Ivar Giaever
| |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| profesor | |
| Specjalność: fizyka, astronomia | |
| Alma Mater |
Norges tekniske høgskole |
| Nagrody | |
| Strona internetowa | |
Ivar Giaever (ur. 5 kwietnia 1929 w Bergen[1]) – norweski fizyk, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki w roku 1973 (wraz z Leo Esaki) za eksperymentalne odkrycie tunelowania w nadprzewodnikach. Drugą część nagrody otrzymał Brian David Josephson za teoretyczne przewidzenie tego zjawiska[2].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Ivar Giaever urodził się w Bergen, ale dzieciństwo spędził w Toten, gdzie jego ojciec, John A. Giaever, pracował jako farmaceuta. Do szkoły podstawowej uczęszczał w Toten, potem kontynuował edukację w szkole w Hamar. Przez rok pracował w zakładzie produkcyjnym w Raufoss, po czym, w 1948 roku, podjął studia[3].
Studiował w Norges tekniske høgskole w Trondheim, (NTH, później włączona w struktury Norweskiego Uniwersytetu Naukowo-Technicznego), w 1952 uzyskał stopień inżyniera mechanika. Po studiach odbył służbę wojskową (uzyskał stopień kaprala), a następnie pracował w urzędzie patentowym[3][4].
W 1954 roku wyemigrował do Kanady, gdzie krótko pracował w biurze architektonicznym, a następnie podjął pracę w General Electric w Ontario. W 1956 roku przeniósł się do Stanów Zjednoczonych i podjął pracę w Centrum Badawczo Rozwojowym GE w Schenectady. W tym czasie jego zainteresowania badawcze przesunęły się w kierunku fizyki, podjął studia w tej dziedzinie na Rensselaer Polytechnic Institute, gdzie, w 1964 roku, uzyskał stopień doktora[4][3].
Badania Giaevera dotyczyły fizyki ciała stałego, w tym fizyki cienkich warstw, nadprzewodnictwa oraz zjawiska tunelowania. Za pionierskie badania łączące obserwacje nadprzewodnictwa i tunelowania otrzymał w 1965 roku nagrodę Oliver E. Buckley Condensed Matter Prize. W 1969 roku uzyskał stypendium Fundacji Guggenheima, które pozwoliło mu na roczny pobyt w Cambridge, gdzie prowadził badania dotyczące biofizyki[3]. Po powrocie do GE badał zachowania molekuł białek na powierzchni ciała stałego[3].
W eksperymentach polegających na obserwacjach "kanapki" składającej się z izolowanego metalu nadprzewodzącego i normalnego, Giaevar osiągnął nowe efekty tunelowania, które doprowadziły do lepszego zrozumienia nadprzewodnictwa i pozwoliły na poszerzenie teorii nadprzewodnictwa BCS. Badania Giaevera bazowały na wynikach prac Leo Esakiego, a z kolei ich wyniki pozwoliły Brianowi Josephsonowi na postulowanie zjawiska tunelowania Josephsona. W 1973 roku Esaki i Giaever zostali uhonorowani Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki za ich "eksperymentaalne odkrycia dotyczące zjawiska tunelowania w półprzewodnikach i nadprzewodnikach" (po 1/4). Drugą połowę nagrody otrzymał Brian Josephson[4].
W 1988 roku Giaever odszedł z GE, został profesorem w Rensselaer Polytechnic Institute w Troy (Nowy Jork), a równocześnie profesorem Uniwersytetu w Oslo[3].
W 1952 roku ożenił się z Inger Skramstad, mają czworo dzieci. W 1964 roku uzyskał obywatelstwo amerykańskie[3].
Nagrody i wyróżnienia
[edytuj | edytuj kod]- Nagrody[5]
- 1965 – Oliver E. Buckley Prize,
- 1973 – Nobel Prize,
- 1974 – Zworkin Award.
- Doktoraty Honorowe[5]
Doctor of Science:
- 1974 – Union College, Schenectady, NY
- 1974 – Rensselaer Polytechnic Institute, Troy, NY
- 1976 – University of Oslo, Oslo, Norway
- 1985 – Clarkson University, Clarkson, NY
- 1985 – State University of New York, Schenectady, NY
Doctor of Engineering:
- 1976 – Michigan Technological University, Houghton, MI
- 1977 – Worcester Polytechnic Institute, Worcester, MA
- 1985 – Norwegian Institute Of Technology, Trondheim, Norway, 1985
- Członkostwo stowarzyszeń naukowych[5]
Stany Zjednoczone:
- National Academy of Science
- National Academy of Engineering
- American Academy of Arts and Sciences (1974)[6]
Członkostwo zagraniczne:
- Norwegian Academy of Science
- Norwegian Academy of Engineering
- Swedish Academy of Engineering
- Korean Academy of Science
Poglądy na temat „globalnego ocieplenia”
[edytuj | edytuj kod]Jest sceptykiem globalnego ocieplenia. Wyraża stanowczą tezę, że temperatura jest nadzwyczaj stabilna na przestrzeni 150 lat[7]. Tym bardziej więc wpływ człowieka na klimat nie został udowodniony. W roku 2008 w czasie dyskusji na spotkaniu z laureatami Nagrody Nobla nt. zmian klimatu stwierdził[8]:
- „Jestem sceptykiem. […] Teraz dostaliśmy globalne ocieplenie. Stało się ono nową religią.”
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Giaever Ivar, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-03-31].
- ↑ Ivar Giaever - Facts. [w:] The Nobel Prize in Physics 1973 > Leo Esaki, Ivar Giaever, Brian D. Josephson [on-line]. Nobel Media AB. [dostęp 2014-02-13]. (ang.)., Biographical, Nobel Lecture, December 12, 1973, Electron Tunneling and Superconductivity
- ↑ a b c d e f g Ivar Giaever. Biographical. [w:] nobelprize.org [on-line]. [dostęp 2019-08-04]. (ang.).
- ↑ a b c Ivar Giaever, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2019-08-04] (ang.).
- ↑ a b c Ivar Giaever home page. [w:] Strona internetowa Physics Department Rensselaer Polytechnic Institute Troy, NY [on-line]. [dostęp 2014-02-13]. (ang.).
- ↑ American Academy of Arts and Sciences: Book of Members. [dostęp 2017-12-16]. (ang.).
- ↑ Ivar Giaever, "De forunderlige klimamytene (The peculiar climate myths)", „aftenposten.no”, 26 czerwca 2011 [dostęp 2018-12-31] [zarchiwizowane z adresu].
- ↑ Ivar Giaever: The Strange Case of Global Warming. [w:] Lindau Nobel Laureate Meetings “Global Warming” [on-line]. 2008. [dostęp 2014-02-13].
