Przejdź do zawartości

Henryk Sucharski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Henryk Sucharski
Ilustracja
w stopniu kapitana WP
major piechoty major piechoty
Data i miejsce urodzenia

12 listopada 1898
Gręboszów, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

30 sierpnia 1946
Neapol, Włochy

Przebieg służby
Lata służby

1917–1946

Siły zbrojne

Cesarsko-królewska Obrona Krajowa
Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Jednostki

Wojskowa Składnica Tranzytowa

Stanowiska

komendant składnicy

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Virtuti Militari Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920–1941, dwukrotnie) Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Multimedia w Wikimedia Commons
Gen. Friedrich-Georg Eberhardt i mjr Henryk Sucharski podczas kapitulacji Westerplatte, 7 września 1939
Mundur i szabla wz. 1921 majora na wystawie w wartowni nr 1 na Westerplatte
Popiersie mjra Henryka Sucharskiego w Gręboszowie przed szkołą noszącą jego imię.
Tablica na byłym budynku gimnazjalnym w Tarnowie

Henryk Sucharski (ur. 12 listopada 1898 w Gręboszowie, zm. 30 sierpnia 1946 w Neapolu) – major piechoty Wojska Polskiego, komendant Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte w czasie obrony placówki w kampanii wrześniowej.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Syn Stanisława – wiejskiego szewca i Agnieszki z domu Bojko, pochodził z rodziny wielodzietnej, był czwartym dzieckiem. W czerwcu 1908 odebrał świadectwo szkoły powszechnej w Otfinowie, gdzie przebywał pod opieką miejscowego proboszcza i Marcina Augustyńskiego. Występujący jako „August” w powieści Leona Kruczkowskiego pt. Pawie pióra, promotor Jakuba Bojki i jeden z pionierów ruchu ludowego nauczył małego Heńka samodzielności, w tym podstawowych czynności samoobsługowych jak mycie zębów białym proszkiem[1]. W latach 1909–1917 Henryk Sucharski był uczniem C. K. II Gimnazjum w Tarnowie (w jego klasie był m.in. Wilhelm Obrzut)[2].

Służbę wojskową rozpoczął w cesarsko-królewskiej Obronie Krajowej 13 lutego 1917 roku w batalionie zapasowym 32 pułku strzelców w Bochni. 17 listopada 1917 zdał tzw. maturę wojenną. W 1918 ukończył Szkołę Oficerów Rezerwy w Opawie i jako kadet-aspirant, został wcielony do 9. kompanii 32 pułku strzelców na froncie włoskim.

Po powrocie do niepodległej Polski 7 lutego 1919 roku został powołany do służby w Wojsku Polskim w 16 pułku piechoty w Tarnowie. W marcu został przeniesiony na front czeski do Cieszyna. W czerwcu został awansowany do stopnia kaprala.

Podczas wojny polsko-bolszewickiej, pod koniec października 1919 został przeniesiony na front litewsko-białoruski, gdzie we wrześniu został mianowany podchorążym, a w styczniu 1920 otrzymał awans na podporucznika i został mianowany dowódcą kompanii w batalionie szturmowym 6 Dywizji Piechoty. Za osobistą odwagę w obliczu wroga i wykazanie inicjatywy w dowodzeniu w bitwie pod Połonicą-Bogdanówką[3], 30 sierpnia 1920 został przedstawiony do odznaczenia Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari, który wręczono mu w 1922. Ponadto za męstwo na polu chwały otrzymał Krzyż Walecznych. Pod koniec 1921 został przyjęty do zawodowej służby wojskowej. W 1922 awansował na stopień porucznika piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[4][5]. W latach 20 był oficerem zawodowym 20 pułku piechoty w garnizonie Kraków[6][7][8]. W 1928 został awansowany do stopnia kapitana piechoty ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928[9][10]. W listopadzie 1928 został przeniesiony do Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej[11]. We wrześniu 1930 został przeniesiony do 55 Pułku Piechoty w Lesznie[12]. W 1932 był oficerem 35 pułku piechoty w Brześciu nad Bugiem[13]. Na stopień majora został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 i 32. lokatą w korpusie oficerów piechoty[14].

