e-zdrowie

e-zdrowie – wykorzystanie technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych do wspomagania działań związanych z ochroną zdrowia.

Są to narzędzia lub rozwiązania obejmujące produkty, systemy i usługi dla organów i pracowników służby zdrowia oraz dostosowane do indywidualnych potrzeb systemy opieki zdrowotnej dla pacjentów i obywateli, na przykład sieci informacji o zdrowiu, elektroniczne książeczki zdrowia, usługi świadczone w ramach opieki telemedycznej, osobiste przenośne systemy komunikacji, portale poświęcone zdrowiu oraz wiele innych narzędzi na bazie technologii informacyjno-komunikacyjnych, pomagających zapobiegać, diagnozować i leczyć choroby, monitorować stan zdrowia, prowadzić odpowiedni tryb życia.

Pojęcie „e-zdrowie” obejmuje swoim zakresem wiele terminów, np.:

• telemedycyna
• telezdrowie/zdalna opieka medyczna
• telematyka w opiece zdrowotnej
• informatyka medyczna
• zarządzanie informacjami o zdrowiu
• technologie informacyjno-komunikacyjne w opiece zdrowotnej.

Oprócz aplikacji komputerowych e-zdrowie obejmuje też poznawcze przetwarzanie informacji i zadania komunikacyjne dla praktyki medycznej, edukacji i badań. Istotą e-zdrowia jest to, że powinno ono wspomagać transformację procesów służby zdrowia z korzyścią dla pacjentów i systemu opieki zdrowotnej.

Czynniki sukcesu i porażki

Możliwe jest zidentyfikowanie pewnej liczby czynników, które mogą być warunkiem wstępnym dla porażki lub sukcesu. Do czynników sukcesu można zaliczyć m.in.:

• potrzeba medyczna i silne zorientowanie na pacjenta
• polityczne i społeczne poparcie
• długoterminowe spojrzenie na projekty
• wcześniej zdefiniowane cele inwestycji
• zaangażowanie wszystkich kluczowych uczestników
• multidyscyplinarne podejście angażujące polityków, specjalistów, badaczy i biznes
• partnerstwo publiczno-prywatne
• wybór właściwej technologii, ciągłe wsparcie techniczne
• interoperacyjność i otwarte standardy

Ważne czynniki mogące spowodować porażkę projektu:

• niemożność adaptacji strategii do zmieniającego się środowiska
• reorganizacja procesów opieki zdrowotnej w trakcie ustanawiania nowych technologii
• izolacja od organizacji i potencjalnych użytkowników
• opór przed zmianą
• brak politycznego wsparcia
• brak perspektywy długoterminowej.
• brak zrozumienia procesów opieki zdrowotnej i zmian zachodzących w środowiskach medycznych
• brak analizy rynku, porównywanie rozwiązania do już istniejących
• brak istniejących systemów informacyjnych (np. klinicznych systemów informacyjnych)
• złe komunikowanie problemów technicznych w projekcie

Chociaż niektóre z czynników mogą być ważne w danych okolicznościach, ale nieprzydatne w innych, można jednak wyodrębnić kilka wspólnych czynników, które mogą być powszechnie uważane za podstawy dobrych praktyk:

• zaangażowanie na wszystkich poziomach i udział użytkowników
• projekty oparte na prawdziwych potrzebach i jasnych celach
• kontakty i komunikacja międzyludzka w ramach projektu
• przestrzeganie, na ile to możliwe, technicznych standardów interoperacyjności
• podejście długoterminowe, wytrzymałość i stabilność rozwoju.

e-zdrowie w Europie

W roku 2006 większość krajów członkowskich Unii Europejskiej stworzyła strategie narodowe na rzecz e-zdrowia jako oddzielne strategie e-zdrowia lub włączając je do narodowych strategii zdrowotnych, lub narodowych strategii technologii informacyjno-komunikacyjnych.

Organizacja i finansowanie różni się pomiędzy krajami, ponieważ odpowiedzialność za opiekę zdrowotną ponoszona jest różnie – na poziomie regionalnym lub krajowym. W ten sam sposób różnią się sposoby użycia technologii informacyjno-komunikacyjnych i aplikacji e-zdrowia. W krajach skandynawskich i w Wielkiej Brytanii, stworzono krajowe sieci opieki zdrowotnej. W rosnącej liczbie regionów w Europie istnieją regionalne sieci opieki zdrowotnej, które wspomagają używanie międzyszpitalnych aplikacji e-zdrowia, systemów danych pacjentów oraz komunikację medyczną.

e-zdrowie w Polsce

W Polsce nacisk położony jest na kluczowe technologie, oprogramowanie wspomagające praktyków w procesie podejmowania najlepszych możliwych decyzji przy zachowaniu bezpieczeństwa pacjenta oraz tworzenie sieci współpracy naukowej w zakresie bioinformatyki, genomiki oraz neuroinformatyki w celu stworzenia nowej generacji systemów e-zdrowia wspomagających ‘indywidualizację’ diagnozy oraz leczenia.

Inicjatywy działające w Polsce postawiły przed sobą pewne strategiczne cele, których osiągnięcie pozwoli na zbudowanie nowoczesnego systemu działania sektora zdrowotnego. Wśród nich wyróżnić można:

• ułatwienie dostępu do dokumentów klinicznych,
• zwiększenie efektywności procesów w ochronie zdrowia,
• redukcja liczby błędów klinicznych,
• ułatwienie przenoszenia się pacjentów pomiędzy krajami Unii,
• ułatwienia w dostępie do istotnych informacji dotyczących ochrony zdrowia dla pacjentów i profesjonalistów medycznych.

Aplikacje, które służyć mają osiągnięciu tych celów to głównie:

• elektroniczny transfer recept,
• e-preskrypcja – ze wspomaganiem decyzji,
• elektroniczna dokumentacja medyczna,
• obrazowanie cyfrowe i powiązane usługi oraz raportowanie.
• portale,
• systemy terminologiczne dla rekordów klinicznych i lekarstw,
• mechanizmy ochrony poufności danych osobowych,
• identyfikatory obywateli.

Bibliografia

• IANIS, „Podręcznik dobrych praktyk regionalnych e-Zdrowie. Wyzwania regionalne i ich oddziaływanie”, wrzesień 2007
• Leszek Sikorski, „Perspektywy w e-zdrowiu – oczekiwania i rzeczywistość” (e-health – expectations and reality). Przewodnik Lekarza, 2007;10(2):247–251

Linki zewnętrzne

• Podlaski System Informacyjny e-Zdrowie; Portal pacjenta
• Ministerstwo Zdrowia i NFZ; Portal ezdrowie.gov.pl