Félix Éboué

Félix Éboué

Data i miejsce urodzenia	26 grudnia 1884 Kajenna
Data i miejsce śmierci	17 maja 1944 Kair
Gubernator Francuskiej Afryki Równikowej
Okres	od 1941 do 1944
Poprzednik	Edgard de Larminat
Następca	André Bayardelle
Gubernator Czadu
Okres	od 1938 do 1940
Poprzednik	Émile Buhot-Launay
Następca	Pierre-Olivier Lapie
Odznaczenia

Sarkofag Félixa Éboué w paryskim Panteonie

Félix Éboué (ur. 26 grudnia 1884 w Kajennie, zm. 17 maja 1944 w Kairze) – francuski administrator kolonialny, pierwszy czarnoskóry francuski gubernator.

Życiorys

Urodził się w Gujanie Francuskiej, w wielodzietnej rodzinie górnika i właścicielki sklepu spożywczego. W październiku 1901 uzyskał stypendium i rozpoczął naukę w Lycée Montaigne w Bordeaux. W 1906 rozpoczął studia w École coloniale w Paryżu. W 1908 na własną prośbę został skierowany do pracy w administracji Francuskiej Afryki Równikowej.

Na początku 1909 przybył do Brazzaville i nalegał na przydział do Ubangi-Szari, gdzie został mianowany zastępcą administratora kolonii. Od 1912 był administratorem w okręgu Demara. W 1914 próbował wstąpić do wojska, jego prośbę jednak odrzucono. Następnie był administratorem Bangi. W 1918 został przydzielony do okręgu Ouaka, a trzy lata później do Bas Mbomou. W 1922 wziął w Gujanie ślub z Eugénie Tell, w tym samym roku został także wolnomularzem.

W 1923 został administratorem Bangassou, a od 1927 ponownie pracował w Ouaka. W 1928 wstąpił do Ligi Praw Człowieka. Podczas swojej dwudziestoletniej pracy w Afryce Środkowej angażował się w rozwój kultury oraz lokalnych tradycji. Napisał kilka prac na temat języka i zwyczajów mieszkańców Ubangi.

W 1931 brał udział w międzynarodowym kongresie etnograficznym zorganizowanym w ramach wystawy światowej w Paryżu. W 1932 został mianowany sekretarzem generalnym rządu Martyniki i kilkukrotnie zastępował tamtejszego gubernatora podczas jego nieobecności. Od kwietnia 1934 roku pełnił tę samą funkcję w Sudanie Francuskim. W 1936 został mianowany pełniącym obowiązki gubernatora Gwadelupy. Podczas jego pracy w Gwadelupie udało mu się uspokoić niepokoje społeczne, ustabilizować finanse publiczne oraz wprowadzić reformy socjalne.

W lipcu 1938 został mianowany gubernatorem Czadu, gdzie przybył 4 stycznia 1939 roku. Rozpoczął prace nad poprawą infrastruktury transportowej i wojskowej na zarządzanym przez siebie terenie. Po upadku Francji zadeklarował pełne poparcie dla generała Charlesa de Gaulle′a. W sierpniu do Czadu przybyli René Pleven i Jean Colonna d’Ornano, w których towarzystwie wraz z dowódcą wojskowym Pierre Marchandem zadeklarował przyłączenie się Czadu do Wolnych Francuzów. Przez władze Francji Vichy został zaocznie skazany na śmierć.

W 1940 został mianowany gubernatorem Francuskiej Afryki Równikowej i członkiem Francuskiego Komitetu Narodowego. W styczniu 1941 roku otrzymał Order Wyzwolenia i został członkiem kapituły tego odznaczenia. W lipcu 1942 roku na jego wniosek generał de Gaulle podpisał trzy dekrety regulujące status afrykańskich notabli i powołujące urzędy pracy.

Na przełomie stycznia i lutego 1944 roku brał udział w konferencji w Brazzaville, podczas której debatowano nad sprawami francuskich kolonii. 16 lutego 1944 opuścił Brazzaville, wraz z żoną i córką udając się w podróż do Egiptu. W Egipcie działał w celu wypracowania porozumienia między Francuskim Komitetem Wyzwolenia Narodowego a rządem Mustafy an-Nahhasa.

Na początku maja 1944 zachorował. Zmarł 17 maja 1944 z powodu zatorowości płucnej. 20 maja 1949 został pochowany w Panteonie w Paryżu. Był pierwszym czarnoskórym Francuzem pochowanym w tym miejscu.

Odznaczenia

Został odznaczony następującymi odznaczeniami:

• Oficer Legii Honorowej
• Order Wyzwolenia
• Medal Kolonialny

Upamiętnienie

W Kajennie znajduje się poświęcone mu muzeum oraz pomnik. Od 2012 jego imię nosi port lotniczy w Kajennie.

W 12. dzielnicy Paryża znajduje się plac jego imienia, w tej samej dzielnicy znajduje się także ulica upamiętniająca jego żonę. Poza tym, w Paryżu znajduje się także stacja metra upamiętniająca go i generała Pierre Daumesnila.