Golub-Dobrzyń

Golub-Dobrzyń
	miasto i gmina
	; Panorama Golubia-Dobrzynia. Na pierwszym planie zamek
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	golubsko-dobrzyński
Prawa miejskie	Golub: ~1300; Dobrzyń n. Drwęcą: 1789–1870 i 1919; Połączenie miast: de facto 1941, de jure 1951
Burmistrz	Dominika Piotrowska
Powierzchnia	7,5 km²
Populacja (31.12.2023); • liczba ludności; • gęstość	; 11 261; 1525,7 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 56
Kod pocztowy	87-400, 87-401
Tablice rejestracyjne	CGD
	Położenie na mapie Polski Golub-Dobrzyń
	Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Golub-Dobrzyń
	Położenie na mapie powiatu golubsko-dobrzyńskiego Golub-Dobrzyń
	53°06′45″N 19°03′05″E/53,112500 19,051389
TERC (TERYT)	0405011
SIMC	0983155
	Urząd miejskiPlac Tysiąclecia 25; 87-400 Golub-Dobrzyń
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa
	BIP

Plac Tysiąclecia w Golubiu-Dobrzyniu. Widoczny kościół św. Katarzyny i Urząd Miejski (po prawej)

Golub-Dobrzyń – miasto w Polsce położone w województwie kujawsko-pomorskim, siedziba powiatu golubsko-dobrzyńskiego i gminy wiejskiej Golub-Dobrzyń.

Golub-Dobrzyń powstał formalnie 15 maja 1951 (de facto już w 1941 roku^[2]) przez połączenie miast Golubia i Dobrzynia nad Drwęcą^[3], leżących na przeciwległych brzegach Drwęcy.

Rzeka nie tylko oddzielała od siebie miasta, lecz także stanowiła linię graniczną między Polską a państwem zakonu krzyżackiego w latach 1231–1454; w latach 1466–1772 oddzielała woj. chełmińskie od ziemi dobrzyńskiej, a od 1815–1918 oddzielała zabór pruski od rosyjskiego^[4].

Prawobrzeżny Golub był miastem już w XIV w., chociaż dokładna data ustanowienia jego praw miejskich nie jest znana. Pierwszy dokument lokacyjny zaginął już w średniowieczu. Wznowił go wielki mistrz zakonu krzyżackiego Michał Küchmeister w roku 1421. W 1772 r. znalazł się w zaborze pruskim, przejściowo w latach 1807–1815 w Księstwie Warszawskim, po czym ponownie w Królestwie Prus do 1918 r. Jest prawie sześć razy mniejszy od Dobrzynia; w 2011 roku liczył 1887 mieszkańców^[5].

Lewobrzeżny Dobrzyń nad Drwęcą posiadał prawa miejskie w latach 1789–1870 i ponownie od 1919^[6]^[7]. W 1793 r. znalazł się w zaborze pruskim, od 1807 do 1815 w Księstwie Warszawskim, później w Królestwie Polskim do 1832 r., a następnie w Imperium Rosyjskim aż do 1918 r. Według danych z 2011 Dobrzyń miał 10 722 mieszkańców^[5]

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa toruńskiego, a wcześniej w latach 1950–1975 do województwa bydgoskiego.

Według danych GUS z 31 grudnia 2023 roku Golub-Dobrzyń liczył 11 261 mieszkańców^[1].

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2005^[8] miasto Golub-Dobrzyń ma obszar 7,5 km², w tym:

użytki rolne: 47%
użytki leśne: 15%

co stanowi 1,22% powierzchni powiatu.

Demografia

Według danych z 1 stycznia 2006^[9] miasto miało 13 057 mieszkańców. Na dzień 31 grudnia 2009 natomiast, liczba zamieszkujących Golub-Dobrzyń osób wynosiła 14 069^[10].

Dane z 31 grudnia 2022^[1]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	11 443	100	6003	52,46	5440	47,54
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²]	1525,7		800,4		725,3

Piramida wieku mieszkańców Golubia-Dobrzynia w 2014 roku^[11].

Golub na litografii Napoleona Ordy (1880)^[12]

Historia

Zobacz hasła Golub oraz Dobrzyń.

Burmistrzowie

Henryk Kowalski, burmistrz w latach 1990–1995; pierwszy po okresie Polski Ludowej
Janina Tuszyńska, burmistrz w latach 1995–1998
Bohdan Bartoszewski, burmistrz w latach 1998–2002
Roman Tasarz, burmistrz w latach 2002–2014
Mariusz Piątkowski, burmistrz w latach 2014–2024
Dominika Piotrowska, burmistrz od 2024 r.

