Historia administracji

Historia administracji – w nawiązaniu do Huberta Izdebskiego można stwierdzić, iż jest to dziedzina nauki administracji, która opisuje istniejący dawniej stan administracji publicznej, jej organizację (szczególnie centralną i terytorialną) i środki działania, jak również przyjęty system wartości i istniejący system prawny, ze zwróceniem uwagi na założone cele, faktycznie realizowane zadania, a także skutki działalności administracyjnej, bez pomijania otoczki społeczno-gospodarczo-polityczno-kulturalnej i stosunków narodowościowych.

W historiografii nie należy jednak schematycznie opisywać ustrojów państw, lecz pokazywać pewne modele funkcjonowania administracji publicznej na przykładzie danego państwa, np. model administracji publicznej doby absolutyzmu oświeconego na przykładzie Prus.

Historia administracji jest przedmiotem wykładanym na studiach uniwersyteckich prawniczych i administracyjnych. Na studiach administracyjnych I stopnia (licencjackich) przedmiot obejmuje wykłady plus z reguły 30 godzin ćwiczeń dla studentów studiów stacjonarnych.

Badacze historii administracji przyjmują różne poglądy na genezę administracji publicznej, co rzutuje na układ wykładów i podręczników. Dla przykładu na Wydziale Prawa i Administracji UMCS uznano, iż z narodzinami nowożytnej administracji publicznej mamy do czynienia od wieków XVII-XVIII, wraz z rozwojem monarchii absolutnych.

Wynika to stąd, że dopiero wówczas pojawiła się wśród ówczesnych pogłębiona refleksja nad sposobami zarządzania krajem. Wtedy wykształciła się policystyka, jako nauka administracji. Naturalnie w poprzednich wiekach i to od starożytności po renesans każde państwo było zarządzane, administrowane przez określony aparat administracyjny (monarszy, czy republikański). Dlatego też w każdym państwie istniejącym w dawnych wiekach można było spotkać administrację. Jednak była to administracja pojmowana jako zwykły zarząd krajem. Natomiast zasady współczesnej administracji publicznej wykształciły się właśnie w wieku XVIII. Nie można zatem utożsamiać pojęcia historii ustroju państw z historią administracji. Stąd też wynika podział dydaktyczny przedmiotów w szkołach wyższych na:

historię prawa,
historię ustrojów państwowych
powszechną historię prawa
historię prawa Polski
historię administracji.

Bibliografia

Władysław Ćwik, Historia administracji, Zamość 2004.
Andrzej Gaca, Krystyna Kamińska, Historia powszechna ustrojów państwowych, Toruń 2002.
Grzegorz Górski, Historia administracji, Warszawa 2002.
Hubert Izdebski, Historia administracji, Warszawa 2002.
Danuta Janicka, Ustrój administracji w nowożytnej Europie. Zarys wykładu, Toruń 2002.
Iwo Jaworski, Zarys powszechnej historii państwa i prawa, Warszawa 1996.
Artur Korobowicz, Wojciech Witkowski, Historia ustroju i prawa polskiego (1772-1918), wyd. Zakamycze, Kraków 2002.
Karol Koranyi, Powszechna historia prawa, oprac. Katarzyna Sójka-Zielińska, Warszawa 1976.
Krzysztof Krasowski, Marek Krzymkowski, Krystyna Sikorska-Dzięgielewska, Jerzy Walachowicz, Historia ustroju państwa, Poznań 1994.
Tadeusz Maciejewski, Historia administracji, Warszawa 2002.
Michał Sczaniecki, Powszechna historia państwa i prawa, oprac. Katarzyna Sójka-Zielińska, Warszawa 1995.
Marek Wąsowicz, Historia ustroju państw Zachodu. Zarys wykładu, Warszawa 1998.
Wojciech Witkowski, Historia administracji w Polsce 1764-1989, Warszawa 2007.