José Carioca
| |
| Pierwsze wystąpienie |
Saludos Amigos (1942) |
|---|---|
| Twórca | |
| Grany przez |
José Oliveira |
| Dubbing |
Marian Opania |
| Dane biograficzne | |
| Pochodzenie | |
| Płeć |
Mężczyzna |
| Miejsce urodzenia | |
| Rodzina |
Zico i Zeca (siostrzeńcy) |
| Inne informacje | |
| Atrybuty | |
José Carioca – fikcyjna postać z filmów i komiksów The Walt Disney Company, stworzona przez Walta Disneya i Freda Moore’a. Po raz pierwszy pojawił się w filmie Saludos Amigos (1942).
Jest to antropomorficzna papuga z Brazylii, będąca przyjacielem Kaczora Donalda.
Historia
[edytuj | edytuj kod]W 1941 roku podczas, zleconej przez rząd amerykański, podróży Walta Disneya i jego wybranych pracowników do Ameryki Południowej, w Brazylii część z amerykańskich artystów została zapoznana z tresowaną papugą imieniem Sonia, która wedle słów Norma Fergusona była w stanie tańczyć, śpiewać i mówić po portugalsku[1]. Także jeden z brazylijskich karykaturzystów J. Carlos, stworzył szkic papugi palącej cygaro[2]. Są spekulacje, że główną inspiracją dla amerykańskich animatorów do stworzenia Carioki był tancerz samby Paulo da Portela opowiadający Disneyowi żarty o papugach[2]. Za podstawę wykorzystano rysunek Johna P. Millera wykonany podczas podróży, ukazujący papugę w kanotierze i z parasolem. Za ostateczny wygląd José odpowiadał animator Fred Moore[3]. Carioca był inspirowany stylem brazylijskich malandro[4], a jego nazwisko wzięła się od brazylijskiego określenia na mieszkańca Rio de Janeiro[5].
Frak, słomkowy kapelusz, sztywny kołnierzyk, muszka i parasol zostały zainspirowane strojem doktora Jacarandy, popularnej postaci z brazylijskiego folkloru, a twarz nawiązywała do rysów twarzy brazylijskiej kompozytora Herivelto Martinsa. Głosu użyczył brazylijski muzyk José Oliveira, od którego animatorzy zaczerpnęli styl poruszania się. Oliveira zapewnił głos Carioce zarówno po angielsku jak i po portugalsku, a po II wojnie światowej zrobił to samo na potrzeby dubbingu francuskiego, szwedzkiego, włoskiego, niemieckiego i japońskiego[6]. W Saludo Amigos stał się bohaterem segmentu „Aquarela do Brasil”, gdzie oprowadza Kaczora Donalda po Rio de Janeiro i zaznajamia z lokalnymi zwyczajami[7].
José Carioca wystąpił potem w filmie Trzej Caballeros (1944)[8], a następnie w segmencie „Blame It On the Samba” Kolorowych melodii (1948)[9]. Na łamach telewizji José Carioca pojawił się w odcinku programu telewizyjnego Walt Disney Presents – „Two Happy Amigos” (1960), gdzie odwiedziwszy Donalda w Stanach Zjednoczonych zapoznaje się z kulturą amerykańską[10], oraz w odcinku programu telewizyjnego Walt Disney’s Wonderful World of Color „Carnival Time” (1962) jako korespondent Ludwiga Von Drake’a w Rio de Janeiro[11].
W 1996 roku José był prezenterem talk-show Disney Club w ramach brazylijskiego programu dla dzieci TV Colosso emitowanego na kanale TV Globo[12]. Był grany w formie kukiełki przez aktora głosowego Marco Antônio Costę.
José Carioca pojawił się kolejno w serialach animowanych Produkcje Myszki Miki (1999), Café Myszka (2001), Myszka Miki (2013), Miki i raźni rajdowcy (2017)[13][14], Kacze opowieści (2017–2021)[15] i Legend of the Three Caballeros (2018)[16].
