Gauleiter

Gauleiter (niem. naczelnik okręgu) – stopień polityczny nadawany przywódcy NSDAP w danym okręgu partyjnym (gau), np. organizacji kraju związkowego Turyngii czy miasta Wiednia. Gauleiter miał spory zakres władzy, podlegając wyłącznie centralnym władzom partii. Każdy gauleiter III Rzeszy posiadał swojego zastępcę (Stellvertreter-Gauleiter), który w razie niemożności wykonywania obowiązków przez gauleitera stawał się pełniącym jego obowiązki.

Gauleiterzy III Rzeszy

Gau Bayerische Ostmark (okręg Bayerische Ostmark został założony w 1933, kiedy połączono Oberfranken, Niederbayern oraz Oberpfalz. Następnie nazwa została zmieniona na Gau Bayreuth):
- Hans Schemm (1933–1935)
Gau Berlin, następnie Gau Groß-Berlin:
- Joseph Goebbels (1929–1945)
Gau Berlin-Brandenburg (Gau Berlin-Brandenburg zostało podzielone na Berlin & Brandenburg w 1929):
- Ernst Schlange (1925–1926)
- Joseph Goebbels (1926–1929)
Gau Brandenburg (historyczne centrum Królestwa Prus) (Gau Brandenburg zostało utworzone jako część Kurmark w 1933):
- Emil Holz (1929–1930)
- Ernst Schlange (1930–1933)
Gau Danzig (Gdańsk, byłe Wolne Miasto Gdańsk), miasto-państwo wcielone do III Rzeszy w 1939 (Gau Danzig, po 1939 Gau Danzig-Westpreussen):
- Hans-Albert Hohnfeldt (1926–1928)
- Walter Maaß (1928–1930)
- Albert Forster (1930–1945)
Gau Düsseldorf (Gau Düsseldorf założone w 1929 z dzielnicy Bergisches-Land):
- Friedrich Karl Florian (1929–1945)
Gau Essen:
- Josef Terboven (1928–1945)
- Fritz Schlessmann (kwiecień 1940 – maj 1945)
Gau Flandern:
- Jef van de Wiele (grudzień 1944 – kwiecień 1945)
Gau Franken (Frankonia) (Gau Franken założone w 1929, kiedy Mittelfranken połączono z dzielnicą Nürnberg-Fürth):
- Julius Streicher (1929–1940)
- Hans Zimmermann (1940–1941)
- Karl Holz (1942–1945)
- Karl Holz (1940 – kwiecień 1945)
Gau Halle-Merseburg:
- Walter Ernst (1925–1926)
- Paul Hinkler (1926–1930)
- Rudolf Jordan (1930–1937)
- Joachim Albrecht Eggeling (1938–1945)
Gau Hamburg:
- Josef Klant (1925–1926)
- Albert Krebs (1927–1928)
- Hinrich Lohse (1928–1929)
- Karl Kaufmann (1929–1945)
Gau Hannover-Nord (Gau Hannover-Nord stało się częścią Südhannover-Braunschweig w 1928):
- Bernhard Rust (1925–1928)
Gau Hannover-Süd (Gau Hannover-Süd stało się częścią Südhannover-Braunschweig w 1928):
- Ludolf Haase (1927–1928)
Gau Hessen-Darmstadt [Gau Hessen-Darmstadt stało się częścią Hessen-Nassau w 1933]:
- Friedrich Ringhausen (1927–1931)
- Peter Gmeinder (1931)
- Karl Benz (1932–1933)
Gau Hessen-Nassau [Gau Hessen-Nassau założone w 1933 kiedy Hessen-Darmstadt połączono z Hessen-Nassau-Süd]:
- Jakob Sprenger (1933–1945)
Gau Hessen-Nassau-Nord (Hessen-Nassau-Nord również znane jako Gau Kurhessen po 1934):
- Walter Schultz (1926–1927)
- Karl Weinrich (1927 – jesień 1943)
