Kachowska Elektrownia Wodna
46°46′34″N 33°22′18″E/46,776111 33,371667 Zapora elektrowni w 2006 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Status |
nieaktywna |
| Właściciel | |
| Liczba bloków energetycznych |
6 |
| Moce | |
| Łączna moc: | |
| - elektryczna brutto |
351 MW |
| Roczna prod. elektr. |
0,1489 TWh |
| Źródła energii | |
| Źródła energii: | |
| - główne |
woda |
| Kluczowe daty | |
| Rozpoczęcie budowy |
1950 |
| Włączenie do sieci |
1956 |
Położenie na mapie obwodu chersońskiego  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
| 46°46′34″N 33°22′18″E/46,776111 33,371667
| |
| Strona internetowa | |
Kachowska Elektrownia Wodna (ukr. Каховська ГЕС імені П. С. Непорожнього, trb. Kachowśka HES imeni P. C. Neporożnioho) – przepływowa elektrownia wodna na rzece Dniepr w Ukrainie, której położona w mieście Nowa Kachowka zapora tworzy Zbiornik Kachowski.
Zapora elektrowni została przerwana 6 czerwca 2023 roku w czasie inwazji Rosji na Ukrainę.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Tama i elektrownia powstały w latach 1950–1956[1]. Między 1951–1952 powstała linia energetyczna 154 kV łącząca przyszłą elektrownię z Krzywym Rogiem[1]. W 1959 roku zakład posiadający ówcześnie nominalną moc 312 MW rozpoczął produkcję energii[1]. W 2000 roku decyzją rządu ukraińskiego została nazwa imieniem Petra Neporożniego, jednego z jej budowniczych[1].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Zapora ma 30 metrów wysokości i 3273 metrów długości[2]. Jej szczytem poprowadzona jest przeprawa, po której przebiega linia kolejowa i droga M14/P47[2]. W 2021 elektrownia posiadała moc 351 MW[2]. Jest najmniejszą, szóstą i ostatnią elektrownią w kaskadzie elektrowni wodnych na Dnieprze[3].
Zakład posiada 6 pionowych turbin o łącznej mocy 351 MW[2]. Średnia roczna produkcja energii wynosi 1,489 GWh[2]. Od 1996 roku zespół elektrowni przechodził stopniową modernizację[3].
Przedsiębiorstwo elektrownia sponsoruje klub piłkarski Enerhija Nowa Kachowka.
Działania wojenne i przerwanie zapory
[edytuj | edytuj kod]Kachowska Elektrownia Wodna została zajęta przez wojska rosyjskie 24 lutego 2022 roku na samym początku rosyjskiej inwazji na Ukrainę[4]. W październiku 2022 roku pojawiły się obawy, że Rosjanie planują przerwać tamę elektrowni, by powstrzymać kontrofensywę wojsk ukraińskich w tym regionie[5][6][7][8]. Podczas odwrotu z zachodniego brzegu Dniepru w nocy z 10 na 11 listopada 2022 roku wojska Federacji Rosyjskiej wysadziły niektóre elementy elektrowni[9]. 15 listopada 2022 roku szef prorosyjskiej administracji na okupowanej przez Rosję części obwodu chersońskiego Wołodymyr Saldo poinformował, że elektrownia zaprzestała produkcji energii, gdyż nie ma potrzeby, aby dalej ją produkowała[10][11][12].
6 czerwca 2023 roku, w godzinach wczesnoporannych, zapora elektrowni została zniszczona[13][14]. Niedługo później obie strony konfliktu, ukraińska i rosyjska, wzajemnie oskarżyły się o zniszczenie budowli[15][16][17]. W momencie zdarzenia budynki elektrowni wodnej były pod kontrolą rosyjską[18]. Zapis sejsmometryczny opublikowany przez NORSAR, norweską organizację monitorująca europejskie sieci sejsmiczne wskazuje na dwa wstrząsy w rejonie tamy o 2:35 i 2:54 czasu lokalnego[19][20]. Niszczenie zapór wodnych w czasie wojny na mocy artykułu 56 Protokołów dodatkowych Konwencji Genewskich z 1977 roku traktowane jest jako zbrodnia wojenna[21].
Zniszczenie zapory doprowadziło do niekontrolowanego uwolnienia ogromnych mas wody z utworzonego przez tamę Zbiornika Kachowskiego, a co za tym idzie, do gwałtownego podniesienia się poziomu wody na Dnieprze i zalania położonych nad brzegiem rzeki terenów[14][22][23]. Według ukraińskich władz, konieczna była ewakuacja ponad 17 tysięcy ludzi mieszkających na zalanych terenach, zaś zagrożonych skutkami powodzi było ponad 40 tysięcy osób[24].
-
Zapora przed i po zniszczeniu na zdjęciach satelitarnych -
Zniszczenia przy lewym brzegu Dniepru 6 czerwca 2023 roku -
Powódź w obwodzie chersońskim w następstwie zniszczenia zapory 10 czerwca 2023 roku -
Mapa szacowanych zniszczeń, centrum kryzysowe przy Komisji Europejskiej (ERCC)
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Пресслужба Каховської ГЕС: Історія будівництва. 2021-08-09. [dostęp 2023-06-08]. (ukr.).