Ludzie związani z Golubiem-Dobrzyniem

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Golubiem-Dobrzyniem.

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Golubiu-Dobrzyniu.

Zabytki

Według rejestru zabytków NID^[13] na listę zabytków nieruchomych wpisane są:

Zamek w Golubiu z XIV wieku, przebudowany w XVI i XVII wieku, nr rej.: A-149/65 z 18.10.1934
Kościół św. Katarzyny w Golubiu z początku XIV w. w stylu gotyckim z renesansową kaplicą Kostków, parafialny, ul. Kościelna 13, nr rej.: A/341 z 22.04.1930
Kościół św. Katarzyny w Dobrzyniu z 1823–1827 r., parafialny, Plac Tysiąclecia 14, nr rej.: A/494 z 31.08.1927 i z 23.01.1996, wewnątrz wyposażenie pochodzące częściowo ze zburzonego kościoła św. Mikołaja w Toruniu
Mury obronne w Golubiu (fragmenty) z XIV i XV w. z zachowaną basztą, nr rej.: A/140/432 z 21.12.1959 (brak decyzji w KOBiDZ)
Dom podcieniowy z 1771 r., Rynek 19, szachulcowy, nr rej.: A/581 z 2.07.1960
kamienica, Rynek 35, XIV/XV, 1617, XIX-XX, nr rej.: A/1525 z 20.04.2009
stare miasto w Golubiu, XIV, nr rej.: 366/124 z 17.09.1957

inne:

zespół kamienic z XVIII i XIX w. w Golubiu
kościół poewangelicki z 1909 r. w stylu neogotyckim w Golubiu
Najmniejszy dzwon Zygmunta, uruchamiany na specjalne okazje
W centrum Dobrzynia zachowane kwartały przedwojennej zabudowy

Osiedla mieszkaniowe

Stare Miasto
Podzamek
Osiedle Brodnickie
Osiedle Młodych (Sahara, Żeromskiego)
Osiedle Zwycięstwa
Osiedle Leśne
Osiedle Drwęckie
Osiedle Panorama
Osiedle Sokołowskie
Osiedle Ruziec

Sklepy sieciowe

Biedronka
Polo Market
Intermarché, Bricomarché
Netto
Lidl
Rossmann
Pepco
Dino
Lewiatan
Media Expert
Odido
5.10.15
Żabka
Martes Sport
CCC
kaes.

Edukacja

Kościół poewangelicki z 1909 r., obecnie siedziba szkoły podstawowej

Przedszkola

Przedszkole Publiczne nr 2 im. Marii Konopnickiej
Niepubliczne Przedszkole im. Juliana Tuwima „Julianek”

Szkoły Podstawowe

Szkoła Podstawowa nr 1 im. Konstytucji 3 Maja, ul. Zamkowa 19 oraz ul. Brodnicka 1
Szkoła Podstawowa nr 2 im. Orła Białego w Zespole Szkół Miejskich, ul. Żeromskiego 11
Specjalna Szkoła Podstawowa nr 3 w Zespole Szkół nr 3, ul. Konopnickiej 15

Szkoły ponadgimnazjalne

Zespół Szkół nr 1 im. Anny Wazówny, ul. PTTK 28
- Liceum Ogólnokształcące
- Szkoła Policealna dla Dorosłych
Zespół Szkół nr 2, ul. Kilińskiego 31
- Liceum Ogólnokształcące
- Technikum Rolnicze
- Technikum Ekonomiczne
- Technikum Architektury Krajobrazu
- Technikum Organizacji Reklamy
- Technikum Informatyczne
- Branżowa Szkoła I Stopnia
Zespół Szkół Miejskich w Golubiu-Dobrzyniu, ul. Żeromskiego 11
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. Orła Białego
- Ogólnokształcąca Szkoła Sztuk Pięknych
Szkoła Muzyczna I stopnia Res Facta Musica, ul. Żeromskiego 11
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, ul. Żeromskiego 11
Publiczna Szkoła Muzyczna I stopnia, ul. Konopnickiej 15

Kultura

Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna im. Ks. K. Malinowskiego
- Czytelnia, ul. Żeromskiego 11
- Filia dla Dzieci i Młodzieży, ul. Żeromskiego 11
- Filia Osiedle Młodych, ul. Mickiewicza 6
- Wypożyczalnia, ul. Hallera 13
Dom Kultury, ul. Hallera 13

