Jerzy Dzwonkowski

Jerzy Paweł Dzwonkowski

rotmistrz kawalerii rezerwy
Data i miejsce urodzenia	22 listopada 1892 Warszawa, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	wiosna 1940 Charków, USRR, ZSRR
Przebieg służby
Lata służby	1913–1923, 1939–1940
Siły zbrojne	Siły Zbrojne Belgii Wojsko Polskie
Formacja	Armia Wielkopolska
Jednostki	1 Pułk Ułanów Wielkopolskich
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowa
Odznaczenia

Naczelny Wódz Józef Piłsudski dekoruje Orderem Virtuti Militari sztandar 15 puł. Na prawo od sztandaru stoi adiutant pułku Jerzy Dzwonkowski.

Jerzy Paweł Apolinary Dzwonkowski (ur. 22 listopada 1892 w Warszawie, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – rotmistrz kawalerii rezerwy Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Syn Ludwika i Jadwigi z domu Koyszor. W 1912 rozpoczął służbę w armii rosyjskiej, w której ukończył szkołę podchorążych. Od 1913 przebywał w Belgii. Studiował agronomię na uniwersytecie w Liège. Po wybuchu I wojny światowej ochotniczo zgłosił się do armii belgijskiej, lecz po tygodniu walk został internowany. Do września 1916 przebywał w niewoli niemieckiej.

Zwolniony, otrzymał stanowisko agronoma w Siernikach koło Szamocina. Od tego czasu nawiązał współpracę z Władysławem Mieczkowskim, jednym z organizatorów powstania wielkopolskiego. W styczniu 1919 r. otrzymał stopień chorążego i został współorganizatorem 1 pułku ułanów Wielkopolskich, czyli późniejszego 15 pułku Ułanów Poznańskich. Został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów jazdy. Był adiutantem dowódcy pułku Władysława Andersa. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Dwukrotnie ranny 16 sierpnia 1920 r. w bitwie pod Maciejowicami, która zapoczątkowała odwrót bolszewików. W 1923 został przeniesiony do rezerwy.

W drugiej połowie lat dwudziestych prowadził kursy dla rolników, wygłaszał referaty na temat uprawy zbóż i ziemniaków na posiedzeniach Wielkopolskiej Izby Rolniczej. Uczestniczył też w często organizowanych przez jednostki kawalerii zawodach hipicznych, nierzadko z dużymi sukcesami jak np. w 1928 r. Działał także w Towarzystwie Kółek Rolniczych na terenie powiatu Wyrzysk. W latach trzydziestych był prezesem Banku Ludowego w Nakle i członkiem rady nadzorczej spółki Cukrownia Nakło oraz Giełdy Zbożowo-Towarowej w Bydgoszczy. Przez kilka lat posiadał majątek Izabela i dzierżawił od żony Jarogniewa Drwęskiego majątek Karnówko koło Nakła.

W 1937 roku był wiceprezesem Koła Bydgoszcz-Wyrzysk Wielkopolskiego Związku Ziemian.

W 1934, jako oficer rezerwy pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Bydgoszcz Miasto. Posiadał przydział w rezerwie do 15 pułku ułanów. Na stopień rotmistrza rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 29. lokatą w korpusie oficerów kawalerii.

W sierpniu 1939 zmobilizowany. W czasie kampanii wrześniowej 1939 – po agresji ZSRR na Polskę – wzięty do niewoli sowieckiej i przewieziony do obozu w Szepietówce, a następnie Starobielsku. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany potajemnie w bezimiennej mogile zbiorowej w Piatichatkach, gdzie od 17 czerwca 2000 mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie. Figuruje na Liście Starobielskiej NKWD, pod poz. 1034.

Był wysokim ciemnym brunetem, z czarnym wąsem, o typie „południowca”. Pozostawał w stanie wolnym.

Upamiętnienie

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień majora. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 3971 (1921)
• Krzyż Niepodległości
• Krzyż Walecznych czterokrotnie (po raz 2, 3 i 4 w 1921)
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości

Zobacz też

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Charkowie

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
• K. Banaszek, W. K. Roman, Z. Sawicki, Kawalerowie orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich, Warszawa 2000, s. 71.
• Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
• Witold Duński - Konno po sławę.. konnoposlawewitolddunski.cba.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-03)]. [dostęp 2012-04-26]
• Cz. Knoll, O. Matuszewski, Wielkopolska Brygada Kawalerii, 1988, s.45.
• E. Drwęska, Wspomnienie o rtm. Jerzym Dzwonkowskim (1892-1940)”, „Piętnastak” Biuletyn Towarzystwa Byłych Żołnierzy i Przyjaciół 15 Pułku Ułanów Poznańskich. R. X. 2002, Styczeń nr 1/34.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.