3 grudnia 1938, z rozkazu szefa Biura Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych, został przeniesiony na stanowisko komendanta Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte, którą dowodził do 7 września 1939 roku. (Pojawiły się doniesienia, że w dniu 2 września w wyniku załamania nerwowego Sucharskiego do momentu kapitulacji 7 września 1939 dowodzenie przejął kapitan Franciszek Dąbrowski. Brak potwierdzenia w dokumentach[15].) Tego dnia, o godzinie 10:15 major Henryk Sucharski zarządził wywieszenie białej flagi i osobiście udał się do Niemców, aby omówić warunki kapitulacji.

W uznaniu bohaterstwa i niezłomnego ducha załogi Westerplatte, dowództwo niemieckie pozwoliło majorowi Henrykowi Sucharskiemu odejść do niewoli z szablą przy boku. W wyniku pomyłki Niemców wręczono mu jednak nie jego własną szablę, a szablę kapitana Franciszka Dąbrowskiego. Broń odebrano mu jednak zaraz po dotarciu do pierwszego obozu[16].

Wraz z innymi oficerami został odwieziony do Hotelu Centralnego w Gdańsku. Następnie był przetrzymywany kolejno w obozach Stablack, Riesenburg (Prabuty), w Oflagu IV A Hohenstein, Oflagu II B Arnswalde (Choszczno), Oflagu II D Gross-Born (Borne Sulinowo – Kłomino). W marcu 1945 podczas ewakuacji obozów jenieckich uległ wypadkowi i trafił do szpitala niedaleko Schwerina.

Po uwolnieniu, w lipcu 1945 przedostał się do dowództwa 2 Korpusu Polskiego we Włoszech. W styczniu 1946 został przyjęty do służby wojskowej z przydziałem na dowódcę 6 Batalionu Strzelców Karpackich. Od 19 sierpnia przebywał w brytyjskim szpitalu wojskowym w Neapolu, gdzie zmarł 30 sierpnia 1946 na zapalenie otrzewnej. Został pochowany 1 września na Polskim Cmentarzu Wojskowym w Casamassima we Włoszech[17].

21 sierpnia 1971 szczątki majora Henryka Sucharskiego zostały ekshumowane i przewiezione do Polski. 1 września 1971 urnę z prochami udekorowano Krzyżem Komandorskim Orderu Wojennego Virtuti Militari i złożono na Westerplatte. 16 marca 2021 za zgodą rodziny dokonano ponownej ekshumacji, a szczątki majora przeniesiono do gdańskiego kościoła św. Brygidy, gdzie oczekiwali na ostateczny pochówek na nowym cmentarzu na Westerplatte, który według pierwotnych planów miał nastąpić 1 września 2022[18]. Ostatecznie major Henryk Sucharski oraz dziewięciu poległych obrońców Składnicy Tranzytowej zostali pochowani na nowo otwartym Cmentarzu Wojska Polskiego na Westerplatte 4 listopada 2022[19][20].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

W 1967 został nakręcony film Westerplatte, w którym w rolę majora Sucharskiego wcielił się Zygmunt Hübner.

Od 1973 na terenie obecnej dzielnicy Bemowo w Warszawie znajduje się ulica imienia mjr. Henryka Sucharskiego[24].

W 1989 został wybity medal z podobizną Henryka Sucharskiego o treści Wojskowa Składnica Tranzytowa na Westerplatte, wydany przez Mennicę Państwową, a zaprojektowany przez Andrzeja Nowakowskiego[25]. W tym samym roku Narodowy Bank Polski wyemitował srebrną monetę kolekcjonerską o nominale 5 tys. złotych z wizerunkiem majora Sucharskiego[26].

Major Henryk Sucharski został patronem Szkoły Podstawowej w Sierakowie, w Chałupkach[27], w Gościcinie[28], Licheniu Starym[29], Technikum nr 7 w Gorzowie Wielkopolskim, Szkoły Podstawowej nr 14 w Jaworznie[30], Gimnazjum nr 9 w Kielcach, Zespołu Szkół Zawodowych w Złotoryi[31] oraz Liceum Ogólnokształcącego w Myszkowie[32] i w Sierpcu[33]. Liceum Ogólnokształcące nr XIV im. mjr. Henryka Sucharskiego mieści się w Katowicach przy ul. Józefowskiej 32. W Przasnyszu działa Zespół Szkół Powiatowych im. mjr Henryka Sucharskiego przy ul. Mazowieckiej 25.