Związki wyznaniowe

Kościół rzymskokatolicki

Świadkowie Jehowy

zbór (Sala Królestwa: Kowalewo Pomorskie, ul. Kilińskiego 2)^[15]

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Wyniki badań bieżących [online], Plik pl_lud_2023_00_09, zakładka Tab 9 04, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2024-09-09] .
↑ Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948., s. 125, 129.
↑ Dz.U. z 1951 r. nr 27, poz. 200.
↑ Zarys historii [online], serwis.bip.golub-dobrzyn.com.pl [dostęp 2021-02-04] .
↑ ^a ^b Bruzda, Sandra (2011, June 13). E-mail: Demographic data for 2011 for the left-bank part of Golub-Dobrzyń (Dobrzyń nad Drwęcą) – formerly in Congress Poland. Golub-Dobrzyń, Urząd Miasta, Wydział Organizacyjny i Spraw Społecznych in Golub-Dobrzyń.
↑ Postanowienie z 19 (31) grudnia 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, s. 471).
↑ Dz.Pr.P.P. 1919 nr 13, poz. 140.
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Dane Urzędu Stanu Cywilnego w UM Golub-Dobrzyń: Ludność. (Stan na dzień 31 XII 2012 r.). [dostęp 2013-01-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-19)].
↑ Golub-Dobrzyń w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ NapoleonN. Orda NapoleonN., Album widoków historycznych Polski. Poswięcony rodakom. Seria 5, Album widoków przedstawiających miejsca historyczne Księstwa Poznańskiego i Prus Zachodnich, W Warszawie: lit. M. Fajansa, 1880 .
↑ NID, Rejestr zabytków nieruchomych, województwo kujawsko-pomorskie [online] [dostęp 2013-10-25] [zarchiwizowane z adresu 2023-08-13] .
↑ Parafia św. Katarzyny w Dobrzyniu nadP.K.D. Drwęcą, Parafia św. Katarzyny w Dobrzyniu nad Drwęcą (Golub-Dobrzyń) [online], katarzynadobrzyn.pl [dostęp 2014-12-01] .
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2023-02-05] .

Linki zewnętrzne

Golub’ (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 659 .
Dobrzyń nad Drwęcą, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 87 .
Archiwalne widoki i publikacje związane z miejscowością w bibliotece Polona

[GUS2023-1] Wyniki badań bieżących [online], Plik pl_lud_2023_00_09, zakładka Tab 9 04, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2024-09-09] .

[2] Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948., s. 125, 129.

[3] Dz.U. z 1951 r. nr 27, poz. 200.

[4] Zarys historii [online], serwis.bip.golub-dobrzyn.com.pl [dostęp 2021-02-04] .

[brzuda-5] Bruzda, Sandra (2011, June 13). E-mail: Demographic data for 2011 for the left-bank part of Golub-Dobrzyń (Dobrzyń nad Drwęcą) – formerly in Congress Poland. Golub-Dobrzyń, Urząd Miasta, Wydział Organizacyjny i Spraw Społecznych in Golub-Dobrzyń.

[6] Postanowienie z 19 (31) grudnia 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, s. 471).

[7] Dz.Pr.P.P. 1919 nr 13, poz. 140.

[autonazwa1-8] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[9] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[populacja-10] Dane Urzędu Stanu Cywilnego w UM Golub-Dobrzyń: Ludność. (Stan na dzień 31 XII 2012 r.). [dostęp 2013-01-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-19)].

[populacja2016-11] Golub-Dobrzyń w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[12] NapoleonN. Orda NapoleonN., Album widoków historycznych Polski. Poswięcony rodakom. Seria 5, Album widoków przedstawiających miejsca historyczne Księstwa Poznańskiego i Prus Zachodnich, W Warszawie: lit. M. Fajansa, 1880 .

[13] NID, Rejestr zabytków nieruchomych, województwo kujawsko-pomorskie [online] [dostęp 2013-10-25] [zarchiwizowane z adresu 2023-08-13] .

[14] Parafia św. Katarzyny w Dobrzyniu nadP.K.D. Drwęcą, Parafia św. Katarzyny w Dobrzyniu nad Drwęcą (Golub-Dobrzyń) [online], katarzynadobrzyn.pl [dostęp 2014-12-01] .

[15] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2023-02-05] .