- ↑ a b c d e Каховська ГЕС. Річкова інформаційна служба України. [dostęp 2023-06-08]. (ukr.).
- ↑ a b Пресслужба Каховської ГЕС: Без модернізації не існує прогресу. 2021-08-09. [dostęp 2023-06-08]. (ukr.).
- ↑ Tasos Kokkinidis, Soldiers Raise the Russian Flag Over Ukraine Power Plant [online], GreekReporter.com, 24 lutego 2022 [dostęp 2022-10-26] (ang.).
- ↑ Rosjanie zaminowali elektrownię wodną w Kachowce. Woda może zalać 80 osad [online], Rzeczpospolita [dostęp 2022-10-26] (pol.).
- ↑ PKI, Chersoń. Tama elektrowni wodnej w Kachowce. Obiekt strategiczny będzie celem Rosjan? [online], wiadomosci.wp.pl, 19 października 2022 [dostęp 2022-10-26] (pol.).
- ↑ Rosyjskie wojska prawdopodobnie podejmą próbę wysadzenia zapory kachowskiej elektrowni [online], TVN24 [dostęp 2022-10-26] (pol.).
- ↑ Michał Fiszer, Jacek Fiszer, 241. dzień wojny. Czy dojdzie do katastrofy w Nowej Kachowce? [online], www.polityka.pl, 2022 [dostęp 2022-10-26] (pol.).
- ↑ Institute for the Study of War [online], Institute for the Study of War [dostęp 2022-11-13] (ang.).
- ↑ Elektrownia połączona jest linią energetyczną z pozostającym wówczas pod kontrolą ukraińską Krzywym Rogiem.
- ↑ Mariusz Marszałkowski: Okupacyjne władze Chersońszczyzny: Tama w Nowej Kachowce nie produkuje energii. biznesalert.pl, 2022-11-15. [dostęp 2023-06-07]. (pol.).
- ↑ Kachowska Elektrownia Wodna nie produkuje energii. Turbiny stoją. [w:] Gospodarka [on-line]. money.pl, 2022-11-15. [dostęp 2023-06-07]. (pol.).
- ↑ PAB, Rosjanie wysadzili zaporę. „Poziom krytyczny za 5 godzin” [online], wiadomosci.wp.pl, 6 czerwca 2023 [dostęp 2023-06-06] (pol.).
- ↑ a b Rosjanie wysadzili zaporę w Nowej Kachowce. Elektrownia „całkowicie zburzona”. Zobacz nagranie [online], TVN24, 6 czerwca 2023 [dostęp 2023-06-06] (pol.).
- ↑ Wysadzenie zapory w Nowej Kachowce. Ujawniono, kto stoi za tym aktem terroru. [w:] Serwis ukraiński [on-line]. pap.pl, 2023-06-06. [dostęp 2023-06-07]. (pol.).
- ↑ Jakub Wiech: Rosjanie wysadzili elektrownię wodną na Dnieprze. Już raz to zrobili, zabili tysiące osób [KOMENTARZ]. [w:] OZE [on-line]. energetyka24.com, 2023-06-06. [dostęp 2023-06-07]. (pol.).
- ↑ Explainer: What the Kakhovka Dam Catastrophe Means For the Ukraine-Russia War. archive.ph, 2023-06-06. [dostęp 2023-06-07]. (ang.).
- ↑ Ukraine dam: What we know about Nova Kakhovka incident. [w:] Europe [on-line]. bbc.com, 2023-06-08. [dostęp 2023-06-10]. (ang.).
- ↑ Seismic signals recorded from an explosion at the Kakhovka Dam in Ukraine. NORSAR, 2023-06-07. [dostęp 2023-06-10]. (ang.).
- ↑ Geoff Brumfiel: Seismic stations detected explosion at Ukrainian dam around the time it collapsed. northcountrypublicradio.org, 2023-06-08. [dostęp 2023-06-10]. (ang.).
- ↑ Article 56 of the 1977 Additional Protocol I, 1977 [dostęp 2023-06-06], Cytat: Works and installations containing dangerous forces, namely dams, dykes and nuclear electrical generating stations, shall not be made the object of attack, even where these objects are military objectives, if such attack may cause the release of dangerous forces and consequent severe losses among the civilian population. Other military objectives located at or in the vicinity of these works or installations shall not be made the object of attack if such attack may cause the release of dangerous forces from the works or installations and consequent severe losses among the civilian population. (ang.).
- ↑ Ukraina: 42 tys. osób zagrożonych po zniszczeniu zapory w Nowej Kachowce. [w:] Konflikty zbrojne [on-line]. rp.pl, 2023-06-07. [dostęp 2023-06-07]. (pol.).
- ↑ Ukraine dam: Maps and before and after images reveal scale of disaster, „BBC News”, 7 czerwca 2023 [dostęp 2023-06-08] (ang.).
- ↑ Ukraine says Russia blew up major dam „from inside,” endangering thousands of people and a nuclear plant. [w:] World [on-line]. cbsnews.com, 2023-06-06. [dostęp 2023-06-07]. (ang.).