Hulman kaszmirski

Hulman kaszmirski
	Semnopithecus ajax
	(Pocock, 1928)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Nadgromada	czworonogi
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Nadrząd	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	wyższe naczelne
Nadrodzina	koczkodanowce
Rodzina	koczkodanowate
Podrodzina	gerezy
Plemię	Presbytini
Rodzaj	hulman
Gatunek	hulman kaszmirski
Synonimy
	Pithecus entellus ajax Pocock, 1928;
	Pithecus entellus ajax Pocock, 1928;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies

Hulman kaszmirski^[3] (Semnopithecus ajax) – gatunek ssaka naczelnego z podrodziny gerez (Colobinae) w obrębie rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae).

Zasięg występowania

Hulman kaszmirski występuje w północno-zachodnich Indiach, z zasięgiem ograniczonym do nizin dystryktu Chamba w stanie Himachal Pradesh; występuje być może na nizinach Kishtwar w terytorium związkowym Dżammu i Kaszmir^[4].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1928 roku brytyjski zoolog Reginald Innes Pocock jako podgatunek hulmana czczonego i nadając mu nazwę Pithecus entellus ajax^[5]. Holotyp pochodził z Deolah, na wysokości 1800 m n.p.m., w Chamba, w Indiach^[6].

Niegdyś takson ten uznawany był za podgatunek hulmana czczonego (S. entellus). Później gatunek ten został przeniesiony do rodzaju Presbytis, a następnie Semnopithecus^[7]. W 1984 roku Douglas Brandon-Jones uznał go za osobny gatunek^[7], jednak w swojej rewizji z 2004 roku znów traktuje go jako podgatunek^[8]. Jako osobny gatunek potraktował go Colin Groves w 2005 roku^[7].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[4].

Etymologia

Semnopithecus: gr. σεμνος semnos „święty”; πιθηκος pithēkos „małpa”^[9].
ajax: w mitologii greckiej Ajas (gr. Αιας Aias, łac. Aiax), uczestnik wojny trojańskiej^[10].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 50,8–78,7 cm, długość ogona 72,4–96,5 cm; masa ciała samców 19,5–20,8 kg^[11].

Ekologia

Hulmany kaszmirskie żyją w wilgotnych lasach sosnowych oraz górskich lasach cedrowych na wysokościach od 2200 do 4000 m n.p.m.^[2]

Zagrożenia

Liczba żyjących przedstawicieli gatunku jest szacowana na 250 dorosłych osobników i stale się zmniejsza. W ciągu ostatnich 10 lat liczba osobników mogła się zmniejszyć nawet o 10%^[2]. Istnieniu gatunku zagraża nadmierny wypas zwierząt hodowlanych, wycinanie drzew, budowa dróg i innych szlaków komunikacyjnych na obszarach leśnych, rozwój rolnictwa oraz częste pożary^[2].

Status i ochrona

W 2000 roku gatunek został wpisany do Czerwonej księgi gatunków zagrożonych jako gatunek najmniejszej troski. W 2004 roku status zmieniono na gatunek krytycznie zagrożony. Od 2008 roku gatunek jest uznawany za zagrożony wyginięciem^[2]. Zasięg występowania obejmuje 5000 km². Większość osobników zamieszkuje jednak niewielki obszar o powierzchni 500 km² w dystrykcie Chamba^[2]. Istnieją również przesłanki, jakoby gatunek ten pojawiał się także na obszarze Nepalu. Według Douglasa Brandona-Jonesa hulmany kaszmirskie żyją w Melamchi, w środkowej części tego kraju^[2].

Przypisy

↑ Semnopithecus ajax, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g A.A. Kumar A.A. i inni, Semnopithecus ajax, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-12] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 51. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 256. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ R.I. Pocock. The Langurs, Or Leaf Monkeys, of British India. „The journal of the Bombay Natural History Society”. 32 (3), s. 480, 1928. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Semnopithecus ajax. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-12].
↑ ^a ^b ^c Chelmala Srinivasulu, Bhargavi Srinivasulu: South Asian Mammals: Their Diversity, Distribution, and Status. Springer Science & Business Media, 2012, s. 115.
↑ D. Brandon-Jones. A taxonomic revision of the langurs and leaf monkeys (primates: Colobinae) of South Asia. „Zoos’ Print Journal”. 19 (8), s. 1552–1594, 2004.
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 628, 1904. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 734. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[itis-1] Semnopithecus ajax, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g A.A. Kumar A.A. i inni, Semnopithecus ajax, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-12] (ang.).

[Cichocki&inni-3] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 51. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-4] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 256. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Pocock-5] R.I. Pocock. The Langurs, Or Leaf Monkeys, of British India. „The journal of the Bombay Natural History Society”. 32 (3), s. 480, 1928. (ang.).

[Wilson&Reeder-6] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Semnopithecus ajax. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-12].

[chelmala-7] Chelmala Srinivasulu, Bhargavi Srinivasulu: South Asian Mammals: Their Diversity, Distribution, and Status. Springer Science & Business Media, 2012, s. 115.

[8] D. Brandon-Jones. A taxonomic revision of the langurs and leaf monkeys (primates: Colobinae) of South Asia. „Zoos’ Print Journal”. 19 (8), s. 1552–1594, 2004.

[Palmer-9] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 628, 1904. (ang.).

[Jobling-10] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Zinner&inni-11] D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 734. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]