[a-16] de facto 1941

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[A]

Części miasta wg TERYT	Bedewo Biała Cegielnia Błonie Czarny Kozieł Nowe Osiedle Osiedle Sokołowskie Parzybok Podzamek
Historyczne miasta	Dobrzyń nad Drwęcą Golub
Dawniej w granicach miasta	Lisak Zaręba

Wsie	Białkowo Cieszyny Gajewo Gałczewko Gałczewo Karczewo Kujawa Lisewo Macikowo Mokrylas Nowawieś Nowogród Ostrowite Owieczkowo Paliwodzizna Pląchoty Poćwiardowo Podzamek Golubski Pusta Dąbrówka Sadykierz Skępsk Słuchaj Sokoligóra Sokołowo Węgiersk Wrocki
Kolonie	Antoniewo Babiak Handlowy Młyn Kamienny Smug Kolonia Lipnica Lisak Lisewo-Młyn Nowy Młyn Olszówka Praczka Ruziec Sokołowskie Rumunki Suwała Zawada
Osady	Baraniec Bobrowisko Hamer Józefat Konstancjewo Krążno Mokry Las Pasieka Piekiełko Przeszkoda Sortyka Tokary Zaręba
Osada leśna	Tokary
Integralne części wsi	Bierzgło Carski Dar Gaj Grudza Gryta Kalita Pomorzany Strachowo Strachówek Wygoda

Miasta	Golub-Dobrzyń Kowalewo Pomorskie
Gminy miejskie	Golub-Dobrzyń
Gminy miejsko-wiejskie	Kowalewo Pomorskie
Gminy wiejskie	Ciechocin Golub-Dobrzyń Radomin Zbójno

Przynależność wojewódzka	woj. pomorskie (II RP) (1919–39) woj. pomorskie (PRL) (1945–50) woj. bydgoskie (1950–75)
Miasta (1919–75)	Dobrzyń nad Drwęcą (← 1951^[A]) Golub (do 1951^[A]) Golub-Dobrzyń (1951^[A]–55 →) Kowalewo (Pomorskie) (1929–55 →) Radzyń Chełmiński (← od 1956) Wąbrzeźno
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–54 i 1973–75)	Dębowa Łąka Kowalewo (do 1954) Książki Płużnica Podzamek Golubski (do 1954) Radzyń Chełmiński (od 1973) Ryńsk (do 1954) Wąbrzeźno (do 1954) Wąbrzeźno (od 1973) Wielkie Radowiska (do 1954) Wielkie Rychnowo (do 1954)
Gromady (1954–72)	Błędowo (← 1956–71) Dębowa Łąka (1954–72) Fijewo (← 1956–72) Jarantowice (1954–61) Kotnowo (← 1956–57) Książki (1954–72) Lipienica (1954–55 →) Łabędź (1954–57) Łopatki (1954–59) Małe Pułkowo (1954–72) Mlewo (1954–55 →) Myśliwiec (1954–59) Nowawieś Królewska (1954–72) Orzechowo (1954–59) Osieczek (1954–59) Ostrowite (1954–55 →) Pluskowęsy (1954–55 →) Płużnica (1954–72) Ryńsk (1954–72) Rywałd (← 1956–68) Sokoligóra (1954–55 →) Wąbrzeźno (1958–72) Wielka Łąka (1954–55 →) Wielkie Rychnowo (1954–55 →) Zieleń (1954–71) Zielnowo (← 1956–59)

Przynależność wojewódzka	woj. bydgoskie
Miasta (← 1956–75)	Golub-Dobrzyń Kowalewo Pomorskie
Gromady (1954–72)	Ciechocin (← 1956–72) Dulsk (← 1956–61) Działyń (← 1956–71) Gałczewko (1958–71) Golub-Dobrzyń (1972) Kowalewo (1958–72) Lipienica (← 1956–57) Mlewo (← 1956–59) Nowogród (← 1956–71) Ostrowite (← 1956–71) Pluskowęsy (← 1956–61) Radomin (← 1956–72) Róże (← 1956–59) Sokoligóra (← 1956–57) Szafarnia (← 1956–71) Świętosław (← 1956–71) Wielka Łąka (← 1956–68) Wielkie Rychnowo (← 1956–72) Wrocki (← 1956–72) Zbójno (← 1956–72)
Gminy wiejskie (1973–75)	Ciechocin Golub-Dobrzyń Kowalewo Radomin Zbójno