Jelonek (powiat przysuski)
51°29′39″N 20°34′41″E/51,494167 20,578056
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
48 |
| Kod pocztowy |
26-425[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WPY |
| SIMC |
0626627[5] |
Położenie na mapie gminy Odrzywół  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu przysuskiego  | |
| 51°29′39″N 20°34′41″E/51,494167 20,578056[1]
| |
Jelonek – wieś w Polsce, położona w województwie mazowieckim, w powiecie przysuskim, w gminie Odrzywół[6][5], nad rzeką Drzewiczką, w pobliżu miast: Drzewicy, Przysuchy i Nowego Miasta nad Pilicą.
Prywatna wieś szlachecka, położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie radomskim województwa sandomierskiego[7].
Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Jadwigi w Odrzywole[8].
Historia Jelonka
[edytuj | edytuj kod]
Osadę Jelonek założyli dwaj bracia Duninowie herbu Łabędź (jeden z nich, Piotr był naczelnym dowódcą wojsk polskich w czasie wojny trzynastoletniej). Ród ten należy do jednych z najstarszych w Polsce. Jeszcze we wczesnym średniowieczu przodkowie Duninów otrzymali liczne posiadłości ziemskie na pograniczu dawnych powiatów opoczyńskiego i radomskiego. Od poszczególnych wsi, które dziedziczyli, powstało wiele rodów szlacheckich. Jednym z nich był ród Sulgostowskich z Sulgostowa. Pierwszymi znanymi przedstawicielami tego rodu byli bracia Paweł i Jan Sulgostowscy herbu Łabędź, założyciele wsi Jelonki, która powstała być może jeszcze w końcu XV wieku.
Pierwsza pisana wzmianka o tej wsi pojawiła się w początkach XVI wieku. W spisie podatkowym z 1508 roku wymienia się wieś o nazwie Jelonek. Według tego źródła właścicielami wsi byli Jan Sulgostowski i Barbara z Boglewskich, wdowa po Pawle Sulgostowskim. Nazwa wsi pochodzi od nazwy zwierzęcia – jelonka.
Kolejna wzmianka pochodzi z 1511 roku, kiedy to przeprowadzono wizytację diecezji gnieźnieńskiej. Wówczas zapisano nazwę wsi jako Ielonek. Krótki opis wsi pozostawił Jan Łaski w dziele Liber Beneficiorum (jako Gyelonek).
W 1569 roku właścicielami wsi były rody Sulgostowskich i Rzuchowskich. Była to wtedy niewielka osada. Jelonek dzielił losy pobliskiego Sulgostowa. Do 1665 roku dobra te należały do Sulgostowskich, a następnie kupił je Tutus Liwiusz Boratini, szlachcic pochodzący z Włoch, architekt i sekretarz królewski. Syn Tytusa Liwiusza Boratiniego, Zygmunt sprzedał dobra sulgostowskie wraz z folwarkiem Jelonek, Janowi Brzuchowskiemu herbu Pomian w 1723 roku. Jan umarł ok. 1730 roku bezpotomnie.
Po Brzuchowskim wieś stała się dziedzictwem możnego rodu Świdzińskich, którzy mieli główną siedzibę w Sulgostowie. W połowie XVIII wieku dziedzicem tych dóbr był Stanisław, a następnie jego syn Ignacy Świdziński. Jelonek w tym czasie nie był samodzielną wsią, lecz folwarkiem w dobrach sulgostowskich.
W 1827 roku w Jelonku naliczono zaledwie 7 chałup i 80 mieszkańców. W 1864 roku wieś włączono do gminy Klwów. Liczba mieszkańców wsi powoli wzrastała, było 15 domów i 120 mieszkańców.
W latach 1975–1998 miejscowość leżała w województwie radomskim. W 2004 roku wieś przyłączono do gminy Odrzywół[9].
Obecnie w Jelonku jest 40 domów i 87 mieszkańców, nie licząc wczasowiczów.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 46230
- ↑ Wieś Jelonek w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-02-16], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-02-16].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 397 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Dz.U. z 2001 r. nr 116, poz. 1241, Dz.U. z 2001 r. nr 156, poz. 1819.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Jelonek 1(1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 560.
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Części wsi |
|
