Karol Godula
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
przedsiębiorca |
Karol Godula (polska pisownia), Karl Godulla (niemiecka pisownia), Carolus Godulla[1][2][3] (ur. 8 listopada 1781, zm. 6 lipca 1848 we Wrocławiu) – górnośląski przedsiębiorca. Godula położył znaczne zasługi dla rozwoju gospodarczego Górnego Śląska.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Został ochrzczony w drewnianym kościele w Przyszowicach (obecnie, przeniesiony, znajduje się w Borowej Wsi). Początkowo chodził do ludowej szkoły w Przyszowicach, później w 1793 r. ze względu na wybitne uzdolnienie dziecka rodzice przenieśli go do gimnazjum cystersów w Rudach Wielkich. Następnie uczył się od 1798 r. w liceum w Opawie.
W 1801 r. Karol Godula rozpoczął pracę u hrabiego von Ballestrema. Dzięki swojej inteligencji szybko awansował na zarządcę majątku hrabiego. W 1809 r. von Ballestrem nadał mu tytuł „Amtmanna” (ekonoma), a 5 lat później mianował go głównym ekonomem swoich dóbr.
Godula w młodym wieku padł ofiarą brutalnej napaści. Został wówczas nie tylko ciężko pobity, ale i wykastrowany; stracił władzę w jednej ręce i miał od tej pory problemy z poruszaniem się[4].
W 1812 r. rozpoczęto budowę huty cynku „Karlhütte”. Hutą zarządzał Godula, a w 1815 r. dostał od swojego pracodawcy 28 kuksów (udziałów) w hucie. W 1828 r. otrzymał drugie tyle kuksów w hucie. Karol Godula zaczął pracę na własny rachunek.
Pierwszą kopalnię „Maria” Karol Godula zbudował w roku 1823. Kopalnia zajmowała się wydobyciem galmanu, a działała do 1895 r. Dzięki zarobionym pieniądzom Godula kupił dobra ziemskie: Orzegów, Szombierki, Bobrek, Bujaków. Zakupił także kopalnie „Stein” i „Rosalie” oraz huty „Morgenroth” i „Gute Hoffnung”. Potem do swojego majątku włączył Paniowy. W latach 20. XIX wieku kryzys przeżywały huty cynku. Wielu przedsiębiorców zbankrutowało, jednak Karolowi Goduli udało się wtedy zwiększyć swój majątek.
W dniu śmierci Karola Goduli, jego majątek szacowano na 2 miliony talarów. Na majątek składało się: 19 kopalń galmanu, 40 kopalń węgla kamiennego, 3 huty cynku, 28 kuksów w hucie „Karol”, do tego dochodzą tereny: Orzegów, Szombierki, Bujaków, Bobrek, Paniowy. Dla porównania średnia pensja nauczycielki (bardzo dobrze płatna) rocznie wynosiła około 300 talarów.
Karol Godula zmarł 6 lipca 1848 roku we Wrocławiu, został pochowany w krypcie pod kościołem pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Bytomiu-Szombierkach.
Spuścizna
[edytuj | edytuj kod]
Godula praktycznie cały swój majątek zapisał w testamencie niespokrewnionej z nim swojej wychowanicy Joannie Gryzik (wraz z jej ręką majątek odziedziczyła rodzina hrabiów von Schaffgotsch). W 1909 r. Joanna przeniosła jego prochy z Wrocławia, w którym zmarł, do Szombierek.
Dzielnica Rudy Śląskiej (Godula, niem. Godullahütte) jest nazwana jego nazwiskiem. Karol Godula jest patronem Górnośląskiej Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości w Chorzowie, Gimnazjum nr 6 w Bytomiu w dzielnicy Szombierki, Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3 w Rudzie Śląskiej Wirku, Szkoły Podstawowej nr 40 w Rudzie Śląskiej, a także Centrum Edukacji Ekonomiczno-Handlowej w Tarnowskich Górach.
Karol Godula miał pałac w Szombierkach, obecnie w tym miejscu znajduje się Szkoła Podstawowa nr 45 i Przedszkole nr 39.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Nagrobek: Carolus Godulla. [dostęp 2012-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-20)].
- ↑ List podpisany przez C. Godulla. [dostęp 2009-03-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-24)].
- ↑ Krzysztof Karwat, Karwat: Karol Godula czy Karl Godulla? [online], Dziennik Zachodni, 8 lutego 2015 [dostęp 2020-05-23] (pol.).
- ↑ Grażyna Mendecka, Dobroczynność Karola Goduli – śląskiego geniusza przedsiębiorczości, „Czasopismo Psychologiczne”, 23, 2, 2017, s. 268, DOI: 10.14691/CPPJ.23.2.265.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Andrzej Złoty: Moja ziemia... Katowice. Katowice: Bractwo Gospodarcze Związku Górnośląskiego, 2004, s. 42, 43. ISBN 83-913619-8-5.
- Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice − Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1993, s. 25. ISBN 83-85831-35-5.
- [1]
- Karol Godula (film, 5 cz.)
- "Godulla und der Anfang der oberschlesischen Industrie". echoslonska.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-21)].
- Urbanek: "Carl Godulla und sein Werk" (www.prosilesia.net). dat.prosilesia.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-29)].
- Hans Nowak: "Wie ich den Godulla suchen ging" ("Die ZEIT", 1949)
- Ostdeutsche-Biographie: "Karl Godulla, Bergbauunternehmer"
- Izabela Kaczmarzyk, W cieniu mitu. Rzecz o Karolu Goduli, Ruda Śląska: Muzeum Miejskie im. Maksymiliana Chroboka (Katowice:Drukarnia GRAPH), 2007, ISBN 978-83-923996-0-5.