Osobowość
[edytuj | edytuj kod]José jest praktycznie przeciwieństwem Donalda, ponieważ jest uprzejmy i dobrze radzi sobie pod presją. Jest niezwykle życzliwy, czarujący i towarzyski, poza tym jest bardzo ekstrawertyczny i rozmowny, ma tendencję do łatwego nawiązywania przyjaźni. Jest przedstawiany jako kobieciarz, lubiący przyjęcia i zachowuje się jak typowy malandro. Niespecjalnie lubi pracować i często próbuje zarobić jak najmniejszym kosztem, przez co wpada w kłopoty. Jego pasją jest kultura brazylijska, jedzenie i picie, miejsca i muzyka. Chętnie dzieli się także kulturą i strojami swojego kraju z innymi. Mimo całej swojej elegancji José jest raczej naiwny i daje się nabierać przez różnorakich oszustów.
José jest jedną z niewielu postaci The Walt Disney Company, która szczerze podziwia Donalda takiego jakim jest. W Saludos Amigos deklarujący się jako fan Donalda, był więcej niż szczęśliwy, mogąc przedstawić mu lokalną kulturę, a potem przyjaźń między nimi dość się szybko zacieśniła. Zarówno José, jak i Donald wyrażają wielką radość, gdy tylko mają szansę się ponownie spotkać.
José z komiksów
[edytuj | edytuj kod]José Carioca zyskał dużą popularność w Brazylii i Holandii, do tego stopnia, że miejscowi autorzy komiksowi tworzyli o nim komiksy na tamtejszy rynek. W latach 1961–2018 i od 2020 roku były publikowane w Brazylii komiksy z udziałem Carioki w roli głównej[17][18]. Od lat 80. XX wieku są publikowane analogiczne komiksy w Holandii[19].
Wedle brazylijskich komiksów José jest ubogim kanciarzem o dobrej naturze. Mieszka w fikcyjnej dzielnicy Rio de Janeiro – podmiejskiej ubogiej Vila Xurupita, gdzie również mieszkają przyjaciele José[20]. W Vila Xurupita José jest członkiem lokalnej drużyny piłkarskiej i prowadzi szkołę samby. Ma dwoje siostrzeńców o imionach Zico i Zeca[21]. Jego najlepszymi przyjaciółmi są sęp Nestor, Afrobrazylijczyk Pedrão i kaczor Afonsinho. Jego dziewczyną jest Rosinha Vaz, córka bogatego przedsiębiorcy Rochy Vaza. Rywalem José o rękę Rosinhy jest kogut Zé Galo[22]. W niektórych komiksach jest przedstawiany jako właściciel aligatora, Old Toma[23]. José przyjmuje również postać zamaskowanego superbohatera Morcego Verde (w wolnym tłumaczeniu Zielony Nietoperz), będącego parodią Batmana[2]. Od lat 60. XX wieku José w brazylijskich komiksach otrzymał bardziej współczesny strój składający t-shirta i czapki z daszkiem dostosowując się do gorącego klimatu Brazylii[20].
Z kolei w holenderskich komiksach José tworzy fałszywe informacje o sobie, by imponować kobietom i kombinuje jak najeść za darmo w drogich restauracjach[19]. Jego najlepszymi przyjaciółmi są Nestor, który w Holandii nazywa się Manuel i jest ptakiem krukowatym[24], oraz kurak Juan i wszyscy trzej mieszkają na wysypisku śmieci[25]. Jego babcią jest Oma Carioca, która celowo lub nieumyślnie, powoduje niepowodzenie planów wnuka[26]. Jego dziewczyną jest papuga Parquita będąca wizualną kopią Rosinhy[27].
Don Rosa umieścił Jose, Donalda i Panchita Pistolesa w duńskich komiksach Powrót trzech caballeros (2000) i Siedmiu Wspaniałych (minus 4) Caballeros! (2005), będących kontynuacją filmu Trzej Caballeros, będącymi jednymi z nielicznych jego komiksów nieopartych o twórczość Carla Barksa[28][29].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kaufman 1997 ↓, s. 265.
- ↑ a b c Marcus Ramone: Zé Carioca: uma aventura editorial no Brasil. Universo HQ, 2003-08-14. [dostęp 2024-06-18]. (port. braz.).
- ↑ Ghez 2017 ↓, s. 93.
- ↑ Basbaum 2007 ↓, s. 64.
- ↑ Smith 1996 ↓, s. 266.
- ↑ Castro 2005 ↓, s. 342.
- ↑ Maltin 1995 ↓, s. 59.
- ↑ Maltin 1995 ↓, s. 65.
- ↑ Maltin 1995 ↓, s. 83.
- ↑ Cotter 1997 ↓, s. 170.
- ↑ Cotter 1997 ↓, s. 92.