W Bytomiu Odrzańskim, Bytowie, Oleśnicy, Koninie, Krakowie[34], Lubawie, Myszkowie, Gorzowie Wielkopolskim, Nowym Sączu, Sierpcu, Sulejówku, Mławie, Rzeszowie, Gdyni, Wejherowie i Zielonej Górze znajdują się ulice upamiętniające mjr. Henryka Sucharskiego. Część drogi krajowej nr 89 znajdująca się w Gdańsku nosi nazwę Trasa Sucharskiego.

W 2013 na ekrany kin wszedł film Tajemnica Westerplatte, w którym rolę majora Sucharskiego odegrał Michał Żebrowski.

W 2019 roku z okazji 80 rocznicy wybuchu II wojny światowej z rodzinnej miejscowości majora Sucharskiego – Gręboszowa do miejsca wybuchu wojny – gdańskiego Westerplatte przejechał Rajd Rowerowy im. mjr. Henryka Sucharskiego. Kilkunastu cyklistów przemierzyło ponad 650 km przez całą Polskę, aby upamiętnić postać Sucharskiego. Pomysłodawcą i organizatorem był lokalny społecznik oraz przewodniczący Rady Gminy Gręboszów Marek Mosio[35].

Kontrowersje

[edytuj | edytuj kod]

Henryk Sucharski przez wiele lat po wojnie był uznawany za dowódcę składnicy podczas siedmiodniowej obrony Westerplatte. Pozycja ta została ugruntowana przez Melchiora Wańkowicza w tomiku pt. Westerplatte[36], który powstał na podstawie rozmów autora z majorem Sucharskim podczas ich spotkania we Włoszech.

Z czasem zaczęły się pojawiać informacje o tym, że faktycznym dowódcą Westerplatte od 2 do 5 września był zastępca majora Henryka Sucharskiego, kpt. Franciszek Dąbrowski[37]. Według tych informacji 2 września, po ciężkim bombardowaniu (w którym zginął m.in. ordynans majora, Józef Kita), Sucharski przeszedł załamanie nerwowe, w wyniku którego został przez oficerów odsunięty od dowodzenia. Część źródeł mówi wręcz o przywiązywaniu [Sucharskiego] pasami do łóżka[38]. Podkreśla się, że to dzięki komunistom Sucharski, w miejsce Dąbrowskiego, został wykreowany na niezłomnego bohatera z uwagi na pochodzenie plebejskie. Sucharski był synem ubogiego szewca, a Dąbrowski miał korzenie szlacheckie (był synem węgierskiej baronówny i polskiego szlachcica). Według przeciwników tej teorii biografia Sucharskiego nie pasuje do socjalistycznego stereotypu, gdyż brał czynny udział w wojnie polsko-bolszewickiej, pochodził z bardzo katolickiej rodziny, a krewny jego matki Jakub Bojko był posłem z ramienia propiłsudczykowskiego BBWR, z drugiej strony Franciszek Dąbrowski dosłużył się stopnia komandora porucznika w Ludowym Wojsku Polskim i był członkiem PZPR.