- Karl Gerland (1944–1945)
Gau Hessen-Nassau-Süd (Gau Hessen-Nassau-Süd stało się częścią Hessen-Nassau w 1933):
- Anton Haselmayer (1925–1926)
- Walter Schultz (1926–1927)
- Jakob Sprenger (1927–1933)
Gau Kärnten:
- Hubert Klausner (1933–1939)
- Franz Kutschera (1939–1941)
- Friedrich Rainer (od 18 XI 1941)
Gau Koblenz-Trier (Koblenz-Trier zostało przemianowane na Gau Moselland w 1942):
- Gustav Simon (1931–1945)
Gau Köln-Aachen:
- Joseph Grohé (1931–1945)
Gau Kurmark [Kurmark zostało założone w 1933, kiedy Ostmark połączono z Brandenburgią; następnie przemianowano na Gau Mark Brandenburg w 1940]:
- Wilhelm Kube (1933–1936)
- Emil Sturtz (1939–1945)
Gau Lüneburg-Stade:
- Otto Telschow (1925–1928)
Gau Magdeburg-Anhalt:
- Hermann Schmischke (1925–1928)
- Wilhelm Friedrich Loeper (1927–1933)
- Paul Hofmann (1933)
- Wilhelm Friedrich Loeper (1934–1935)
- Joachim Albrecht Eggeling (1935–1937)
- Rudolf Jordan (1937–1945)
Gau Mecklenburg:
- Friedrich Hildebrandt (1925–1930)
- Herbert Albrecht (1930–1931)
- Friedrich Hildebrandt (1931–1945)
Gau Mittelfranken (Gau Mittelfranken stało się częścią Franken w 1929):
- Wilhelm Grimm (1928)
Gau Moselland → Gau Koblenz-Trier
Gau München-Oberbayern (Gau München-Oberbayern zostało założone w 1933, kiedy połączono okręgi Oberbayern i Gross-München):
- Fritz Reinhardt (1928–1931; tylko Oberbayern)
- Adolf Wagner (1933–1944)
- Paul Giesler (1944–1945)
Gau Niederbayern (Gau Niederbayern stało się częścią Bayerische Ostmark w 1933):
- Fritz Reinhardt (październik 1928–1930)
- Otto Ebersdobler (1930–1932)
Gau Niederbayern–Oberpfalz (Gau Niederbayern-Oberpfalz zostało podzielone na Niederbayern i Oberpfalz w 1929):
- Gregor Strasser (1925–1929)
Gau Niederdonau:
- Hugo Jury (1939–1945)
Gau Niederschlesien:
- Karl Hanke (1940–1945)
Gau Oberdonau:
- August Eigruber (1939–1945)
Gau Oberfranken [Gau Oberfranken stało się częścią Bayerische Ostmark w 1933]:
- Hans Schemm (1928–1933)
Gau Oberpfalz (Gau Oberpfalz stało się częścią Bayerische Ostmark w 1933):
- Franz Maierhofer (1929–1932)
Gau Oberschlesien:
- Fritz Bracht (1940–1945)
Gau Osthannover:
- Otto Telschow (1925–1945)
Gau Ostmark:
- Wilhelm Kube (1928–1933)
Gau Ostpreußen:
- Bruno Gustav Scherwitz (1925–1927)
- Erich Koch (1928–1945)
Gau Pfalz–Saar (Gau Pfalz-Saar zostało założone w 1935, kiedy połączono Saarland i Rheinpfalz. Następnie przemianowano na Saarpfalz w 1937, a w 1942 na Westmark):
- Josef Bürckel (1935–1944)
- Willi Stöhr (1944–1945)
Gau Pommern:
- Theodor Vahlen (1925–1927)
- Walter von Corswant (1928–1931)
- Wilhelm Karpenstein (1931–1934)
- Franz Schwede-Coburg (1935–1945)
Gau Rheinland-Nord (Gau Rheinland-Nord stało się częścią Ruhr w 1926):
- Karl Kaufmann (1925–1926)
Gau Rheinland-Süd (Gau Rheinland-Süd zostało podzielone na Köln-Aachen i Koblenz-Trier w 1931):