- ↑ Roberto Rodrigues: Disney Club. Carioca Disney, 2018-10-11. [dostęp 2024-06-18]. (port. braz.).
- ↑ Roberto Rodrigues: Mickey and the Culture Clash. Carioca Disney, 2018-12-05. [dostęp 2024-06-18]. (port. braz.).
- ↑ Roberto Rodrigues: Programas Televisão. Carioca Disney. [dostęp 2024-06-18]. (port. braz.).
- ↑ Plume 2022 ↓, s. 94.
- ↑ Michael Beckwith: Legend of the Three Caballeros – A Poor Man’s DuckTales or An Awesome Alternative?. Too Long for Twitter, 2019-02-08. [dostęp 2024-06-18]. (ang.).
- ↑ Marcus Ramone: Abril confirma, em comunicado a assinantes, o fim dos quadrinhos Disney na editora. Universo HQ, 2018-06-09. [dostęp 2024-06-18]. (port. braz.).
- ↑ Marcelo Naranjo: Zé Carioca volta a ter HQs produzidas no Brasil. Universo HQ, 2020-08-14. [dostęp 2024-06-18]. (port. braz.).
- ↑ a b Joe Carioca. Duckipedia. [dostęp 2024-06-18]. (niderl.).
- ↑ a b José Aguiar, HQ: Zé Carioca: 60 anos [online], Omelete, 10 listopada 2003 [dostęp 2024-06-18] (port. braz.).
- ↑ Batista Da Silva 2010 ↓, s. 137.
- ↑ Roberto Rodrigues: Quadrinhos. José Carioca Disney. [dostęp 2024-06-18]. (port. braz.).
- ↑ Old Tom | indeks. INDUCKS. [dostęp 2024-06-18]. (ang.).
- ↑ Manuel. Duckipedia. [dostęp 2024-06-18]. (niderl.).
- ↑ Juan. Duckipedia. [dostęp 2024-06-18]. (niderl.).
- ↑ Oma Carioca. Duckipedia. [dostęp 2024-06-18]. (niderl.).
- ↑ Lambiek Comiclopedia: Alex van Koten. Lambiek Comiclopedia. [dostęp 2024-06-18]. (ang.).
- ↑ Rosa 2021a ↓, s. 185.
- ↑ Rosa 2021b ↓, s. 171.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Hersch W. Basbaum: Cultura Em Decadência. São Sebastião: Clube de Autores, 2007. (port. braz.).
- George Batista Da Silva: Personagens Dos Quadrinhos: Protagonistas e Coadjuvantes. Joinville: Clube de Autores, 2010. (port. braz.).
- Ruy Castro: Carmen: Uma biografia. São Paulo: Companhia das Letras, 2005. ISBN 85-359-0760-2. (port. braz.).
- Bill Cotter: The Wonderful World of Disney Television: A Complete History. Nowy Jork: Disney Enterprises, Inc., 1997. ISBN 0-7868-6359-5. (ang.).
- Didier Ghez: They Drew as They Pleased. T. 3: The Hidden Art of Disney’s Late Golden Age (The 1940s – Part Two). San Francisco: Chronicle Books, 2017. ISBN 978-1-4521-6407-6. (ang.).
- J.B. Kaufman: Norm Ferguson and the Latin American films of Walt Disney. W: A Reader In Animation Studies. Sydney: John Libbey & Company Pty Ltd., 1997. ISBN 1-86462-000-5. (ang.).
- Leonard Maltin: The Disney Films. Wyd. 3. Nowy Jork: Hyperion Books, 1995. ISBN 0-7868-8137-2. (ang.).
- Ken Plume: The Art of DuckTales. Milwaukie: Dark Horse Comics, 2022. ISBN 978-1-50672-364-8. (ang.).
- Don Rosa: Wujek Sknerus i Kaczor Donald. Jacek Drewnowski (tłum.). T. 9: Powrót trzech caballeros. Warszawa: Story House Egmont, 2021. ISBN 978-83-281-9859-3. (pol.).
- Don Rosa: Wujek Sknerus i Kaczor Donald. Jacek Drewnowski (tłum.). T. 10: Druga tajemnica starego zamczyska. Warszawa: Story House Egmont, 2021. ISBN 978-83-281-9860-9. (pol.).
- Dave Smith: Disney A to Z: The Official Encyclopedia. Nowy Jork: Hyperion Books, 1996. ISBN 0-7868-6223-8. (ang.).