Hermogen (Dołganiow)

Hermogen

Grigorij Dołganiow
Biskup tobolski
Kraj działania	Imperium Rosyjskie
Data i miejsce urodzenia	25 kwietnia 1858 gubernia chersoneska
Data i miejsce śmierci	16 czerwca 1918 okolice Tobolska
Miejsce pochówku	Tobolsk
Biskup tobolski
Okres sprawowania	1917–1918
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Inkardynacja	Eparchia tobolska i syberyjska
Śluby zakonne	do 1898
Prezbiterat	1890
Chirotonia biskupia	14 stycznia 1901

Sukcesja apostolska

Data konsekracji	14 stycznia 1901
Miejscowość	Petersburg
Miejsce	Sobór Kazańskiej Ikony Matki Bożej
Konsekrator	Antoni (Wadkowski)
Współkonsekratorzy	Teognost (Lebiediew), Włodzimierz (Bogojawleński), Hieronim (Ekziemplarski), Jakub (Piatnicki), Marceli (Popiel), Borys (Płotnikow), Beniamin (Muratowski), Nikon (Sofijski)
Konsekrowani biskupi Palladiusz (Dobronrawow) 6 grudnia 1903

Hermogen, imię świeckie Grigorij Jefremowicz Dołganiow (ur. 13 kwietnia^?/25 kwietnia 1858 w guberni chersoneskiej, zm. 16 czerwca 1918 w okolicach Tobolska) – prawosławny biskup Tobolska.

Życiorys

Urodził się w rodzinie byłego kapłana staroobrzędowców. Studiował matematykę, prawo i historię na uniwersytecie noworosyjskim w Odessie. W 1890 przyjął święcenia kapłańskie, ukończył studia w Akademii Teologicznej w Petersburgu. Pracował jako inspektor seminarium duchownego w Tyflisie, której rektorem – z godnością archimandryty – został w 1898. Prowadził liczne działania dobroczynne i popularyzujące zasady wiary w mieście, w którym pracował.

W styczniu 1901 został biskupem pomocniczym eparchii saratowskiej, w 1903 – jej ordynariuszem. Również w tym mieście angażował się w tworzenie nowych klasztorów prawosławnych, budowę cerkwi i kaplic oraz wydawanie publikacji o tematyce religijnej. W czasie rewolucji 1905 zdecydowanie występował przeciwko socjalistom i zmianom przeprowadzanym na drodze rewolucyjnej, mimo słabego zdrowia organizował specjalne procesje, które miały być wyrazem sprzeciwu prawosławnych wobec bieżących wydarzeń. 6 lutego 1906 odprawił panichidę za zabitego w zamachu Iwana Kalajewa wielkiego księcia Sergiusza Aleksandrowicza Romanowa, w czasie której stwierdził, że współwinne jego śmierci było całe społeczeństwo, które kwestionowało panujący porządek społeczny. Domagał się również usunięcia z Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej części współczesnych pisarzy, którzy jego zdaniem zaangażowali się w krzewienie idei sprzecznych z chrześcijaństwem. Działał w Związku Narodu Rosyjskiego. Działania Hermogena zyskiwały poparcie najbardziej konserwatywnie nastawionej części duchowieństwa prawosławnego – z uznaniem o nim wypowiadał się m.in. Jan Kronsztadzki.

W czasie posiedzenie Świętego Synodu w 1911 podjął polemikę z jego prokuratorem w sprawie obrzędów pogrzebowych, w rezultacie czego został zawieszony i oskarżony o znieważenie Synodu przed majestatem cara. Ze względu na odmowę wyjazdu z Petersburga i powrotu do Saratowa, motywowaną chorobą, prokurator Synodu doprowadził do pozbawienia go godności biskupiej i przeniesienia Hermogena do monasteru Zaśnięcia Matki Bożej w Żyrowiczach. Według niektórych relacji car zgodził się na takie rozwiązanie także ze względu na otwartą wrogość biskupa wobec Rasputina. 25 sierpnia 1915 Hermogen został przeniesiony do monasteru św. Mikołaja na Ugrieszy w eparchii moskiewskiej, zaś w dwa lata później mianowany biskupem Tobolska, dokąd – na skutek protestów ministerstwa wyznań religijnych – dotarł dopiero w grudniu 1917.

Po rewolucji lutowej i obaleniu caratu Mikołaj II listownie prosił biskupa o przebaczenie, twierdząc, że nie mógł postąpić inaczej. Hermogen przyjął przeprosiny; w czasie pobytu byłej rodziny carskiej w Tobolsku był osobistym duszpasterzem zdetronizowanego cara, jego żony i dzieci. Chciał również pomóc Romanowom w ucieczce, do czego jednak nie doszło z powodu nieufności, jaką żywiła była caryca wobec człowieka niechętnego niegdyś Rasputinowi. W czasie pobytu w monasterach cieszył się wielkim szacunkiem miejscowych wiernych, był uważany za proroka (przewidywał katastrofę monarchii w Rosji) i jasnowidza. Również w Tobolsku Hermogen głosił zdecydowanie antyrewolucyjne poglądy, wzywając wiernych do czynnego sprzeciwiania się bolszewikom. Twierdził, że ateizm i komunizm są obce narodowemu charakterowi Rosjan. Szczególnie aktywny był po ogłoszeniu rozdziału państwa i Kościoła w 1918, kiedy porównywał rząd rosyjski do zabójców Chrystusa.

Zdecydowanie postępowanie hierarchy spotkało się z reakcją miejscowej Czeki: 13 kwietnia 1918 została przeprowadzona rewizja w jego mieszkaniu, zapowiedziano również chęć jego zatrzymania i przesłuchania. Mimo tego w kolejną niedzielę biskup poprowadził tradycyjną, zabronioną procesję ulicami Tobolska, po której został aresztowany i oskarżony o zakłócanie porządku oraz wzywanie do pogromu. Został przewieziony do Jekaterynburga i uwięziony. W maju tego samego roku jego brat razem z grupą wiernych wystąpili o uwolnienie duchownego przed radą robotników i żołnierzy w mieście, po czym zapłaciła zażądany okup w wysokości 10 tys. rubli. Mimo tego hierarcha nie został uwolniony.

13 czerwca Hermogen razem z grupą innych więźniów został przewieziony ponownie do Tobolska, a w trzy dni później bez sądu utopiony w rzece Turze. 3 lipca jego ciało zostało odnalezione na jej brzegu przez mieszkańców wsi Usolsk, którzy w tym samym miejscu dokonali prowizorycznego pogrzebu. Obecnie znajduje się tam krzyż pamiątkowy, zaś ciało Hermogena zostało ponownie pogrzebane w Tobolsku.

Został kanonizowany przez Rosyjską Cerkiew Prawosławną w 1999 jako nowomęczennik.

Bibliografia

• Biografia w serwisie poświęconym nowomęczennikom rosyjskim