- Heinz Haake (1925)
- Robert Ley (1925–1931)
Gau Rheinpfalz (Gau Rheinpfalz stało się częścią Pfalz-Saar w 1935):
- Josef Bürckel (1926–1935)
Gau Ruhr (Gau Ruhr zostało podzielone na Westfalen-Nord i Westfalen-Süd w 1932):
- Karl Kaufmann (1926–1929)
- Josef Wagner (1929–1931)
Gau Saarland (Gau Saarland stało się częścią Pfalz-Saar w 1935):
- Josef Bürckel (1933–1935)
Gau Sachsen:
- Martin Mutschmann (1925–1945), od 1933 także komisarz Rzeszy na Saksonię
Gau Salzburg:
- Friedrich Rainer (1938–1941)
- Gustav Adolf Scheel (1941–1945)
Gau Schlesien (Gau Schlesien zostało podzielone na Niederschlesien & Oberschlesien w 1940):
- Helmut Bruckner (1925–12 grudnia 1934)
- Josef Wagner (12 grudnia 1934–1940)
Gau Schleswig-Holstein:
- Hinrich Lohse (1925–1945)
Gau Schwaben:
- Karl Wahl (1928–1945)
Gau Stadel (Bayern):
- Hans-Arnold Stadler (1944–1945) (→ Towarzystwo Thule)
Gau Steiermark:
- Siegfried Uiberreither (1939–1945)
Gau Sudetenland (utworzone po zajęciu Czechosłowacji; Sudetenland znane również jako Sudetengau; nazwane na cześć łańcucha górskiego Sudety):
- Konrad Henlein (1939–1945)
Gau Südhannover-Braunschweig (Gau Südhannover-Braunschweig zostało założone w 1928, kiedy połączono Hannover-Nord i Hannover-Süd):
- Bernhard Rust (1928–1940)
- Hartmann Lauterbacher (1940–1945)
Gau Thüringen:
- Artur Dinter (1925–1927)
- Fritz Sauckel (1927–1945)
Gau Tirol:
- Franz Hofer (1932–1933)
Gau Tirol-Vorarlberg:
- Franz Hofer (1938–1945)
Gau Unterfranken (Unterfranken znane również jako Gau Mainfranken przed 1935):
- Otto Hellmuth (1928–1945)
Gau Wallonien:
- Léon Degrelle (grudzień 1944 – kwiecień 1945)
Gau Wartheland (Wartheland, do 1940 Warthegau; nazwane od rzeki Warta):
- Arthur Greiser (1939–1945)
Gau Weser-Ems:
- Karl Rover (1929–1942)
- Paul Wegener (1942–1945)
Gau Westfalen (Gau Westfalen stało się częścią Ruhr w 1926):
- Franz Pfeffer von Salomon (1925–1926)
Gau Westfalen-Nord:
- Alfred Meyer (1932–1945)
Gau Westfalen-Süd:
- Josef Wagner (1932–1941)
- Paul Giesler (1941–1943)
- Albert Hoffmann (19 czerwca 1943 – maj 1945)
Gau Wien:
- Odilo Globocnik (1938–1939)
- Josef Bürckel (1939–1940)
- Baldur von Schirach (sierpień 1940 – maj 1945)
Gau Württemberg-Hohenzollern:
- Eugen Munder (1925–1928)
- Wilhelm Murr (1928–1945)

20: Bereichsleiter, 21: Oberbereichsleiter, 22: Hauptbereichsleiter, 23: Dienstleiter, 24: Oberdienstleiter, 25: Hauptdienstleiter, 26: Befehlsleiter, 27: Oberbefehlsleiter, 28: Hauptbefehlsleiter, **29: Gauleiter**, 30: Reichsleiter.

Linki zewnętrzne

Lista gauleiterów. spiritus-temporis.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-27)].
Patka kołnierzowa gauleitera
nsdapuniforms.com. nsdapuniforms.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-07)].