Hilarion (Troicki)

Święty
Hilarion

święty biskup nowomęczennik
Data urodzenia	13 września 1886
Data i miejsce śmierci	15 grudnia 1929 Leningrad
Czczony przez	Rosyjski Kościół Prawosławny
Kanonizacja	2000 Moskwa przez Rosyjski Kościół Prawosławny
Wspomnienie	29 stycznia, 27 kwietnia, 4 czerwca, 20 sierpnia, 15 grudnia (kalendarz juliański)
Szczególne miejsca kultu	Moskwa

Sukcesja apostolska

Data konsekracji	24 maja 1920
Konsekrator	Tichon
Konsekrowani biskupi Dymitr (Wołogodski) 19 maja 1923
Współkonsekrowani biskupi Manuel (Lemieszewski) 10 września 1923

Hilarion, imię świeckie Władimir Aleksiejewicz Troicki (ur. 1 września^?/13 września 1886, zm. 15 grudnia 1929 w Leningradzie) – rosyjski biskup prawosławny, nowomęczennik.

Życiorys

Młodość i edukacja

Władimir Troicki urodził się w rodzinie kapłana prawosławnego Aleksieja Troickiego. Wstępowanie mężczyzn do stanu duchownego było w jego rodzinie tradycją. Władimir był najstarszym z pięciorga dzieci: miał braci Dmitrija i Aleksieja oraz siostry Olgę i Sofię. Jego brat Dmitrij wstąpił do monasteru i z imieniem Daniel został następnie biskupem briańskim. Aleksiej został wyświęcony na kapłana i prowadził pracę duszpasterską w parafii w Lipicach, gdzie wcześniej działał jego ojciec. Dzieci były wychowywane przez ojca i jego niezamężną siostrę, gdyż matka przedwcześnie zmarła. Władimir Troicki był wychowywany w głęboko religijnym duchu, od najmłodszych lat śpiewał w chórze cerkiewnym.

W 1906 ukończył z wyróżnieniem seminarium duchowne w Tule, zaś w 1910 uzyskał tytuł kandydata nauk teologicznych w Moskiewskiej Akademii Duchownej. W 1913 obronił dysertację magisterską ze specjalizacją: teologia dogmatyczna.

Praca naukowa

Już w momencie ukończenia studiów został zatrudniony w Akademii jako wykładowca. W swojej pracy naukowej Władimir Troicki w szczególności interesował się pojęciem Kościoła, o którym pisał jako o organizmie i ciele mistycznym, którego poszczególni członkowie są złączeni więzami miłości. Od stycznia 1913 był wykładowcą katedry Nowego Testamentu z tytułem naukowym docenta; w maju tego samego roku otrzymał tytuł profesora. Wcześniej, 28 marca 1913, Władimir Troicki złożył wieczyste śluby zakonne z imieniem Hilarion. 11 kwietnia tego samego roku został wyświęcony na hierodiakona, 2 czerwca – na hieromnicha, zaś 5 lipca otrzymał godność archimandryty. Wykładowcą Akademii pozostawał do 1919.

Współpraca z patriarchą Tichonem

Był uczestnikiem Soboru Lokalnego Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego w latach 1917–1918, w czasie którego opowiadał się za restauracją patriarchatu w Rosji. Po obraniu na tron patriarszy Tichona (Bieławina) archimandryta Hilarion został jego sekretarzem i konsultantem ds. teologicznych. Funkcję tę pełnił do marca 1919, gdy został aresztowany i uwięziony na Butyrkach; uwolniono go po dwóch miesiącach. Po wyjściu na wolność zamieszkał w Moskwie, u swojego przyjaciela ks. Władimira Strachowa, proboszcza cerkwi Trójcy Świętej znajdującej się w pobliżu dawnych obiektów zlikwidowanego monasteru Spotkania Włodzimierskiej Ikony Matki Bożej w Moskwie. Do kolejnego swojego aresztowania w listopadzie 1923 archimandryta Hilarion był jego przełożonym, kierując grupą rozproszonych w różnych miejscach mnichów. Cieszył się znacznym autorytetem wśród prawosławnych wiernych Moskwy.

