Herodian

Herodian (łac. Herodianus, gr. Ἡρωδιανός Hērōdianós, ur. ok. 180, zm. ok. 250^[1]) – historyk grecki z czasów cesarstwa rzymskiego.

Autor złożonej z 8 ksiąg i zachowanej w całości historii następców Marka Aureliusza zatytułowanej Τῆς μετὰ Μάρκον βασιλείας ἱστορία (Tes meta Markon basileias historia, łac. Historia post Marcum Aurelium), w której opisał panowanie 19 cesarzy.

Postać

Był Grekiem, być może wyzwoleńcem, prawdopodobnie pochodził z Syrii^[2]; w swej zawodowej karierze zajmował niższe urzędy cesarskie i publiczne^[3]. Poza tym wiadomo jedynie to, co sam fragmentarycznie podaje w swym dziele: że mając już 70 lat ma zamiar opisać wszystko, co w tym czasie widział (II 15,7; por. I 1,5), a w spisanych wydarzeniach uczestniczył osobiście (I 2,5). Pewne wypowiedzi sugerują jego obecność w samym Rzymie (I 15,5, III 8,10).

Dzieło

Historię swą rozpoczętą od śmierci Marka Aureliusza w roku 180, Herodian zakończył w momencie objęcia władzy przez Gordiana III w roku 238, obejmując nią niespełna 60 lat. Dzieje te potraktowane są z punktu widzenia historiografii senatorskiej, silny wpływ na opinie autora o poszczególnych cesarzach ma ich stosunek do senatu. Autor dbał o formę swego dzieła, pisał w stylu attycyzującym, wzorując się na Tukidydesie, cechuje go rozwlekłość stylu. Kronika jest silnie zabarwiona retoryką, opisy bitew są krótkie i zdawkowe, wplecione są za to liczne mowy. Pod względem wartości historycznej dzieło posiada sporo wad: autor nie potrafił dostrzegać ciągów przyczynowo-skutkowych i zdarzało mu się skupiać na informacjach błahych, pomijając najważniejsze. Występują omyłki chronologiczne oraz geograficzne: np. Mezopotamię nazywa Arabią Felix (III 9,3), a bitwę pod Issos uważa za ostatnią w wojnie Aleksandra Wielkiego z Dariuszem (III 4,3). Największą wartość źródłową mają trzy ostatnie księgi^[4].

Mimo braku dalszych wydarzeń do połowy III wieku, dzieło góruje nad Historią Kasjusza Diona zachowaną w wyciągach i zakończoną na roku 229^[5]. Kronika Herodiana wywarła wpływ na późniejszych historyków, stanowiąc wzór dla autorów Historia Augusta oraz Ammianusa Marcellina.

W pierwszym polskim przekładzie, dokonanym przez Ludwika Piotrowicza i zatytułowanym Historia Cesarstwa Rzymskiego, dzieło ukazało się dopiero w 1963 roku.

Przypisy

↑ Podkreślając, że data urodzenia i śmierci znikąd nie jest znana, J. Wolski określa ur. ok. 170 r., a zgon po 240 r. (J. Wolski, dz. cyt., s. IX); podawana nawet data ok. 260 r. (Słownik kultury antycznej. Grecja–Rzym. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1988, s. 187).
↑ Ale dopuszcza się też, że z Aleksandrii (J. Wolski, dz. cyt., s. IX-X).
↑ Słownik pisarzy antycznych, dz. cyt., s. 240.
↑ Słownik pisarzy antycznych, dz. cyt., s. 241.
↑ Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu. Warszawa: PWN, 1982, t. 1, s.77.

Bibliografia

Stanisław Stabryła: Historia literatury starożytnej Grecji i Rzymu. Wrocław: Ossolineum, 2002. ISBN 83-04-04624-5.
Słownik pisarzy antycznych. Anna Świderkówna (red.). Warszawa: Wiedza Powszechna, 2001. ISBN 83-214-1199-1.
Józef Wolski: Herodian, jego epoka i dzieło. W: Historia Cesarstwa Rzymskiego. Wrocław: Ossolineum, 1963, s. V-XVIII.

Linki zewnętrzne

[1] Podkreślając, że data urodzenia i śmierci znikąd nie jest znana, J. Wolski określa ur. ok. 170 r., a zgon po 240 r. (J. Wolski, dz. cyt., s. IX); podawana nawet data ok. 260 r. (Słownik kultury antycznej. Grecja–Rzym. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1988, s. 187).

[2] Ale dopuszcza się też, że z Aleksandrii (J. Wolski, dz. cyt., s. IX-X).

[3] Słownik pisarzy antycznych, dz. cyt., s. 240.

[4] Słownik pisarzy antycznych, dz. cyt., s. 241.

[5] Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu. Warszawa: PWN, 1982, t. 1, s.77.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]