediacji parmeńskiej. Natomiast odmowa niemiecka - całkowita, a tym bardziej częściowa - uspokoiłaby skrupuły młodego monarchy i dałaby mu poczucie lojalności i względem sprzymierzeńca, i względem strony przeciwnej. Spotkanie w Bad Homburg zakończyło się więc niepowodzeniem, ale niepowodzenie to nie zmieniło planów Czernina. Wkrótce po powrocie do Wiednia minister zredagował memoriał o położeniu wewnętrznym Austro–Węgier. Memoriał wskazywał, że monarchia znajduje się u kresu sił, że najpóźniej z końcem lata lub w początku jesieni „musi być zawarty pokój za wszelką cenę”. Rokowania należy rozpocząć póki przeciwnik nie dojrzy wyraźnie unsere sterbende Kraft (naszej zamierającej siły). Groźne zjawisko to „niebezpieczeństwo rewolucyjne, które zawisło na horyzoncie całej Europy”. Czernin twierdził dalej, że gdyby Niemcy próbowały podjąć kampanię zimą 1917/18 r., wywołałoby to ruchy rewolucyjne także i w Rzeszy, a to jemu „obrońcy zasady dynastycznej wydaje się sprawą gorszą niż zawarty przez monarchę zły pokój”. Dalej rzucił hrabia groźne proroctwo: „Jeśli władcy Państw Centralnych nie zdołają zawrzeć pokoju w najbliższych miesiącach, zrobią to ludy ponad ich głowami”. Charakterystyczne były zdania końcowe, że cesarz Karol odrzucił kilkakrotnie próby wroga oderwania monarchii od sprzymierzonych Niemiec, gdyż „jest niezdolny do postępowania nieuczciwego”, cesarz polecił wszakże Czerninowi „oświadczyć mężom stanu Rzeszy, że jesteśmy już u kresu sił, i że Niemcy na jesieni nie będą już mogły na nas liczyć”."

• ) Na spotkaniu rządów państw centralnych w Bad Kreuznach 17 i 18 maja 1917 Czernin proponował Rzeszy Galicję i Królestwo Polskie w zamian za rezygnację z Alzacji i Lotaryngii, jako rekompensatę dla Wiednia - Rumunię z wyjątkiem Dobrudży z zastrzeżeniem interesów niemieckich w tym kraju.

I jeszcze o "pokojowych" celach Wiednia:

"12 stycznia 1917 r. w Baden pod Wiedniem pod przewodnictwem cesarza Karola zebrała się wspólna rada ministrów monarchii podwójnej. Dyskusję o celach wojennych zagaił cesarz przedstawiając dwa programy - maksymalny i minimalny. Program maksymalny to przyłączenie Królestwa Polskiego, Czarnogóry, korektury graniczne na granicy węgiersko–rumuńskiej i usunięcie Karadziordziewiciów i zastąpienie ich na tronie serbskim inną dynastią. Program minimalny przewidywał pełną integralność, przyłączenie góry Lovćen, usunięcie Karadziordziewiciów. Minister spraw zagranicznych oświadczył, że zupełne pokonanie przeciwnika jest sprawą nieprawdopodobną, dlatego należy się liczyć z koniecznością zawarcia pokoju kompromisowego. W dyskusji padły różne pomysły aneksjonistyczne, niekiedy dziwne, jak np. podział Rumunii pomiędzy Austro–Węgry i Rosję (Mołdawia dla Rosji, Wołoszczyzna dla Austro–Węgier); miałoby to wywołać trwałą nieprzyjaźń pomiędzy Rumunią i Rosją i „byłoby zbawienną lekcją dla innych państw bałkańskich”. Dlaczego nie wywołałoby to w Rumunii i w innych krajach bałkańskich nastrojów antyaustriackich, tego nie mówiono. Dyskusję zreasumował cesarz słowami: „Nasz główny cel to zachowanie integralności monarchii”." Pilot Pirx (dyskusja) 16:20, 9 lut 2017 (CET)