Według innych źródeł[39] Sucharski już od 2 września chciał poddać jednostkę, jednak w wyniku zdecydowanego sprzeciwu kapitana Dąbrowskiego i pozostałej części kadry oficerskiej, uczynił to dopiero 7 września. Kapitulacja nastąpiła w momencie, w którym straty podległych mu żołnierzy były stosunkowo małe, a zapasy amunicji wystarczyły na 2-3 tygodnie walk, nie było jednak już lekarstw i środków opatrunkowych, zapewniających skuteczną pomoc dla rannych. Wykonanie rozkazu kapitulacji przez podwładnych ma być dowodem, że mjr Henryk Sucharski miał pełny posłuch wśród podległych mu oficerów i żołnierzy.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Romuald Karaś, Bohater Wielkiej Wojny: Majora Sucharskiego droga na Westerplatte, Warszawa: Oficyna Literatów i Dziennikarzy Pod Wiatr, 2019, s. 219–232, ISBN 978-83-87990-44-2, OCLC 1137795992 [dostęp 2020-07-14].
  2. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum II. w Tarnowie za rok szkolny 1913/14. Tarnów: 1914, s. 81.
  3. ↑ Dr Jerzy Pogonowski, Bój o Lwów.
  4. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 444.
  5. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 385.
  6. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 182.
  7. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 171.
  8. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 36.
  9. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 227.
  10. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 67.
  11. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928 roku, s. 339.
  12. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 20 września 1930 roku, s. 297.
  13. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 565.
  14. ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 471.
  15. ↑ Obrona Westerplatte. Czego wciąż nie wiemy?.. historia.dorzeczy.pl. [dostęp 2023-11-13].
  16. ↑ J. Drużyńska, S. M. Jankowski, Wyklęte życiorysy, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2009, s. 34.
  17. ↑ Wykaz poległych i zmarłych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na obczyźnie w latach 1939–1945. Londyn: Instytut Historyczny im. Gen. Sikorskiego, 1952, s. 251.
  18. ↑ Dorota Karaś: Szczątki niemieckiego żołnierza w polskiej mogile na Westerplatte. Historyk przypomina, kto organizował pogrzeb. Gazeta Wyborcza, 2021-03-16. [dostęp 2022-11-06].
  19. ↑ Westerplatczycy pochowani na nowym cmentarzu. Tak przebiegały uroczystości. WIDEO i ZDJĘCIA. Oficjalny portal miasta Gdańska, 2022-11-04. [dostęp 2022-11-06].
  20. ↑ Pogrzeb obrońców Westerplatte. Prezydent: Polacy i Polska podnoszą się jak trawa. Rzeczpospolita, 2022-11-04. [dostęp 2022-11-06].
  21. ↑ Łukomski G., Polak B., Suchcitz A., Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945, Koszalin 1997, s. 373.
  22. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 43 z 27 grudnia 1921, s. 1725.
  23. ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2142 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 79).
  24. ↑ Uchwała nr 105 Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 15 maja 1973 r. w sprawie nadania nazw ulicom, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy”, Warszawa, dnia 15 czerwca 1973 r., nr 6, poz. 39, s. 2.
  25. ↑ Andrzej Romaniak: Medale, medaliony, plakiety. Katalog zbiorów. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2005, s. 101. ISBN 83-919305-8-0.
  26. ↑ 5000zł Żołnierz Polski Na Frontach II Wojny Światowej - Westerplatte. katalogmonet.za.pl. [dostęp 2012-03-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-07)]. (pol.).
  27. ↑ Patron szkoły podstawowej | Szkoła Podstawowa w Chałupkach [online], www.zsochalupki.krzyzanowice.pl [dostęp 2020-08-21].
  28. ↑ SP Gościcino – Aktualności [online], spgoscicino.edu.pl [dostęp 2024-11-29].
  29. ↑ Szkoła Podstawowa im. mjr. Henryka Sucharskiego w Licheniu Starym. oficjalna strona. [dostęp 2023-04-26].
  30. ↑ Szkoła Podstawowa nr 14 im. Majora Henryka Sucharskiego w Jaworznie. oficjalna strona. [dostęp 2018-04-14].
  31. ↑ Oficjalna strona Zespołu Szkół Zawodowych w Złotoryi: Patron [online], www.zsz.ehost.pl [dostęp 2019-04-13] (pol.).
  32. ↑ mjr Henryk Sucharski – Liceum Ogólnokształcące im. mjr. Henryka Sucharskiego w Myszkowie. [dostęp 2019-05-31].
  33. ↑ Patron szkoły [online], losierpc.edu.pl [dostęp 2019-08-20].
  34. ↑ Alfabetyczny wykaz ulic Krakowa. Krajowa Administracja Skarbowa, 2010-07-01. s. 68. [dostęp 2023-03-03]. (pol.).
  35. ↑ Gdańskie Centrum Multimedialne, Gdańskie Centrum Multimedialne, Westerplatte. 650 km na rowerach, by uczcić bohaterów i bronić majora Sucharskiego [online], Gdańsk - oficjalny portal miasta [dostęp 2022-11-07] (pol.).
  36. ↑ Melchior Wańkowicz, Westerplatte, Instytut Wydawniczy „Pax”, Warszawa 1959.
  37. ↑ Mariusz Borowiak, Westerplatte. W obronie prawdy, GDW, Gdańsk 2001.
  38. ↑ Kmdr por. Franciszek „Kuba” Dąbrowski, Wspomnienia o moim Ojcu. westerplatte.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-24)].
  39. ↑ Obrona majora przez majora.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Henryk_Sucharski&oldid=75404862”