Irakli Cereteli

Irakli Cereteli

Data i miejsce urodzenia	20 listopada 1881 Kutaisi, gubernia kutaiska, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	21 maja 1959 Nowy Jork, Nowy Jork, USA
Minister poczty i telegrafu Rosji
Okres	od maja 1917 do 8 listopada 1917
Przynależność polityczna	Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji – mienszewicy

Irakli Cereteli, gruz. ირაკლი წერეთელი, ros. Ираклий Георгиевич Церетели (ur. 20 listopada 1881 w Kutaisi, zm. 21 maja 1959 w Nowym Jorku) – gruziński i rosyjski polityk socjalistyczny.

Życiorys

Pochodził z arystokratycznej rodziny gruzińskiej – ojciec Georgi był znanym pisarzem i działaczem społecznym. W 1900 roku rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Moskiewskim, jednak już rok później zesłano go na Sybir za działalność rewolucyjną. Po powrocie na Kaukaz został członkiem tbiliskiego komitetu SDPRR – po rozłamie w partii w 1903 roku opowiedział się po stronie mienszewików. W latach 1904–1905 studiował w Berlinie, jednak wziął udział w rewolucji 1905 roku. Dwa lata później wybrano go posłem do Dumy II kadencji – reprezentował tam socjaldemokrację, zasiadając w komisji rolnictwa. Po rozwiązaniu Dumy skazany na katorgę, później zamienioną na więzienie.

Po rewolucji lutowej wrócił do Petersburga, gdzie wszedł w skład Komitetu Wykonawczego Piotrogrodzkiej Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich oraz uczestniczył we Wszechrosyjskim Zebraniu Rad w kwietniu 1917 roku. Po kryzysie kwietniowym, od maja 1917 roku pełnił urząd ministra poczty i telegrafu w Rządzie Tymczasowym (gabinet ks. Gieorgija Lwowa), przeciwstawiał się bolszewickiej agitacji.

W grudniu 1917 w demokratycznych wyborach wybrany na deputowanego do Wszechrosyjskiego Zgromadzenia Ustawodawczego (Konstytuanty). Po jej rozpędzeniu przez bolszewików w styczniu 1918, wrócił do Gruzji, gdzie zaangażował się w tworzenie Demokratycznej Republiki Gruzji – został jej przedstawicielem na paryskiej konferencji pokojowej w 1919 roku.

Po agresji Rosji sowieckiej na Gruzję w lutym 1921 roku opuścił kraj, osiedlając się we Francji, a po 1940 w USA. Na wychodźstwie zaangażowany w działalność II Międzynarodówki.

Bibliografia, literatura, linki

• Richard Pipes The Russian Revolution (1990); wyd. polskie – Rewolucja Rosyjska Warszawa 1994; Wyd. PWN, ISBN 83-01-11521-1.
• Richard Pipes Russia under the Bolshevik Regime Random House, New York 1994. ISBN 0-394-50242-6., wyd polskie Rosja bolszewików Warszawa 2005 ISBN 83-89656-15-9.
• Wojciech Materski, Polsko-gruziński sojusz wojskowy 1920 w Andrzej Koryn, ed., Wojna polsko-sowiecka 1920 roku: przebieg walk i tło międzynarodowe: materiały sesji naukowej w Instytucie Historii PAN, 1–2 października 1990, Wydawnictwo Instytutu Historii PAN, 1991, ISBN 83-00-03487-0, s. 203–209.
• Ираклий Церетели АПРЕЛЬСКИЙ КРИЗИС И ОБРАЗОВАНИЕ КОАЛИЦИОННОГО ПРАВИТЕЛЬСТВА