Janusz Apakoń
major | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1914–1945 |
Siły zbrojne | |
Formacja | |
Jednostki | |
Główne wojny i bitwy | |
Odznaczenia | |
Janusz Apakoń (ps. Czarny Koń) (ur. 1 stycznia 1890 we Przemyślu, zm. 1945 w Krakowie) – polski malarz, żołnierz Legionów Polskich, major Wojska Polskiego, wiezień obozu koncentracyjnego w Płaszowie.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Po ukończeniu przemyskiego gimnazjum wstąpił do Związku Strzeleckiego, a następnie został wcielony do 3 kompanii III batalionu 1 pułku piechoty Legionów Polskich. W późniejszym czasie był wachmistrzem w 5 szwadronie 2 pułku ułanów. Od jesieni 1917 został zaszeregowany do wywiadu Polskiej Organizacji Wojskowej, w oddziale bojowym stacjonującym w Krakowie. To umożliwiło mu rozpoczęcie studiów na Akademii Sztuk Pięknych. Przez dwa semestry studiował w pracowni Józefa Mehoffera, ale przegrupowanie do 1 pułku ułanów zmusiło go do przerwania nauki. W listopadzie 1918 w szeregach 9 pułku ułanów Małopolskich w stopniu rotmistrza brał udział w wojnie polsko-ukraińskiej i walczył w obronie Lwowa, do rezerwy został przeniesiony w 1921 roku. W rezerwie posiadał przydział do 9 p.uł.[1]. W 1934 roku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Lwów Miasto. Był nadal rotmistrzem rezerwy 9 p.uł. w Trembowli[2].
W 1927 powrócił na przerwane studia, naukę kontynuował pod kierunkiem Józefa Mehoffera i Jana Wojnarskiego. Debiutował na wystawie zorganizowanej w 1931 przez Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych, wystawiał również na wernisażu Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka". Podczas studiów wielokrotnie otrzymywał wyróżnienia i pochwały, Fundusz Kultury Narodowej przyznał Januszowi Apakoniowi stypendium. Po ukończeniu nauki w 1932 zajął się tworzeniem, uczestniczył w licznych wystawach i wernisażach. W 1935 otrzymał stypendium rządowe, które umożliwiło mu wyjazd do Francji, z tamtego okresu pochodzi wiele pejzaży. Po powrocie ponownie skupił się na twórczości, wystawiał swoje prace w Warszawie, Krakowie i Lwowie. Był członkiem krakowskiego Towarzystwa Artystów Grafików i Związku Zawodowego Polskich Artystów Plastyków. Latem 1939 we Francji miała miejsce wystawa objazdowa twórczości Janusza Apakonia, ale w związku z sytuacją polityczną w sierpniu tego roku artysta powrócił do kraju.
Po mobilizacji brał udział w kampanii wrześniowej w stopniu majora, po jej upadku zaangażował się w walkę w szeregach Związku Walki Zbrojnej, a następnie Armii Krajowej. Aresztowany przez Gestapo został uwięziony w obozie koncentracyjnym w Płaszowie. Był jednym z przywódców buntu w obozie koncentracyjnym w Płaszowie jaki miał miejsce w styczniu 1945. Zmarł w lutym 1945 w obozie koncentracyjnym w Płaszowie.
Twórczość Janusza Apakonia obejmuje malarstwo olejne, akwaforty, akwatinty. Przedmiotami, które zajmowały artystę, była martwa natura, pejzaże, portret. W ostatnich latach życia malarz część dzieł poświęcił tematyce wojennej.
Za udział w obu wojnach światowych Janusz Apakoń został odznaczony orderem Virtuti Militari i dwukrotnie Krzyżem Walecznych.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Spis oficerów rezerwy 1922 ↓, s. 59.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 118, 593.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Alfabetyczny spis oficerów rezerwy. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-05-01.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1934. [dostęp 2016-06-11].
- Grażyna i Przemysław Witekowie "Artyści w strzeleckim zbrojnym ruchu niepodległościowym I wojny światowej", Oleandry nr. 16 (maj 2005). jozwa22.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-11-25)].
- Absolwenci Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie
- Członkowie Związku Strzeleckiego (1910–1914)
- Ludzie urodzeni w Przemyślu
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (dwukrotnie)
- Oficerowie Armii Krajowej
- Polscy malarze
- Podoficerowie kawalerii Legionów Polskich
- Rotmistrzowie II Rzeczypospolitej
- Uczestnicy wojny polsko-ukraińskiej (strona polska)
- Uczestnicy kampanii wrześniowej (strona polska)
- Więźniowie KL Plaszow
- Urodzeni w 1890
- Zmarli w 1945
- Polskie ofiary niemieckich obozów koncentracyjnych