W maju 1920 miała miejsce jego chirotonia na biskupa werejskiego, wikariusza eparchii moskiewskiej.

W 1921 Hilarion (Troicki) zaapelował o pomoc ofiarom klęsk głodu w Rosji. Mimo tego, w czasie represji związanych z akcją konfiskaty majątku Cerkwi uzasadnianej pozyskiwaniem środków na walkę z głodem, został w marcu 1922 aresztowany i zmuszony do wyjazdu do Archangielska. W czerwcu 1923 był już z powrotem w Moskwie, gdzie na nowo został najbliższym współpracownikiem uwolnionego z aresztu domowego patriarchy Tichona. Otrzymał również godność arcybiskupią. W lecie tego samego roku usunął z monasteru Spotkania Pańskiego zwolenników jednego z odłamów ruchu Żywej Cerkwi, kierowanego przez byłego metropolitę władykaukaskiego Antonina (Granowskiego). Uczestniczył również w publicznych debatach nt. wiary, w których bronił stanowiska Patriarchatu Moskiewskiego przeciw działaczowi Żywej Cerkwi Aleksandrowi Wwiedienskiemu oraz ludowemu komisarzowi oświaty Anatolijowi Łunaczarskiemu. Jesienią 1923 został po raz kolejny uwięziony i skazany na trzy lata łagrów. W czerwcu 1924 został skierowany do obozu na Wyspach Sołowieckich.

Uwięzienie na Wyspach Sołowieckich

W obozie Hilarion (Troicki) swoją postawą wspierał duchowo innych więźniów, przez co cieszył się wśród nich ogromnym szacunkiem. Według wspomnień współwięźniów, w 1926 przewodniczył przeprowadzonej w tajemnicy Świętej Liturgii w dniu święta Paschy. Rok wcześniej uczestniczył w redakcji listu biskupów osadzonych w łagrze do kierownictwa Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, w którym autorzy apelowali o zachowanie w relacjach między państwem i Kościołem zasad, jakimi kierował się patriarcha Tichon. W lecie 1925 arcybiskup Hilarion został na krótko przewieziony do więzienia w Jarosławiu, gdzie usiłowano skłonić go do wyjścia na wolność w zamian za dołączenie do ruchu grigoriewców. Po odmowie duchowny znalazł się ponownie na Sołowkach, a jego wyrok został przedłużony o trzy lata.

W listopadzie 1927, po dotarciu na Sołowki informacji o wydaniu przez locum tenens Patriarchatu Moskiewskiego Sergiusza (Stragorodskiego) deklaracji o lojalnym stosunku Kościoła do władz radzieckich, arcybiskup Hilarion stanął na czele grupy duchownych, którzy postanowili wspierać to stanowisko jako jedyną drogę dla ocalenia Cerkwi i jej przyszłej legalizacji w ZSRR.

Jesienią 1929, po upływie wyroku, Hilarion (Troicki) został ponownie skazany na zsyłkę, tym razem do Azji Środkowej. W czasie transportu zaraził się tyfusem i zmarł 15 grudnia 1929 w szpitalu w Leningradzie. Został pochowany na cmentarzu Monasteru Nowodziewiczego; ceremonii pogrzebowej przewodniczył metropolita leningradzki Serafin (Cziczagow).

Kanonizacja i upamiętnienie

W 1999 szczątki duchownego przeniesiono do reaktywowanego monasteru Odnalezienia Włodzimierskiej Ikony Matki Bożej w Moskwie. W 2000 został on kanonizowany jako jeden z Soboru Świętych Nowomęczenników i Wyznawców Rosyjskich.

W Niemczech, w mieście Leer, istnieje cerkiew pod wezwaniem św. Hilariona.

Bibliografia

• Священномученик Иларион (Троицкий), архиепископ Верейский
• Cerkiew św. Hilariona w Niemczech